مقتدی صدر؛ مرد چند چهره عراق +تصاویر

به گزارش اقتصادآنلاین، سمانه جعفرزاده در شفقنا نوشت؛ روزی دیگر طرفداران متعصبش قائله نیمه شعبان کربلا را به راه می اندازند با این اعتقاد که نیروهای نظامی نباید وارد مناسبات سیاسی شوند و  با نیروهای سپاه بدر مجلس اعلای حکیم درگیر می شود ولی چند روزی نگذشته که معاهده صلح می بندد. روزی دیگر با گروه های شیعی نظیر حزب الدعوه و حکیم بر سر انتخاب نوری مالکی در سال ۲۰۰۶ ائتلاف می کند ولی دو سال بعد با اختلافاتی که با نخست وزیر پیدا می کند ادعای تشکیل حکومت اسلامی نموده و در سال ۲۰۰۸ در بصره کنترل این شهر را در اختیار می گیرد و نهایتا توافق می کند حکومت و اداره کشور با دولت مرکزی باشد و جیش المهدی منحل شده و زین پس در عرصه سیاسی فعالیت نماید. اما دیری نمی گذرد که با حمله داعش به عراق ردای نظامی به تن می کند و برای دفاع از حرمین آماده رزم می شود. در سال ۲۰۱۳ از عرصه سیاست کناره می گیری می کند اما هنوز قلم بیانیه اش خشک نشده دوباره باز می گردد و سرانجام در آخرین انتخابات پارلمانی عراق با شعار ریشه کن کردن فساد و بهبود وضعیت اقتصادی که این روزها بعد از سرنگونی داعش به مهم ترین خواسته مردم عراق مبدل شده در ائتلاف با کمونیست ها و برخی دیگر  به بالاترین تعداد کرسی های پارلمانی این کشور دست پیدا می کند.

سید مقتدی کیست؟

«سید مقتدا صدر» متولد ۲۱ مرداد ۱۳۵۲ ( ۱۲ آگوست ۱۹۷۳) چهارمین فرزند سید «محمدصادق صدر» مجتهد بانفوذ عراقی است که در دوران حاکمیت صدام ترور شد. پدر مقتدا و «سید محمد باقر صدر» پسر عموی پدر او که هر دو از مراجع تقلید عراق بودند به همراه دو برادر مقتدا در دوران رژیم بعثی صدام به دلیل نقش محوری در مبارزه مردمی عراق علیه رژیم دیکتاتوری به شهادت رسیدند. به همین دلیل مقتدا ناگزیر شد به زندگی مخفیانه و زیرزمینی روی آورد.

وی پس از شهادت پدرش در سال ۱۹۹۹ فعالیت خود را صرف برقراری ارتباط با طرفداران پدرش می کند. این گروه که اغلب جوان بودند، هسته اولیه جماعت «صدرثانی» را تشکیل دادند. مقتدا توانست نجف و کوفه را به پایگاه اصلی نیروهایش بدل کرده و در حرم امام علی(ع) و مسجد کوفه سنگر بگیرد. اقداماتی که با همکاری های چند سویه قبل از آنکه تبدیل به چالشی خطرناک شود، به پایان رسید. مقتدا در اوایل سال ۲۰۰۴ در پی سقوط رژیم دیکتاتوری صدام، به عنوان حاکم غیر رسمی منطقه ای به نام «شهرک صدر» بغداد که در دوره صدام به شهرک صدام معروف بود، فعالیت و فرماندهی «جیش المهدی» را که در واقع شاخه نظامی این جریان بود، بر عهده می گیرد.

