توسعه کشت طلای سرخ با قراردادهای «آتی»
معاملات آتی زعفران موجب می‌شود تا قیمت این محصول به صورت شفاف از طریق بورس کشف شده و کشاورز اطمینان می‌یابد قبل از زمان کشت می‌تواند محصول خود را با قیمت مشخصی به فروش برساند؛ این روند رفته رفته در رشد سرمایه‌گذاری و توسعه کشت زعفران موثر خواهد بود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از بورس کالا، استفاده از ابزارهای نوین معاملاتی همواره در هر بخش از اقتصاد مورد توجه متولیان بازار سرمایه بوده است. بورس کالا به عنوان مرجع داد و ستد شفاف و بدون واسطه کالاهای استراتژیک و مهم کشور، پیوسته ابزارهای جدیدی را به بازارها معرفی می کند و در این راستا، خردادماه سال جاری، معاملات آتی برای محصول با ارزش و گران‌بهای زعفران معرفی شد تا زمینه رسیدن طلای سرخ ایران به جایگاه اصلی خود و تبدیل شدن به مرجع قیمتی در جهان فراهم شود. در بررسی معاملات آتی زعفران در ماه جاری با نگار میری‌مقدم، کارشناس بازار سرمایه گفتگویی شده که آن را در ادامه می‌خوانید:
در خصوص کلیات معاملات قراردادهای آتی زعفران توضیح می دهید؟
معاملات آتی زعفران مانند دیگر بازارهای معامله گری آتی جهت شفافیت قیمتی، پوشش ریسک و فعالیت‌های سفته بازی ایجاد شده است. این بازار از تاریخ دوم خرداد ماه آغاز بکار کرد و آمار قابل قبولی از روند این معاملات مشاهده می شود. همچنین اندازه هر قرارداد آتی شامل ۱۰۰ گرم زعفران است و این معاملات شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۲:۳۰ الی ۱۵:۳۰ بوده و اشخاص حقیقی دارای کد معاملاتی بازار مشتقه می‌توانند در هر نماد معاملاتی ۱۰۰۰ موقعیت اتخاذ کنند. اشخاص حقوقی نیز می‌توانند در هر نماد معاملاتی ۱۰۰۰ موقعیت بگیرند که این میزان تا ۱۰ درصد موقعیت های تعهدی باز در آن نماد در بازار قابل افزایش است.
مزایای قراردادهای آتی زعفران برای معامله‌گران چیست؟
با توجه به مزایایی که عرضه محصولات پایه پتروشیمی، معدنی و کشاورزی به بورس کالا دارد، به تدریج شاهد ورود محصولاتی تازه در این بازار هستیم. عرضه محصولات پایه دربورس کالا، سبب شفافیت اقتصادی شده و از رانت، انحصار و سواستفاده جلوگیری می‌کند. در صورت عرضه محصولات در بورس، مصرف‌کنندگان اصلی و نهایی می‌توانند با سهولت و اطمینان بیشتری مواد پایه مورد نیاز خود را خریداری کنند و دیگر فضایی برای فعالیت دلالان وجود نخواهد داشت. در همین راستا، معاملات آتی زعفران که همواره کالای استراتژیک ایرانیان بوده است، از دوم خرداد امسال آغاز شد.
خریداران عمده زعفران افراد محدود و خاصی هستند و این افراد از ماه‌ها پیش از آنکه کشاورزان محصول خود را برداشت کنند، با آنها به توافق می‌رسند که با نرخی مشخص محصول را خرید کنند. هرچند با این اقدام کشاورزان از فروش محصول خود و نیز نقدینگی اطمینان خاطر خواهند داشت، اما این عدد توافق شده کفاف هزینه‌های کشاورزان را نمی‌داد. بنابراین، معاملات آتی زعفران موجب می‌شود تا قیمت این محصول به صورت شفاف از طریق بورس کشف شده و کشاورز اطمینان حاصل کند که می‌تواند محصول خود را با قیمت مشخصی به فروش برساند و تعیین قیمت محصول قبل از زمان کشت باعث می‌شود تا کشاورز با خیال آسوده‌تری برنامه‌ریزی و بتواند برای توسعه کشت سرمایه‌گذاری کند.
