گام نخست برجام بدون آمریکا؟

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایرنا، این موافقتنامه چهارشنبه شب با حضور وزیر نفت ایران، مدیر کنسرسیوم بین المللیی پرگس و سفیر انگلیس در تهران به امضا رسید.

سه شنبه شب هفته گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا کشورش را از توافق جهانی برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) که تیرماه سال 1394 با حمایت جهانی و زیر نظر شورای امنیت سازمان ملل انجام شد خارج و اعلام کرد که می خواهد تحریم های هسته ای را بازگرداند و اروپا هم باید در این مسیر همراهی کند.

اما کشورهای اروپایی به سردمداری انگلیس، فرانسه و آلمان در همراهی با مسئولان اتحادیه اروپا همانطور که بارها قبل از خروج ترامپ از برجام نیز گفته بودند، تاکید کردند که برجام را حفظ خواهند کرد.

سران اروپا از تهران خواستند از برجام خارج نشود، زیرا آنها دنبال یافتن راه حل هایی برای اعمال نکردن تحریم های آمریکا و حفظ این توافق جهانی هستند.

باهمین هدف نشست اتحادیه اروپا چهارشنبه شب در بلغارستان برگزار شد و مقام های اروپایی ضمن نشان دادن اتحادشان علیه آمریکا برای حفظ برجام، راهکارهای اقتصادی را به منظور مصون نگه داشتن شرکت هایشان از تحریم های احتمالی آمریکا و نیز دورزدن تحریم های ثانویه بررسی کردند.

تحریم های ثانویه آن دسته از تحریم هایی را شامل می شود که اگر کشورهای دیگر رعایت نکنند با مجازات آمریکا همراه خواهند شد؛ اروپا به شدت از خروج ترامپ از برجام عصبانی است و تاکید دارد که یکجانبه گرایی واشنگتن را تاب نخواهد آورد.

طی روزهای گذشته بسیاری از مقام های اروپایی بر حفظ استقلال اروپا مقابل آمریکا و مقابله با تحریم های این کشور تاکید و اعلام کرده اند که اجازه نخواهند داد برجام از بین برود.

یک روز پیش از نشست اتحادیه اروپا نیز نشست وزیران خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان با حضور فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در بروکسل برگزار و قرار شد نشست های بعدی در سطح کارشناسی بین اروپایی ها برای یافتن راه حل های عملی به منظور حفظ برجام ادامه یابد.

ایران اعلام کرده اگر اروپا از منافعش در قالب برجام حفاظت کند و در این زمینه تضمین دهد، بر سر ماندن در این توافق تصمیم خواهد گرفت.

موضوع مهم اقتصادی در این زمینه بحث تحریم هایی است که بویژه شامل حوزه نفت و پتروشیمی، حمل و نقل، کشتیرانی، تعامل های بانکی و سایر بخش های اقتصادی می شود و اروپا باید تضمین دهد تهران مشمول تحریم در این بخش ها نشود.

 ایستادگی اروپا مقابل آمریکا

درشرایطی که آمریکا فشار بسیار زیادی به اروپا می آورد تا ایران را تحریم کند، کشورهای اروپایی با تاکید بر ضرورت اهمیت مناسبات تجاری با ایران که پس از برجام آنها را اجرایی کرده و اهمیت صیانت از اعتبار توافق نامه های بین المللی، بارها بر حفظ برجام به هر شکل ممکن تاکید کرده است.

بسیاری از تحلیلگران معقتد بودند به علت حجم بالای مبادلات اقتصادی اروپا با آمریکا و نیز اهمیت حفاظت از منافع شرکت های خصوصی اروپایی در آمریکا، کشورهای اروپایی امکان زیادی برای حفاظت از برجام نخواهد داشت.

حتی سران اروپا برای اینکه در این وضعیت بین فشارهای آمریکا از یکسو و ضرورت حفاظت از برجام از سوی دیگر قرار نگیرند، صدراعظم آلمان و رئیس جمهوری فرانسه را چندروز قبل از خروج ترامپ از برجام، به آمریکا فرستادند تا شاید بتوانند رئیس جمهوری کاسبکار آمریکا را مجاب کنند اما دست خالی و عصبانی بازگشتند و اینک بسیاری از تحلیگران معتقدند این رویکرد ترامپ سبب عمیق تر شدن شکاف بین این دو قاره شده است.

اختلاف اروپا و آمریکا در زمینه تعرفه های تجاری نیز پس از تصمیم های اخیر ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه های واردات از اروپا با مبدا اروپا دردسرساز شده و اختلاف آنها را تشدید کرده است.

در این شرایط ، طی یک هفته گذشته از زمان خروج آمریکا از برجام، هرچه زمان بیشتر گذشت، اتحاد کشورهای اروپایی و نشست های گردهمایی آنها برای یافتن راه های حفظ برجام افزایش یافته است.