ارتباط با ایران

بسیاری از رهبران گروه های مختلف در عراق طی سال ها دیکتاتوری صدام از حمایت ایران برخوردار بوده اند. از بارزانی تا مقتدی صدر. در جنگ نجف ۲۰۰۴ جیش المهدی با آمریکاییها، ایران  به صورت نامه تلفنی برای حفظ جان سیدمقتدی به آیت‌الله سیستانی تأکید و سفارش می کند. علی لاریجانی در ۲۰۰۵ اظهار می دارد که مقتدی صدر از نیروهای فعال، پرتوان و خوش‌فکر در عراق و از بیت شریفی است و برای ایران هیچ چیزی مهم‌تر از داشتن همسایه‌ای امن نیست، وی ایران و عراق را متحد طبیعی یکدیگر دانست.

نامه رهبر انقلاب اسلامی به آیت الله العظمی سیستانی درباره مقتدی صدر (دستخط حجت الاسلام والمسلمین سید محمدرضا سیستانی) – سال ۲۰۰۴

تصویر متن پاسخ آیت الله العظمی سیستانی به نامه رهبر انقلاب اسلامی درباره مقتدی صدر

صدر  که از اواخر سال ۲۰۰۶ از حضور در محافل عمومی خودداری کرده با سفری به ایران به مدت ۴ سال در شهر قم زندگی می کند و علت آن را  تکمیل تحصیلات فقهی در حوزه علمیه قم عنوان می دارد اما در واقع و بنا به گفته امیر الکنانی، یکی از نمایندگان جریان صدر؛ «مقتدا به دلیل اوضاع نمی توانست در نجف رفت و آمد داشته باشد و منطقی نیست که مدرسان به منزل او بیایند و بروند یا او به مسجد برود، این قید و بندها در اوضاع بحرانی امنیتی مشکل ساز شده است. به همین دلیل مقتدا صدر برای ادامه تحصیلات حوزوی به شهر قم در ایران آمد و هر از چند گاهی به دلیل حضورش در عرصه سیاسی عراق، به این کشور سفر می کند و ترجیح می دهد تا برقراری امنیت در عراق در قم بماند.» فراکسیون پارلمانی «الاحرار» وابسته به جریان صدر نیز اعلام می کند: آمریکا بارها سعی داشته است تا مقتدا صدر را ترور کند اما تاکنون ناکام مانده و به همین دلیل رهبر جریان صدر حوزه نجف اشرف را ترک و به کشوری دیگر(ایران) برای ادامه تحصیل رفته است.

خروج مقتدا صدر از ایران پس از چهار سال/ آوریل ۲۰۱۱

او سرانجام در سال ۲۰۱۱ به شهر نجف باز می گردد. مقتدی صدر هر چند پاره ای مواقع سیاست های ضد ایرانی نیز گرفته است اما همواره در مسافرت هایش به ایران، مجالس و دیدارهایی با مقامات ایرانی دارد.

فعالیت های سیاسی

صدر در سال ۲۰۰۴ پس از سقوط صدام با تدوین مرامنامه ای بر لزوم تشکیل حکومتی اسلامی و اقامه حدود شرعی برای آینده عراق رسما وارد صحنه سیاسی و اجتماعی این کشور می شود. او که زمانی قائل به تشکیل حکومت اسلامی است و به پوشیدن کفن در نماز جمعه کوفه، محلی که سال ها تریبون خاندان صدر بوده است ،خواستار اسلامی شدن جامعه و اجرای قوانین اسلامی و ممنوعیت فروش مشروبات الکلی و بی‌حجابی و دیگر مظاهر ضداسلامی می شود.

