همه‌چیز درباره گذشته و حال محمدجواد ظریف

شیخ الرییس ستاره این روزهای مجمع عمومی سازمان ملل شده است، فرقی هم نمی‌کند ایوان بلند مجمع عمومی سازمان ملل رودروی سران سیاسی جهان از ذوب شدن یخ روابط بین دو کشور ایران و آمریکا سخن بگوید تا اینگونه پیام خود به مقامات آمریکا را ارسال کرده باشد تا در آخرین لحظات حضورش در نیویورک با تلفن غیرمنتظره اوباما روبرو شود، چه آنجا که وزیر امورخارجه سیّاس اش را برای مذاکرات پیش بیندازد، چه آنکه او خود این روزها بر لبه تیغی راه می‌رود و اگر نبود سخنوری و تبحر خطابه‌گویی دیپلمات سال‌های دور، شاید اینگونه سربلند از اولین آزمون سازمان ملل بیرون نمی‌آمد. ظریف میدان دار حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل! همین اعتماد روحانی است که ظریف را نیز به میدان‌دار حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل تبدیل کرده است تا رودروی با وزرای امورخارجه قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اهداف سیاست خارجی دولت تازه پا گرفته را پیش ببرد. گام مهم ظریف اما نه در دیدارهای صرف و معمول دیپلماتیک، که در پرونده هسته‌ای برداشته شد. آنجا که وی از زمان حضور در نیویورک دیدارهای دوجانبه با کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه عضو گروه 5+1 را دنبال کرد تا در نهایت اوج آن در مذاکرات 5 شنبه شب اعضای این گروه تبلور یابد. و آقای سفیر روزهای دور، همو بود که تابوی 34 ساله مذاکره دو جانبه و مستقیم بین تهران - واشنگتن را شکست و با جان کری بر سر میز مذاکره دوجانبه نشست. به گزارش نامه ظریف که زمانی هنری کسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا او را «دشمن قابل احترام» خود دانسته و کتابش را به او تقدیم کرده بود، پنج شنبه رودروی وزیر خارجه دولت اوباما نشست تا دیپلماسی دولت و ملتش را تشریح کند و جان کری نیز گرچه به سیاق سیاستمداران آمریکا محتاطانه و دوپهلو موضع گیری کرد اما دیدارش با ظریف را سازنده و رو به جلو دانست. به موازات این دیدار نیز باراک اوباما در تماس تلفنی با حسن روحانی پیرامون پرونده هسته ای ایران بحث و گفتگو کرد و در نهایت وزرای خارجه دو کشور مامور بررسی پرونده هسته ای ایران برای رسیدن به توافقات دوجانبه شدند. ظریف از مدرسه علوی تا ساختمان بلند سازمان ملل در نیویورک! تاجرزاده تحصیلکرده مدرسه علوی گرچه برخلاف رسم مرسوم تحصیلکردگان این دانشگاه به سیاست روی آورد و راهی آمریکا شد تا درس سیاست ورزی و سیاستمداری را در ینگه دنیا بیاموزد، اما شاید سخنوری یادگار تحصیل دوران نوجوانی در همان مدرسه مذهبی باشد. پایان تحصیلات اما پایانی بر حضور ظریف در نیویورک نبود و او سال‌های زیادی را در نمایندگی ایران در آمریکا طی عمر کرد و مدتها نیز سفیر ایران در سازمان ملل متحد بود. که همین حضور پررنگ در مجامع سیاسی آمریکایی این روزها آقای سفیر دیروز و وزیر خارجه امروز را به چهره ای نام آشنا در راهروهای سازمان ملل متحد تبدیل کرده است تا لبخندها یکی پس از دیگری از حضور دیگربار او در این ساختمان روانه اش شود. مردی با لبخندهای دیپلماتیک و دستان«سیم خاردار ناتو»! تاجرزاده دیپلمات دیگر این روزها آن جوان کم سن و سال در دفتر نمایندگی ایران در آمریکا نیست که به گفته خودش شور جوانی بر موضع گیری‌های پخته و منطقی در برابر ابر سیاستمداران غربی غلبه داشت. ظریف حال دیگر با کوله باری از تجارب دیپلماتیک که اوج آن در ینگه دنیا تبلور یافته است و حضور فعال در پرونده هسته ای ایران در دوران دبیری روحانی درشورای عالی امنیت ملی بنا به گفته صالحی وزیر خارجه اسبق، «زینت بخش» وزارت خارجه شده است تا نگرانی‌ها از گذار پرونده هسته‌ای را با تیزهوشی حل و فصل کند. مردی