اینک شاهدیم که اقدام اروپا به برگزاری نشست محدود نشده و انگلیس که از کشورهای مهم اروپایی و یکی از امضاکنندگان برجام به شمار می رود تنها یک هفته پس از نقض عهد آمریکا در توافق نامه بین المللی برجام، ازطریق یکی از شرکت های خصوصی اش، قراردادی مهم در حوزه نفتی را با ایران امضا کرده است.

جزییات قرارداد نفتی

موافقنامه اصولی نفتی مذکور از سوی «بیژن عالی پور» مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و «کالین رولی» مدیر کنسرسیوم بین المللی پرگس امضا شده است که در صورت نهایی شدن قرارداد توسعه این میدان، امکان دستیابی به تولید روزانه حداکثر 200 هزار بشکه و تولید تجمعی حدود 655 میلیون بشکه در 10 سال آینده با برآورد هزینه‌های سرمایه ای مستقیم معادل یک میلیارد و 167 میلیون دلار و هزینه های غیرمستقیم معادل 187 میلیون دلار وجود دارد.

مهمترین بخش‌های شرح کار این قرارداد، فشار افزایی مخزن تا فشار اولیه با افزایش حدود سه برابری تزریق گاز نسبت به وضعت کنونی، احداث ایستگاه های تراکم و تزریق گاز با ظرفیت 800 میلیون فوت مکعب در روز، ساخت تاسیسات جمع آوری و انتقال گاز همراه با ظرفیت 280 میلیون فوت مکعب در روز، حفاری 35 حلقه چاه است.

با اجرای کامل این طرح ضمن افزایش ظرفیت تولید نفت خام کشور، زمینه های اشتغال گسترده در استان خوزستان ایجاد می شود.

براساس این موافقتنامه انتظار می رود کنسرسیوم پرگس با مدیریت مناسب پروژه و همکاری با شرکت ها و سازندگان تجهیزات داخلی و بین المللی، زمینه جذب سرمایه و تکنولوژی های لازم در بخش های افزایش بازیافت، شیوه های نوین حفاری و همچنین سایر بخش های ذیربط را ایجاد کند.

کنسرسیوم بین ‌المللی پرگس با هدف توسعه میدان ‌های هیدروکربوری از 11 شرکت اروپایی، آسیایی و کانادایی تشکیل شده است که در حوزه‌های مختلفی از بالادست تا پایین‌دست صنعت نفت فعالیت دارند.

شرکت انگلیسی پرگس (فعال در حوزه مهندسی و مدیریت سرمایه گذاری در صنعت نفت)، شرکت ای.جی.آر (AGR) نروژ (فعال در حفاری و طراحی مهندسی)، شرکت اسپک (SPEC) خاورمیانه (فعال در زمینه ساخت مجتمع‌های بهره برداری)، شرکت لابی (LOOBY) انگلیس (فعال در ساخت تجهیزات سطح الارضی)، شرکت ملی نفت فیلیپین (PNOC) و دانشگاه صنعتی شریف، اعضای اصلی کنسرسیوم پرگس را تشکیل می دهند و شرکت پرگس (PERGAS) مدیریت این کنسرسیوم را بر عهده دارد.

کنسرسیوم بین‌المللی پرگس، نخستین تفاهم‌نامه و قرارداد در چارچوب قرارداد شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب را با هدف مطالعه ٢ میدان کرنج (مخازن آسماری، پابده و خامی) و شادگان (مخازن آسماری و بنگستان)، سوم آذرماه سال 1395 با بیزن عالی پور مدیرعامل شرکت مناطق نفتخیز جنوب امضا کرد.

موضع صریح لندن

یکی از مقام های حاضر در آیین امضای این موافقت نامه سفیر انگلیس در تهران بود. راب مک ایر یکی از دیپلمات های کارکشته انگلیس است که بتازگی سکان این مسئولیت را به دست گرفته و در حاشیه امضای این موافقت نامه گفت: امضای قرارداد توسعه میدان کرنج در جنوب شرقی رامهرمز در خوزستان در زمان مناسبی انجام می‌شود و دولت انگلیس از این موافقت نامه و همکاری تجاری حمایت می‌کند.

وی اظهار داشت: این قرارداد جلوه‌ای از تعهد تجاری انگلیس برای حضور در ایران است و مدیرعامل کنسرسیوم پرگس به‌طور ویژه برای امضای این موافقتنامه توسعه میدان نفتی کرنج به تهران سفر کرد.

مک ایر با بیان اینکه انگلیس بر اجرای برجام متعهد است، یادآور شد: سایر کشورها نیز بر این توافق پایبند خواهند بود و به تبادلات تجاری با ایران ادامه می دهیم.