ورود صدر به صحنه درگیری نظامی با آمریکایی ها پس از توقیف هفته نامه «الحوزه» در شهرک صدر صورت می گیرد، پس از توقیف این هفته نامه که در آن مواضع اسلامی و ضدآمریکایی مقتدا منتشر می شد، طرفداران او درگیری های نظامی را آغاز می کنند. اما در نهایت رهبر جوان جریان صدر، فعالیت جیش المهدی را به حالت تعلیق درآورده و وارد فاز سیاسی می شود و در سال ۲۰۰۵ اجازه می یابد تا در انتخابات حضور یابد. در اکتبر ۲۰۰۶ وی در کنار «جلال طالبانی» رئیس جمهور عراق حاضر می شود تا میزان نفوذ خود در دولت جدید این کشور را نشان دهد. جریان صدر در پارلمان عراق ۲۰ کرسی را در آن دوره از آن خود می کند. در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۰ نیز جریان صدر بار دیگر حضور یافته و ۴۰ کرسی از مجموع ۳۲۵ کرسی پارلمانی عراق را به خود اختصاص می دهد و سهمیه ۸ وزیر در کابینه جدید نوری مالکی نخست وزیر عراق را از آن خود می کند. علاوه بر این یکی از معاونان نخست وزیر نیز از این جریان انتخاب می شود. صدر سرانجام با مخالفت با نوری مالکی و حمایت از طرح عدم کفایت نخست وزیری او همراه می شود. او درباره نوری مالکی می گوید: «مالکی همچنان “مرض شیفتگی به قدرت” در وجودش هست اما هیهات که عراقی‌ها اشتباهات این‌ها را تکرار کنند. عراقی‌ها دیگر هرگز کشور را در دستان کسی که امانتدار نیست نخواهند گذاشت.»

چهارم آگوست ۲۰۱۳، یک منبع نزدیک به مقتدا می گوید که وی از فعالیت های سیاسی کناره گیری کرده است. مقتدا صدر نیز در ۱۳ آگوست با صدور بیانیه ای عنوان می دارد: «آبروی خاندان صدر در بوته آزمون قرار دارد. من دیگر در هیچ یک از امور سیاسی دخالتی نمی کنم و ما هیچ فراکسیون پارلمانی یا پستی در داخل یا خارج دولت عراق نداریم. هر کس که خلاف این عمل کند خود را در معرض بازخواست شرعی و قانونی قرار داده است.»

بیانیه مقتدی صدر در کناره گیری از سیاست/ آگوست ۲۰۱۳

مقتدا صدر چند هفته بعد از این درخواست ها در ۱۲ سپتامبر با اعلام عقب نشینی از تصمیم اخیر خود مبنی بر کناره گیری از فعالیت های سیاسی، بار دیگر به صحنه سیاسی عراق باز می گردد. رهبر جریان صدر اعلام می کند بنا به درخواست طرفدارانش از تصمیم کناره گیری از فعالیت های سیاسی منصرف شده است.وی در بیانیه ای عنوان می دارد: با وجودی که در حال حاضر از جامعه کناره گیری کرده ام، اما نمی توانم در مقابل این جمعیت مومن و معتقد به پدرم( محمد صادق الصد )ساکت بنشینم.

پس از ظهور داعش و سقوط شهرهای تسنن از جمله موصل در ۲۰۱۴، مقتدی صدر در کنار فتوای دیگر مرجع شیعیان حضرت آیت‌الله سیستانی، اعلان جهاد می دهد و به دفاع از «اماکن مقدس» و «شیعیان» و «مرز» اقدام می نماید که شبه نظامیان فدایی و پرتعداد «سرایا السلام» منسوب به او بطور مستقل اما در کنار نیروهای بسیج مردمی حشد الشعبی و ارتش، در حال دفاع از عراق بر می آیند.

جریان صدر در آخرین اقدامات خود در سال ۲۰۱۶ رهبری اعتراضات مردمی با اهداف رفع فساد و تشکیل دولت وزرای تکنوکرات و بهبود خدمات اجتماعی را در دستور کار قرار داده و طی درگیری های چند ماهه از جمله تظاهرات و تحصن و ورود به منطقه دولتی امنیتی خضرا و اشغال پارلمان عراق که منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی می شود عاقبت عقب نشینی می کند.