ورود زعفران به بورس کالا در بازار نقدی و آتی، برای کشاورزان و مصرف‌کنندگان مزیت‌های زیادی دارد. زمانی که قیمت واقعی زعفران از طریق عرضه و تقاضا بر تابلوی بورس نقش می‌بندد، کشاورزان از قیمت‌ها مطلع شده و دیگر محصول‌شان را با قیمت‌های پایین به صادرکنندگان و خریداران خارجی نمی‌فروشند.
میزان صادرات زعفران در سال گذشته برابر با ۷۰ درصد از تولید ۳۳۶ تنی آن بوده است. در این شرایط، نبود مرجع قیمتی این کالا، قیمت‌گذاری آن نه تنها در ایران، بلکه در کشورهای واردکننده آن نیز همراه با دشواری است. به دلیل رقابت شدید صادرکنندگان، قیمت این کالای ایرانی همواره با قیمتی ارزان به بازارهای جهانی عرضه شده است. همچنین به واسطه نیاز به نقدینگی تولیدکنندگان آن، کالا به یکباره روانه بازار شده و این روند همواره فرصت مناسبی جهت سواستفاده دلالان بوده است.
روند پیشرفت معاملات آتی زعفران را در این مدت کوتاه چگونه ارزیابی می‌کنید و چه فرصت‌ها و ریسک‌هایی در این معاملات می‌بینید؟
تمرکز تولید زعفران در دو استان خراسان رضوی و خراسان جنوبی قرار دارد و مساحت زیر کشت این محصول نزدیک به ۱۰۵ هزار هکتار برآورد شده است که هر هکتار تولیدی برابر با ۳.۳ کیلوگرم زعفران دارد. هرچند اعتقاد بر این است که زعفران در نواحی خشک و کم‌آب به عمل می‌آید، اما این محصول قابلیت کشت در مناطق دیگر را نیز دارد. همین امر منجر به افزایش قاچاق پیاز این محصول به سایر نقاط کشور و نیز خارج از مرزهای ایران شده که می‌تواند به واسطه افزایش در عرضه، در بلندمدت بر قیمت این محصول تاثیرگذار باشد. از دیگر ریسک‌های این بازار نیز همانند بسیاری محصولات کشاورزی، ریسک کاهش قیمت در فصل برداشت با دخالت دلالان است.
اما از سوی دیگر، با توجه به صادرات محور و ارز آور بودن این محصول، شفافیت قیمتی انگیزه بیشتری را در تولیدکنندگان ایجاد کرده و منجر به تقویت تولیدکنندگان این محصولات در جهت کسب منفعت آنان است. با توجه به کاهش ارزش پول ملی در مقابل سایر ارزهای خارجی، سرمایه‌گذاران خرید کالاهایی همچون زعفران را که از بازارهای صادراتی برخوردارند، به نگهداری سرمایه ترجیح می‌دهند. در نتیجه، با توجه به افزایش قیمت آتی تحویل شهریور ماه نسبت به قیمت کنونی، سرمایه گذاران انتظار افزایش قیمت آن را دارند. همچنین، از دیگر مزایای این بازار خروج آن از انحصار تعدادی بازیگران و اجازه ورود و حضور سایر بازیگران است که امکان کسب منفعت از این بازار برای افراد مختلف با انگیزه‌های معاملاتی متنوع را ایجاد می‌کند. همچنین، معافیت مالیاتی بورس مشوق مناسبی برای سرمایه‌گذاران این بازار است و می‌توان به استقبال روزافزون آن امیدوار بود. همچنین علاوه بر معامله گران داخلی، مشتریان خارجی نیز می‌توانند با دریافت کد معاملاتی بورس کالا، در معاملات نقدی و مشتقه زعفران حضور یابند.
زعفران کاران می‌توانند با ورود به معاملات آتی و فروش محصولاتشان با نرخ روز، خود را در برابر افت قیمت‌ها بیمه کنند .در همین راستا آموزش تولیدکنندگان این محصول با بورس کالا و نحوه معامله قراردادهای آتی زعفران و فرهنگ‌سازی بیشتر، نماد زعفران در سامانه مجازی بازار مشتقه بورس کالا رونمایی شده و نیز بروشورها و مستندات آموزشی مختص زعفران، برگزاری ۱۸۰۰ نفر ساعت کلاس آموزشی حضوری، برگزاری ۳۵۰ نفر ساعت کلاس آموزشی غیرحضوری و انتشار مقالات مرتبط آموزشی و تحلیلی در نشریات از دیگر اقدامات آموزشی در این رابطه بوده است.
