آب در کشور صاحب ندارد/ درگیر بحران ساختگی آب هستیم
خشکسالی اثرات مستقیم و غیرمستقیم فراوانی بر زندگی و ساختار اجتماعی، اقتصادی و محیطی دارد.
مساله آب و بحران کم‌آبی موضوعی نیست که تنها به امروز و دیروز و امسال و سال بعد محدود شود، ایران همیشه با این پدیده دست به گریبان بوده و بارها آن را از سر گذرانده است؛ پس از بررسی‌های صورت گرفته دولت برای حل این بحران‌ها تصمیم به تشکیل وزارت آب، محیط‌زیست و منابع طبیعی گرفته و پیشنهاد آن را به مجلس ارائه کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، در این زمینه گفت‌وگویی با عبدا... حاتمیان، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.
پیشنهادی مبنی بر اجرای طرح تشکیل وزارت آب، محیط‌زیست و منابع طبیعی به مجلس ارائه شده است. نظر شما در مورد تشکیل چنین وزارتخانه‌ای چیست؟
صحبت طرح تشکیل وزارتی به نام آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست درمیان است که قرار است اجرا شود. نمایندگان در یک جمع‌بندی به لزوم ایجاد چنین وزارتخانه‌ای رسیده‌اند، چرا که در حال حاضر سازمان محیط‌زیست، سازمانی مستقل زیر نظر رئیس جمهور است و در چنین شرایطی عملا امکان پرسش راجع به مسائل کوچک و اشراف لازم و امکان دسترسی حقیقی برای بررسی توسط نمایندگان مردم وجود ندارد. در این میان آب که زیرمجموعه وزارت نیرو قرار دارد، قابلیت رسیدگی به آن وجود ندارد، چرا که آنطور که باید و شاید صاحب ندارد و نمی‌توان شاهد عمل موثری در زمینه حفظ آب، ذخیره آب، تولید آب و... بود. منابع طبیعی نیز در شرایط مشابهی است، چرا که زیر نظر جهاد کشاورزی قرار دارد و آنطور که باید و شاید بررسی نمی‌شود.
آیا نیاز به تاسیس چنین وزارتخانه‌ای دیده می‌شود؟
به نظر من امور آب، محیط‌زیست و منابع طبیعی به لحاظ فنی در حوزه‌های مرتبط و دسته‌بندی نزدیک‌تری قرار دارند، چراکه منابع طبیعی با محیط‌زیست فرق عمده‌ای ندارد و حوزه آبخیز و قنات‌ها نیز در همین حوزه‌ها دسته‌بندی می‌شود و باید اقدامات و عملیاتی در زمینه آبخوان‌داری، آبخیزداری، ذخیره آب و احداث سد انجام شود و این اقدامات در یک چرخه طبیعی تجدیدپذیر قرار گیرد که برای اجرای اقدامات موثر و برای بهبود این حوزه‌ها و دستیابی به چنین هدفی تاسیس وزارتخانه آب، محیط‌زیست و منابع طبیعی لازم و حتی ضروری است.
البته پرسشی که در این میان ایجاد می‌شود این است که با توجه به اینکه وزارت کار برای ایجاد اشتغال شکل گرفته است، اما آنطور که باید و شاید تاثیرگذار نبوده. به نظر شما تشکیل وزاتخانه‌ای برای آب می‌تواند در حفظ ذخایر آب و اهداف مشخص شده تاثیری داشته باشد؟
امکان آن وجود دارد، چراکه ما در بافت کارشناسی در کشور دچار نوعی مشکل هستیم و این مشکلات با روی کار آمدن یا رفتن یک وزیر و معاون وزیر قابل حل نیستند. برای مثال در شهرستان درگز و در تمام شهرستان‌های مرزی سیلاب‌های عظیمی در حال خروج از مرزهای کشور است و اقدامی برای حفظ و ذخیره آب‌های مرزی و چشمه‌سارها و ... صورت نمی‌گیرد. ما در کشور چشمه‌سارهایی داریم که حدود ۱۰۰ لیتر در ثانیه به طور پیوسته در هشت ماه از سال در همین شهرهای مرزی از کشور خارج می‌شود. من نگران این هستم که کارشناسانی که از بهبود روند صحیح در این حوزه جلوگیری می‌کنند پس از انتصاب به مقامی در حوزه‌های مختلف جلوی پیشروی در این بخش را بیش از پیش با قدرت بیشتر گرفته و از پیشرفت آن جلوگیری کنند. به نظرم صرف ایجاد وزارت خانه حلال مشکل نیست و نیاز به تفکری جدید و نوآورانه دارد و چیزی خارج از زنجیره ناکارآمدی که در ادارات و وزارتخانه‌ها به وجود آمده لازم است.