مهم ترین مواضع اخیر

هشدار به حضور حشدالشعبی در انتخابات: او همچنین در سال ۲۰۱۶ در سخنانی درباره مشارکت مسئولان حشد الشعبی در انتخابات پارلمانی و شوراهای استانداری عراق هشدار و اعلام می کند، مشارکت این افراد در انتخابات حکومت را به یک نهاد نظامی یا شبه‌نظامی تبدیل خواهد کرد. صدر در این باره می گوید: «مشارکت حشد الشعبی در انتخابات باعث می‌شود وجهه جهاد و مجاهدین خدشه‌دار و حکومت به نهادی نظامی یا شبه‌نظامی تبدیل شده و آرای مردم به صورت ناحق به دست آید. مشارکت مجاهدی که هیچ گونه مهارت سیاسی ندارد، در امور سیاسی و حکومتی به منزله انتحار نظام سیاسی کشور است.»

درخواست برای استعفای اسد: مقتدی صدر در سال ۲۰۱۷ از بشار اسد رئیس جمهور سوریه می خواهد از قدرت کناره گیری کند. مقتدی صدر می گوید: «منصفانه این است که بشار اسد استعفا کند و از سر دوست داشتن سوریه، از  حکمرانی کناره گیری کند تا این کشور را از جنگ ها دور کند و مانع از سیطره تروریست ها بر این کشور شود. بشار اسد می تواند با دادن زمام امور به طرف های تاثیرگذار مردمی دارای توانایی ایستادگی در برابر تروریسم و نجات خاک سوریه در سریع ترین زمان ممکن، موضع تاریخی قهرمانانه ای بگیرد قبل از آن که دیر شود و پشیمانی باقی بماند.» این در حالی است که اسد بارها از سوی ایران به عنوان خط قرمز این کشور معرفی شده است.

دیدار صدر با بن سلمان، ولیعهد عربستان/ ۲۰۱۷

دیدار با محمد بن سلمان:‌ مقتدی صدر رئیس جریان صدر عراق در تاریخ ۲۰۱۷ نیز دیداری با محمد بن سلمان، ولی عهد عربستان انجام می دهد. این دیدار که بازتاب زیادی داشته طی اعلام دفتر مقتدی صدر در پاسخ به دعوت رسمی ولیعهد عربستان سعودی در کاخ السلام جده انجام می شود. خبرگزاری رسمی عربستان هم می نویسد؛ در جریان این دیدار، روابط عربستان سعودى و عراق و برخى مسائل مورد توجه مشترک مورد بررسى قرارگرفت. در پی این دیدار برخی ناظران عرب عنوان می دارند: عربستان می کوشد از طریق طرحی به درون احزاب شیعی عراق نفوذ کند و با رسیدن به جایگاه تاثیرگذار به تحریم عربستان از سوی آنها پایان دهد.

آماده میانجیگری برای حل تنش میان ایران و عربستان: طی روزهای اخیر- سال ۲۰۱۸- سخنگوی جریان صدر با اشاره به مقبولیت مقتدی صدر نزد ایران و عربستان می گوید: او می‌تواند اختلافات میان ایران و عربستان را حل کند. جعفر الموسوی در گفت‌وگو با پایگاه خبری بغداد الیوم می گوید: «مقتدی صدر ، رهبر جریان صدر به دلیل بی طرفی و مقبولیتش نزد دو کشور ایران و عربستان توانایی حل بحران این دو کشور را دارد.  مقتدی صدر می‌تواند این ماموریت را انجام دهد. به همین دلیل این پیشنهاد بزرگ را داد تا در منطقه امنیت ایجاد کند و امنیت منطقه تاثیر بزرگی بر ثبات و امنیت عراق دارد. رهبر جریان صدر با تمام کشورهای همسایه به یک شکل رفتار می‌کند و با همه آنها رابطه دارد، روابط او با ایران و عربستان خوب است و تمام این روابط به خاطر منافع ملت عراق است. بر اساس این گزارش ، رحیم لفته الرکابی، یکی از اعضای جریان صدر نیز در پیامی به مقتدی صدر این سوال را مطرح کرد که آیا ممکن است در یکی از روزها شاهد صلح میان ایران و عربستان با نظارت عراق و دخالت شما باشیم یا اینکه شما پیش از این، این مساله را مطرح کرده‌اید و پاسخی دریافت نکرده‌اید؟ مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در پاسخ به این سوال گفت: متاسفانه تنش سیاسی میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان تاثیرات منفی بر کشور عراق دارد، بنابراین باوجود دشواری بسیار من آماده میانجیگری برای حل این تنش حتی به طور تدریجی هستم و تمام این امور به خاطر مصلحت عراق در وهله اول و سپس مصلحت منطقه است.»