که رسانه‌های خارجی او را با لبخندهای و چهره خندانش و دستانی که در تحلیل کارشناسان ارتباطات غیرکلامی از آنها به «سیم خاردار ناتو» نام برده می شود یاد می‌کنند و در ایران نه تنها وزیر امورخارجه که مرد مشهوری در فضای مجازی و فیسبوک است. اعتراف غربی‌ها به حرفه‌یی بودن ظریف عملکرد ظریف در این مسوولیت به گونه‌یی بود که وارن هوگ، یکی از نویسندگان روزنامه هرالدتریبیون طی مقاله‌یی با عنوان«صدای ایران در سازمان ملل با لهجه امریکایی سخن می‌گوید»، به تحسین عملکرد محمد جواد ظریف در سازمان ملل متحد پرداخت. این نویسنده در مقاله خود درباره شخصیت و عملکرد ظریف نوشته بود: «جواد ظریف چنان زیاد در دانشگاه‌ها، مجامع سیاسی و اجتماعی و باشگاه‌های سیاسی برای سخنرانی حضور پیدا می‌کند که لیسا آندرسون، رییس موسسه امورعمومی و بین‌المللی دانشگاه کلمبیا اخیرا به طور کنایه‌آمیزی از او پرسید که آیا قرار است در رقابت‌های انتخاباتی در امریکا شرکت کند؟!» لطیفه این است که ظریف، سفیر ایران در سازمان ملل است و ایران از 1980 به بعد هیچ روابط دیپلماتیکی با ایالات متحده ندارد. ظریف، 47 ساله، بخش عمده زندگی بزرگسالی خود را در ایالات متحده گذرانده و انگلیسی محاوره‌یی را با لهجه امریکایی صحبت می‌کند. درباره توانمندی وی برای برقراری روابط صمیمانه با بسیاری از رهبران ایالات متحده و با جمع امریکایی‌هایی که وی معمولا برای آنها سخنرانی و از مواضع کشورش دفاع می‌کند که با رهبران آن هیچ گونه موافقتی ندارند، گزارش‌ها و تفاسیر متعددی نوشته شده است، به‌ویژه اکنون که پنج سال خدمت او در سازمان ملل متحد روبه پایان است.» این مقاله می‌افزاید: «ظریف این راحت بودن با ظواهر و عادات امریکایی را، با ابزارهای ارتباطی نظیر کنفرانس ویدئویی و تلویزیونی و سایت اینترنتی شخصی ترکیب کرده است تا محدودیت‌های فضا برای خودش را بشکند و بر روابط ایران - امریکا تاثیر بگذارد.» محمد جواد ظریف کیست؟ به گزارش اقتصاد آنلاین، ظریف در سال 1338 از خانواده‌یی نسبتا ثروتمند در تهران به دنیا آمده و پدرش از تاجران امور نساجی بوده است. ظریف در سال ۱۳۵۵ با ویزای دانشجویی به آمریکا رفت و لیسانس و فوق لیسانس روابط بین‌الملل و کارشناسی ارشد مطالعات بین‌المللی در ۱۹۸۱، ۱۹۸۲ و ۱۹۸۴ (۱۳۶۰، ۱۳۶۱ و ۱۳۶۳) از دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو و دانشگاه دنور گرفت و پس از آن تحصیلات خود را در مقطع دکترا ادامه داد. او ۵۷ تا ۵۹ مشاور سرکنسولگری ایران در سانفرانسیسکو و بعد از آن تا سال ۶۱ مشاور سیاسی، رایزنی و کارداری نمایندگی ایران در سازمان ملل بود. پس از گذراندن آزمون جامع دکترایش در ۱۳۶۴، اداره مهاجرت ایالات متحده، روادید او را باطل کرد و او سه سال بعد از راه دور تحصیلات خود را تکمیل کرد و دکترای حقوق و روابط بین الملل در ۱۹۸۸ از دانشگاه دنور دریافت کرد. دبستان و دبیرستان علوی - تهران، از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵ دیپلم کالج مقدماتی درو - سانفرانسیسکو، از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶ کارشناسی روابط بین الملل دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو، از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۰ کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو، از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۲ کارشناسی ارشد مطالعات بین‌المللی دانشگاه دنور، از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۳ دکتری مطالعات بین المللی دانشگاه دنور، از سال ۱۳۶۳ تا۱۳۶۷

*با توجه به اهمیت توافق هسته ای ایران و غرب و نیز نقش بی بدیل دکتر ظریف، این متن در تاریخ 4 آذر دوباره در اقتصاد آنلاین بازنشر شد.