سال‌هاست بحث کوچک‌سازی و چابک‌سازی دولت مطرح است. آیا این اقدام سبب بزرگ‌تر شدن دولت و افزایش هزینه‌ها نخواهد بود؟
باید تغییر ساختار در عملکرد این وزارتخانه ایجاد شود تا شاهد کاهش هزینه‌های جاری باشیم، در غیر این‌صورت کارایی لازم را نخواهد داشت. برای مثال مسئول اداره آب، محیط‌زیست و منابع طبیعی هر کدام جداگانه با ماشین‌هایی جدا برای بررسی امور به مناطق مختلف اعزام می‌شوند. شرایطی را تصور کنید که یک ماشین به همراه سه کارشناس در یک رفت و آمد و با یک ماشین برای بررسی به مناطق لازم اعزام شوند. در این شرایط است که می‌توان گفت هزینه‌ها پس از ادغام این حوزه‌ها کاهش نیز می‌یابد و سه ساختمان ادغام می‌شود و نه از لحاظ نیروی انسانی کمبودی خواهد بود نه سه ساختمان جدا با هزینه جدا باقی خواهد ماند. پس قطعا این وزارتخانه مازاد بودجه و نیرو نیز خواهد داشت.
به نظر شما چه اقداماتی برای حفظ منابع آبی می‌تواند کارآمد باشد؟
اولین و موثرترین اقدام فرهنگ‌سازی است. در صورتی که فرهنگ صحیح استفاده از ذخایر آب در کشور همانطور که در حوزه حفظ محیط‌زیست کمپین‌ها و اقداماتی صورت گرفته است، ایجاد شود قطعا شاهد مشارکت مردم و بهبود این شرایط خواهیم بود. دولت با بودجه محدود و اقلیت نیروی انسانی از پس پروژه سنگینی چون حفظ آب و محیط بدون همکاری مردم برنمی‌آید. همچنین جذب افرادی با روحیه جهادی و عاشق کار در این وزارتخانه‌ها، بهترین تغییر در عملکرد قدیمی و مسیرهای سنتی و کلیشه‌هایی است که در انجام امور اینچنینی که سبب کارکرد معیوب می‌شود، وجود دارد.
در حال حاضر با بحران آب مواجه هستیم. پیشنهاد شما برای برون رفت از این بحران چیست؟
در حال حاضر ما درگیر بحرانی ساختگی هستیم و این به دلیل نبود مدیریت واحد حوزه آب در کل کشور است. زمینه مدیریت صحیح آب در حوزه آبخیزداری و منابع طبیعی زمانی قابل اجراست که اگر یک قطره آب از آسمان افتاد ذخیره شود، برای مثال گفته شده در هر هکتار زمین حدود 500 متر مکعب آب باران قابل ذخیره است و لازم است برای ذخیره آب یا حتی نزول باران اقداماتی از قبیل سیستم‌های مدرن باروری ابرها، مطالعه آب‌های ژرف و ... انجام شود. اگر یک دیپلماسی قوی و وزارتخانه برای آب نداشته باشیم قطعا مشکلات کوچک امروز تبدیل به مشکلات بزرگی در آینده می‌شود.