موفقیت در اولین انتخابات پساداعش

انتخابات پارلمانی عراق نخستین رفراندوم ملی از زمان شکست داعش در سال ۲۰۱۷ محسوب می شود. احزاب شیعه در قالب پنج ائتلاف در انتخابات حاضر شدند که این امر احتمالا فرآیند شکل گیری دولت را طولانی و پیچیده خواهد کرد. براساس نتایج یک نظرسنجی ملی که در ماه مارس انجام شد، مهمترین دغدغه مردم عراق در حال حاضر امنیت، فرصت شغلی و اقتصاد است. در این انتخابات ۳۲۹ عضو مجلس نمایندگان عراق انتخاب می شوند تا آنها رییس جمهور و نخست وزیر کشور را انتخاب نمایند. نخست وزیر بعدی عراق از میان ۵ حزب اصلی شیعه برگزیده خواهد شد. حیدر العبادی نخست وزیر کنونی به عنوان رییس ائتلاف نصر (پیروزی عراق) برای انتخاب مجدد رقابت می کند. نوری المالکی، نخست وزیر سابق رییس ائتلاف دولت قانون است. هر دو این احزاب منشعب از حزب الدعوه هستند. دو حزب دیگر شیعه منشعب از گروه های ائتلاف اعلای اسلامی عراق هستند که در گذشته رقیب اصلی حزب الدعوه محسوب می شدند. یکی از این احزاب ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری و دیگری ائتلاف حکمت به رهبری عمار الحکیم است. پنجمین حزب السائرون است که با ائتلاف جریان صدر و حزب کمونیستی عراق شکل گرفته است. کارشناسان پیش بینی می کنند اگر العبادی برای دومین بار به مقام نخست وزیری برسد اکثر ائتلاف های اصلی شیعه در دولت حضور خواهند داشت. این مساله به ویژه در مورد ائتلاف فتح العامری که نسبت به ائتلاف نصر روابط نزدیک تری با ایران دارد، صدق می کند. ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر به طور اجتناب ناپذیری بخشی از دولت آینده عراق خواهد بود. بنابراین اینک سوال این است که سهم این حزب تا چه اندازه بزرگ خواهد بود. 

نتایج اولیه انتخابات پارلمانی عراق پسا داعش/ ۲۰۱۸

اما نتایج آرای ائتلاف های مختلف بنا به اخبار اولیه در رسانه های عرب زبان، در مجموع ۱۰ استان حاکی از آن است که ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر با بیش از یک میلیون و ۱۳۸ هزار رای در صدر قرار گرفته در حالی که ائتلاف الفتح با بیش از ۹۶۷ هزار رای در تعقیب آن قرار دارد و ائتلاف النصر با بیش از ۷۲۱ هزار رای، ائتلاف دولت قانون با بیش از ۵۹۳ هزار، جریان حکمه با بیش از ۴۳۹ هزار و ائتلاف الوطنیه با بیش از ۴۱۰ هزار رای نیز در جایگاه های دوم تا ششم قرار دارند. از طرفی بنا به برخی منابع خبری، سائرون با ۵۴ کرسی، فتح با ۴۷ کرسی، نصر با ۴۳ کرسی، دولت قانون با ۲۵ کرسی و حکمت با ۱۹ کرسی حائز بیشترین آرا شده اند.  

