رهن، رویای دست نیافتنی مستاجران

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا، فصل جابجایی مستاجران یا تمدید قراردادهای اجاره همه ساله از اواسط اردیبهشت ماه آغاز می شود و این قشر تلاش می کند تا زودتر به خانه جدید نقل مکان کنند زیرا باید تکلیف ثبت نام فرزندان محصل خانواده و مدرسه آنها مشخص شود؛ به همین دلیل در بهار و تابستان بیشترین نقل و انتقالات ملکی انجام می شود.

زمانی که حرارت خورشید گرم و گرمتر می شود بازار مسکن به خصوص در پایتخت از شدت تب به هذیان گویی می افتد؛ این رسم هر ساله این بازار است ولی امسال کمی جدی تر و با شدت بیشتر خود را نشان داده است؛ ظاهراً این بازار هم از نوسان های ارزی بهره فراوانی برده است اما باید مستاجران تبعات آن را بپذیرند.
در یک روز آفتابی با مستاجرانی که به دنبال خانه می گردند همراه می شویم؛ بیشتر مستاجران به دنبال این هستند که بتوانند خانه ای را رهن کامل کنند تا از یک سو در پایان سال اصل سرمایه خود را در اختیار داشته باشند و از سوی دیگر مجبور به پرداخت اجاره به شکل نقدی نباشند؛ آنان بر این باورند این شیوه برای کمک به اقتصاد خانوار و داشتن پول به میزانی که بتوانند نیازهای اولیه خود را تامین کنند، بهترین راه است اما باید دید در این بازار، امسال تدبیر مستاجران کارساز است یا خیر.
خانمی که به همراه دخترش در بنگاههای معاملات ملکی منطقه سعادت آباد تهران به دنبال یک واحد می گردد، می گوید: مالک از یک ماه پیش اعلام کرده که باید 50 درصد به رهن و 100 درصد به اجاره ماهانه واحدی که پارسال آن را اجاره کرده، اضافه کند تا قرارداد تمدید شود.
وی ادامه می دهد: سال قبل با 35 میلیون تومان پول رهن و اجاره ماهیانه 2میلیون و 500 هزار تومان قرارداد اجاره را نوشتیم؛ مالک امسال در شرایطی نرخ ها را یکباره افزایش داده که در سال های قبل فقط 500 هزار تومان به اجاره نقدی اضافه می کرد.
وی در پاسخ به اینکه آیا فایل مورد نظرش را پیدا کرده است یا خیر، می گوید: قصد داشتم یک خانه برای رهن پیدا کنم اما با این وضعیتی که در بازار است باید با مالک قبلی خود به توافق برسم.
آقای امین نیز به همراه همسرش به دنبال واحدی برای رهن است و خوشبختانه توانسته به این هدف خود دست پیدا کند. می گوید: در حوالی میدان هروی ساکن هستم؛ مالک امسال واحدش را از رهن کامل خارج کرد و می خواهد اجاره هم دریافت کند؛ با این اوصاف باید ماهانه بیش از 5 میلیون و 500 هزار تومان اجاره پرداخت کنم.
وی ادامه می دهد: من و همسرم هر دو شاغل هستیم و اگر قرار باشد با این رقم اجاره پرداخت کنیم دیگر نمی توانیم به پس انداز برای خانه دار شدن و دیگر هزینه های زندگی حتی فکر کنیم؛ برای پیدا کردن یک واحدی که رهن کامل باشد، شرق و غرب تهران را گشتیم تا توانستیم خانه ای در غرب پایتخت با قیمت مناسب پیدا کنیم.