وی با اذعان به وجود اختلاف بین اروپا و آمریکا گفت: میان ما و شرکای اروپایی با آمریکا، اختلاف نظر وجود دارد اما از شرکت هایی که تمایل به کار در ایران دارند، حمایت می کنیم.

اروپا و انسداد تحریم ها

درشرایطی که آمریکا تهدید کرده تحریم های هسته ای ایران را باز می گرداند و تهران را مشمول سخت ترین تحریم ها می کند، «دیمیتریس آوراموپولوس» کمیسیونر امور داخلی اتحادیه اروپا روز چهارشنبه در ادامه تلاش اروپاییان برای حفاظت از برجام، از بررسی قانونی خبر داد که شرکت‌های اروپایی را از پیروی تحریم‌های آمریکا علیه ایران منع می‌کند.

به گزارش بلومبرگ، وی در جمع خبرنگاران در بروکسل گفت: کمیسیون اروپا راه‌حل‌هایی عملی و ملموس را برای اطمینان از پایبندی اتحادیه به تعهدات برجامی و حمایت از فعالیت‌های اقتصادی مورد بررسی قرار داده است.

آوراموپولوس ادامه داد: احتمال به کارگیری «قانون انسداد» را بررسی کرده ایم و آماده‌ایم در صورت لزوم، آن را عملیاتی کنیم.

اشاره وی به طرحی مربوط به سال 1996 است که برای مقابله اروپا با تحریم‌های آمریکا علیه کوبا، ایران و لیبی تدوین شده و واشنگتن را ناچار به عقب نشینی کرده بود.

اجرای این طرح، شرکت ها را از پیروی تحریم های خارجی منع می کند و اتحادیه اروپا به موجب آن، هرگونه جریمه احتمالی آمریکا علیه کسب و کارهای اروپایی را به رسمیت نخواهد شناخت.

این تنها یکی از گزینه های مطرح برای حفظ احتمالی برجام پس از خروج واشنگتن از این توافق خواهد بود.

مقابله اروپا با دغلکاری ترامپ

در این شرایط رئیس شورای اروپا نیز گفته است که اتحادیه اروپا باید برابر ادعاهای فریبکارانه دولت ایالات متحده، یکپارچه و همپیمان شود.

به گزارش رویترز، توسک در نشست خبری در صوفیه بلغارستان افزود: ترامپ موجب شد اتحادیه اروپا واقع بینانه به جنگ تجاری و خروج امریکا از برجام نگاه کند و از توهم رهایی یابد.

به گفته وی، با توجه به تصمیم های اخیر رئیس جمهوری آمریکا، انسان ممکن است حتی چنین تصور کند که با دوستانی مانند این، چه نیازی به دشمن داریم. اما اگر بخواهیم صریح و شفاف سخن بگویم، اروپا باید از ترامپ قدردان و سپاسگزار باشد، زیرا به لطف تصمیم ها و سیاست های وی، از همه توهماتمان رها شدیم.

توسک افزود: ترامپ ما را وادار کرد که دریابیم در صورت نیاز به کمک، باید تنها به خود امیدوار و متکی باشیم.

تاکید بر همکاری بخش انرژی با ایران

از آنجا که تداوم همکاری های مشترک اروپا با ایران بویژه در حوزه انرژی و مصونیت این بخش از تحریم ها بسیار اهمیت دارد، اروپاییان طی روزهای گذشته بارها اعلام کرده اند که یکی از محورهای بررسی هایشان همین بخش است.

در همین زمینه قرار است کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا به منظور تقویت همکاری های این حوزه با ایران 29 اردیبهشت ماه جاری به تهران سفر کند.

روزنامه ال پاییس نوشته است: سفر این مقام اسپانیایی کمیسیون انرژی اروپا اولین حضور یک مقام اروپایی در تهران پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای به شمار می رود.

این سومین سفر «میگل آریاس کانیته» به تهران پس از سفرهایش در فروردین 95 و اردیبهشت 96 به ایران خواهد بود.

حمایت سازمان ملل از اروپا

درحالی که اختلاف بین اروپا و آمریکا این روزها به بالاترین حد خود رسیده دبیرکل سازمان ملل نیز گفته حامی تلاش اروپا برای حفظ برجام است.

«آنتونیو گوترش» با تاکید بر اینکه اتحادیه اروپا باید نقش محوری تری در جهان سیاسی امروز بازی کند، از تلاش‌های این اتحادیه برای حفظ برجام اعلام حمایت کرد.

گوترش تصریح کرد: اروپا باید بیش از گذشته متحد، موثر و در صحنه حاضر باشد و به عنوان رکن اصلی چندجانبه گرایی در جهان امروز، کاری کند که صدایش بیشتر شنیده شود.

وی همچنین در پاسخ به سئوالی درخصوص خروج آمریکا از برجام گفت که انتظار ندارد در آینده نزدیک، تحریمی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح شود.