صباح زنگنه ، تحلیلگر مسائل خاورمیانه درباره موقعیت فهرست سائرون به رهبری مقتدی صدر  معتقد است: «سائرون ترکیبی از گروه‌های مختلف است. وزن این گروه‌ها در ایجاد موج تبلیغاتی قابل توجه است. خیلی از فعالیت رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی در اختیار گروه‌های زیر مجموعه این فهرست بوده است. از نظر میدانی هم حضور تشکیلات سرایا السلام در مناطق صلاح الدین، بغداد و نجف در هدایت آرای مردمی نقش داشته است. آمریکا و برخی کشور‌های همسایه عراق از جمله عربستان و امارات هم با تزریق پول در دو فهرست سائرون و النصر به این انتخابات جهت دادند. حضور نمایندگان ناسیونالیست در این دو فهرست قابل مشاهده است که این‌ها با کمک‌های مالی فراوان توانستند به بسیج امکانات بپردازند و آرای بیشتری کسب کنند. با ترکیب کنونی احتمال انتخاب مجدد حیدر عبادی به عنوان نخست وزیر عراق بسیار زیاد است. او بیشتر محل توافق این گروه هاست و احتمالا دوره دوم نخست وزیری اش را آغاز خواهد کرد. مقتدی صدر قدرت بسیج افکار عمومی را بیشتر از بقیه دارد. هم به خاطر ترکیب نیرو‌های وفادار به او که جرات و جسارت بالایی دارند و هم به خاطر شعار‌هایی که مطرح کرده است. از جمله شعار اصلاح و مبارزه با مفسدان، عدم پذیرش افرادی که قبلا آزموده شدند. این شعار‌ها اثر گذار در صحنه انتخابات بود.  در کل روندی که مشاهده می‌شود این است که آمریکا برنامه ریزی گسترده ای درباره انتخابات و آینده عراق انجام داده است. حضور و نقش آفرینی آمریکا در دولت آینده عراق به تضعیف حشد شعبی و نیرو‌های که به استقلال عراق از سیاست‌های آمریکا معتقدند، منجر خواهد شد.»

فرید مدرسی، روزنامه نگار نیز که در جریان انتخابات پارلمانی عراق به بغداد سفر کرده درباره دلایل پیروزی جریان صدر در این انتخابات می نویسد: تنها ۴۴ درصد از عراقی‌ها در انتخابات پارلمانی شرکت کردند؛ ۱۸ درصد پایین‌تر از چهار سال گذشته. این کاهش مشارکت باعث موفقیت جریان “مقتدی صدر” [ائتلاف سائرون] شد. کاهش مشارکت همه را شگفت‌زده کرد که پیش‌بینی می‌شد پس از سقوط داعش، حضور در انتخابات افزایش ‌یابد اما اینگونه نشد. بزرگترین عامل این اتفاق، فساد دولتی و عدم تاثیرگذاری احزاب و دولت بر افکار عمومی بود. این در حالی است که مقتدی صدر هم از شعار مبارزه با فساد در رقابت با رقبای خود سود برد و هم هواداران سنتی خویش را حفظ کرد و افکار عمومی آنان را مدیریت کرد. اکنون او می‌تواند بزرگترین ائتلاف انتخاباتی شیعی را تشکیل دهد و در انتخاب نخست‌وزیر نقش کلیدی و استراتژیک ایفا کند. جامعه شیعی عراق همچنان سنتى است و احزاب و دولت نتوانستند افکار عمومی را مدیریت کنند. فضاى مجازى و شبکه‌هاى اجتماعى نیز در تهییج جامعه جهت مشارکت موفق نبوده‌اند. حتی همچنان افراد کمترمذهبی یا غیرمذهبی شیعی نیز متاثر از مرجعیت نجف هستند و نهاد مرجعیت، قدرتمندترین نهاد مرجع در جامعه شیعی است. مرجعیت که در خطبه انتخاباتی‌اش بحث “حق انتخاب” را جایگزین “تکلیف” کرد؛ جامعه به مبانی این تفکر توجه نکرد و اختیار شرکت یا عدم شرکت را حمل بر عدم شرکت در انتخابات کرد؛ اگرچه نارضایتی مرجعیت در خطبه انتخاباتی دیده می‌شد اما مرجعیت مدافع عدم شرکت نبود، بلکه می‌خواست دیگر تاوان عملکرد ناصحیح سیاستمداران را ندهد. عوامل فنی انتخابات نیز بر عدم مشارکت تاثیر گذاشت؛ ممنوعیت استفاده از وسایل نقلیه شخصی به دلایل امنیتی، باعث شد تا مردم برای شرکت در انتخابات در زحمت بیفتند و کمتر در انتخابات شرکت کنند. همچنین استفاده از وسایل الکترونیکی جهت رای‌گیری، سرعت رای‌گیری را کاهش داد و میزان آرا را پایین آورد. ساعات رای‌گیری هم محدود [تا ۶ بعد از ظهر] بود و از نظر قانونی، امکان افزایش آن، میسر نبود. اگرچه تاکنون نتایج کامل انتخابات، رسمی اعلام نشده است اما مشخص است، یکی از نتایج این انتخابات، تقویت لایه‌هاى پایین اجتماعی و اقتصادی عراق و رادیکالیزم سیاسی است که مخالفان جمهوری اسلامی ایران [امریکا و عربستان] می‌خواهند از آن به نفع خود سود برند. اینان اکنون سناریوی خود را در حذف جریان‌های نزدیک به ایران طراحی و شاید اجرایی کنند.