* مالکان تا 70 درصد نرخ اجاره را گران کرده اند
امیر علیخانی که حسابدار یک شرکت بازرگانی است و از 13 سال قبل عصرها در بنگاه معاملات ملکی پدرش فعالیت دارد، درباره وضعیت بازار رهن و اجاره می گوید: قیمت اجاره های نقدی که صاحبان ملک در فایل ها اعلام می کنند، نسبت به پارسال حداقل 70 درصد گرانتر است.
وی در پاسخ به اینکه گفته می شود افزایش اجاره بهای مسکن نسبت به سال قبل بیش از 25 درصد نیست، اظهار می کند: مثال ها برای رد این ادعا زیاد است؛ پارسال یک سوئیت 28 متری به قیمت 45 میلیون تومان رهن و اجاره ماهانه 450 هزار تومان اجاره داده شد در حالی که امسال برای تمدید همین فایل، میزان اجاره بها به 750 هزار تومان رسید.
محمد کریمی که بیش از 20 سال است در منطقه مجیدیه مشاور املاک است،  می گوید: در این شرایط اقتصادی مالکان می خواهند با استفاده از درآمد اجاره ملک خود، از عهده هزینه های زندگی برآیند به همین دلیل فایل برای رهن بسیار کم است مگر اینکه فردی به دلیل کمبود بودجه ناشی از خرید خانه مجبور شود ملک خود را به رهن بسپارد.
وی ادامه می دهد: هرچند مستاجران نیز توان پرداخت اجاره های نقدی را ندارند اما در نهایت مالکان برنده این بازی هستند زیرا مستاجران ناچار هستند سرپناهی برای خود داشته باشند بنابراین تلاش می کنند تا یک فایل برای رهن پیدا کرده و یا بتوانند با صاحبخانه برای تبدیل بخش عمده ای از اجاره به رهن، به توافق برسند.

* فایل های اجباری رهن
یک خانم جوان نیز که به تازگی صاحبخانه شده و از رهن رفتن واحد خود چندان راضی نیست می گوید: برای خرید خانه با کمبود بودجه مواجه شدم زیرا به یکباره قیمت ها افزایش معناداری پیدا کرد بنابراین برای صاحبخانه شدن چاره ای به غیر از رهن دادن واحد خود نداشتم.
وی می افزاید: با توجه به اینکه به صاحب قبلی ملک چک داده بودم، مجبور شدم واحد خریداری شده را با قیمت پایین رهن بدهم اما تلاش می کنم زودتر از پایان سال ملک خود را از رهن خارج کنم.

*دردی که درمان ندارد
مصطفی قلی خسروی که ریاست اتحادیه مشاوران املاک را برعهده دارد درباره معضلی که این روزها مستاجران با آن دست به گریبان هستند، اظهار داشت: هر بحران و کمبودی که در انواع بازارها پیش می آید، با واردات قابل رفع است اما کمبود مسکن مشکلی است که نمی توان آن را از طریق واردات برطرف کرد.
وی می افزاید: با اینکه در تهران با کمبود مسکن برای رهن، اجاره و فروش مواجه هستیم، اخباری مبنی بر وجود 2500 خانه خالی در همین شهر به گوش می رسد که اگر درست باشد باید مسئولان به موضوع ورود کرده، واحدهای خالی را معرفی و با احتکار کنندگان مسکن برخورد کنند.
خسروی درباره اثر نوسان های ارزی بر بازار مسکن توضیح داد: با توجه به نوسان در بازار ارز و نرخ طلا و همچنین کاهش نرخ سود بانکی، طبیعی است که فایل برای رهن ملک کاهش یابد و صاحبخانه ها بیشتر به دنبال دریافت اجاره نقدی باشند؛ هرچند که این کار مستاجران را در پرداخت اجاره ماهانه دچار مشکل می کند.
این مسئول صنفی خاطرنشان ساخت: به طور معمول وقتی نرخ سود بانکی کاهش می یابد، رقم دریافتی برای رهن کم و اجاره نقدی افزایش می یابد؛ عکس این موضوع نیز صادق است و با افزایش نرخ سود بانکی، رقم رهن منازل نیز بیشتر شده و مستاجران اجاره کمتری می پردازند.
به گفته خسروی، در شرایط کنونی، شاهد تغییراتی در بازار مسکن اعم از فروش، رهن و اجاره هستیم، وضعیت بازار به شکلی است که حتی صاحبخانه ها از مستاجران می خواهند اجاره یکساله را به صورت یکجا در زمان انعقاد قرارداد بپردازند.
بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی، در تیرماه امسال شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و در همه مناطق شهری نسبت به ماه مشابه سال پیش به ترتیب 13.6 و 11.1 درصد رشد داشته است؛ سهم هزینه مسکن شامل اجاره بهای مسکن اعم از شخصی و غیرشخصی در محاسبات شاخص کل بهای کالا و خدمات مصرفی بر پایه سال 1395 معادل 33.1 درصد است.
در تیر ماه گذشته 70 هزار و 340 قرارداد اجاره در دفاتر مشاور املاک سراسر کشور ثبت شد که نسبت به پارسال 2 درصد کاهش یافت؛ کارشناسان می گویند که یکی از علل کاهش تعداد قراردادهای اجاره ثبت شده، توافق مستاجر و مالک برای تمدید قرارداد سال پیش است.