شکرگزاری در مرقد شهید محمد صادق الصدر پس از اعلام نتایج انتخابات پارلمانی عراق/ ۲۰۱۸

پیروزی جریان صدر از نگاه رسانه های جهان

رویترز مدعی است؛ صدر تنها رهبر شیعه عراقی است که هم ایران و هم آمریکا را به چالش کشید. این مساله موجب محبوبیت وی در میان میلیون ها نفر از شیعیان فقیری شد که احساس می کنند از روابط نزدیک دولت با تهران یا واشنگتن سودی عایدشان نشده است. پیروزی این روحانی ملی گرا در انتخابات ضربه ای به ایران است که از زمان حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام حسین در سال ۲۰۰۳، به طور پیوسته در حال افزایش نفوذ خود در این کشور بوده است. این پیروزی یک بازگشت قابل توجه برای صدر محسوب می شود که در طی چند سال از سوی رقبایش که از سوی ایران پشتیبانی می شدند، به حاشیه رانده شده بود. برای مدت زمان زیادی مقامات دولتی آمریکا و عراق مقتدا صدر را یک شخص مستقل غیرقابل پیش بینی تلقی می کردند اما پس از اینکه وی با کمونیست ها ائتلاف کرد، یکی از دیپلمات های غربی در نجف به دیدار وی رفت و صدر را فردی خونسرد، ماهر در سخنوری و عملگرا توصیف کرد.

روزنامه گاردین با بیان اینکه العبادی، کاندیدای ترجیحی آمریکایی ها جایگاه سوم را در انتخابات عراق به دست آورده، می نویسد: منافع ایران در گرو آراء عامری و نوری المالکی، نخست وزیر پیشین عراق است که به نظر می رسد ۲۵ کرسی را به دست آورده است. یعنی تعداد کرسی کافی برای حضور یافتن در دولت. پیش از انتخابات، علی اکبر ولایتی، مشاور عالی رهبر ایران گفته بود: «ما اجازه نخواهیم داد لیبرال ها و کمونیست ها بر عراق حکومت کنند.» صدر با حزب کمونیست ائتلاف تشکیل داد و این نشانه دیگری ای است از اینکه سیاست وی در سال های اخیر واقع بینانه تر شده و تبلیغات زیادی برای اعطای حقوق مدنی به اهل سنت در زندگی عمومی عراق انجام داده است.

سی.ان.بی.سی نیز معتقد است؛ به دلیل طبیعت شکننده سیاست عراق، هیچ کاندیدا یا گروهی اکثریت پیروز محسوب نمی شود. برندگان بیشتر کرسی ها می بایست در مدت ۹۰ روز و طی یک فرآیند پیچیده طولانی برای انتخاب یک دولت ائتلافی مذاکره کنند. بنابراین به دست آوردن بزرگترین سهم از آراء مستقیما به معنی رهبری دولت نیست. رایان ترنر، تحلیلگر گروه انگلیسی PGI ضمن اشاره به محبوبیت نخست وزیر کنونی عراق به دنبال شکست داعش و متعادل سازی روابط میان گروه های مذهبی و قدرت های خارجی، معتقد است: «بسته به توافق های نهایی و بازی های سیاسی، ممکن است صدر خود را در موقعیتی بیابد که نقش یک سلطان ساز را ایفا کند، به طوریکه احتمالا العبادی مجددا به عنوان نخست وزیر انتخاب شود.» اما برای چنین امری صدر احتمالا مجبور خواهد شد در مانور سیاسی از ایران -که عامری را برای مقام نخست وزیری ترجیح می دهد- پیشی بگیرد. تهران بیشتر نفوذ خود را از طریق اجرای سیاست های ترجیحی خود به دست کاندیداها و بازیگران سیاسی که از آنها حمایت می کند، مانند عامری، اعمال می نماید. یکی از اهداف اصلی ایران خارج کردن آمریکا از عراق است، درحالیکه هنوز ۵ هزار نیروی نظامی آمریکایی در این کشور حضور دارند.

موسسه سیاست چاتام هاس انگلیس؛ رناد منصور، پژوهشگر عراقی عضو این موسسه می گوید: «اینکه اصلاحات صدر تا چه اندازه اتفاق بیفتد، به واسطه سیاست های شکننده تعیین می شود. تاکنون صدر یک صدای خواستار تغییر بوده است. اما سوال اکنون اینجاست که آیا وی قادر است در سیستم کنونی حاکم در عراق کاری از پیش ببرد. سیستمی که در آن  قدرت به اندازه ای در میان گروه های مختلف تقسیم می شود که برای یک گروه مشکل است کنترل کامل اوضاع را به دست گیرد. اما من معتقدم او مطمئنا تلاش خود را خواهد کرد و برای آن مصمم خواهد بود.»

نفر سوم از راست: مقتدی صدر، آیت الله شاهرودی، حجت الاسلام مروی، معاون حوزوی دفتر رهبر انقلاب، حجت الاسلام سیدعلی خمینی/ ۲۰۱۳

چرخش مقتدی صدر؟!

به هر روی روحانی با نفوذ شیعی این روزهای عراق که از قدرت بیشتری در قیاس با سال های گذشته برخوردار شده است به نظر می رسد نقش جدی و تعیین کننده ای در آینده عراق خواهد داشت. سیدمقتدی صدر به زودی بایستی مشخص کند در پازل سیاست کجا خواهد ایستاد و آیا نسبت به مواضع ضد آمریکایی و ضد عربستانی  گذشته خود استقامت داشته یا چرخش اساسی خواهد داشت؟ با توجه به حمایت های همه جانبه ای که ایران در سال های دور و نزدیک گذشته از او داشته آیا به این حمایت ها پشت خواهد کرد؟ آیا امکان ائتلاف با دیگر گروه های شیعی که مورد حمایت ایران است اقدام خواهد کرد؟ عراقی که این روزها درگیر مسایل مهم اقتصادی، امنیتی، بهداشتی و اجتماعی است آیا اینبار می تواند آینده روشن تری را با وفاق و اتحاد گروه ها و اقوام مختلف شیعی سنی و کرد به خود ببیند یا اینکه تفرقه اندازی ها و سنگ اندازی هایی که از داخل و خارج این کشور به ویژه آمریکا و عربستان همچنان بر آن سایه افکنده اجازه آینده ای روشن تر را نخواهد داد؟