وضعیت جدید برجام و خریداران نفت ایران

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، اگر پاسخ کشورهای اروپایی به تحریم‌های وزارت خزانه‌داری امریکا منفی باشد، شرایط صادرات نفت ایران چندان تغییر محسوسی نخواهد داشت اما در صورت همراهی اروپا با امریکا از ماه نوامبر صادرات نفت خام ایران به این قاره و حتی به آسیا نیز با مشکلاتی مواجه خواهد شد. مشکلاتی در زمینه حمل محموله و کشتیرانی، مالی و بانکی و بیمه.

بعد‌از خروج امریکا از برجام، حسن روحانی، رئیس جمهوری، به اروپا مهلت کوتاهی داد که موضع خود را مشخص کند. چراکه میزان پایبندی اروپا به برجام ایران را متعهد به این معاهده نگه می‌دارد و در غیر این صورت برجام از سوی ایران نیز ملغی خواهد شد. یکی از گزینه‌های مهمی که پایبندی اروپا به برجام را نشان می‌دهد، همین معاملات نفتی شرکت‌های اروپایی با ایران است. تا زمانی که شرکت‌های اروپایی از ایران نفت بخرند و حاضر به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران باشند، برجام اثرگذاری خود را دارد و زنده است. یکی از مهم‌ترین اهداف تحریم‌های امریکا هم ممانعت از صادرات نفت خام ایران و سرمایه‌گذاری در این صنعت است. اما اینکه چه میزان شرکت‌های اروپایی که اغلب سهامداران امریکایی دارند، حاضرند به خرید نفت از ایران ادامه دهند، هنوز مشخص نیست. سیگنال‌ها از حمایت کشورهای اروپایی از برجام و مخالفت با تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا خبر می‌دهد. با این حال شرکت‌های اروپایی فارغ از دولت‌های خود تصمیم گیرنده هستند و باید صبر کرد تا دید که سرنوشت برجام و روابط اقتصادی ایران و اروپا چه خواهد شد.

مراودات دولت‌ها و شرکت‌های اروپایی و حتی آسیایی با آمریکا بسیار گسترده‌تر از روابط اقتصادی آنها با ایران است و یک بار در دوره تحریم‌های قبلی نشان دادند که برای حفظ منافع خود از همکاری با امریکا حاضرند که ایران را از لیست شرکا و همکاران خود خط بزنند. هنوز مشخص نیست که آیا این بار هم با امریکا همکاری خواهند کرد یا نه. اما تاکنون حمایت کشورهای اروپایی از برجام ادامه داشته. مسئولان نفتی کشور می‌گویند که خروج امریکا از برجام تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر صادرات نفت خام ایران ندارد و روابط با مشتریان سنتی نفت ادامه خواهد داشت. اما ممکن است که از ماه نوامبر در پرداخت‌ها و حمل محموله آسیب پذیر شویم. با این حال ایران به‌دنبال مشتریان جدیدی است که در صورت نیاز جایگزین خریداران اروپایی نفت کند.

شیلی مشتری جدید نفت ایران شد.

در حالی با خروج امریکا از برجام احتمال کاهش فروش نفت ایران به‌دلیل اعمال تحریم وجود دارد که شیلی مشتری جدید نفت کشورمان شده است. در همین راستا بی‌بی‌سی روز گذشته در خبری به نقل از منابع اروپایی از خرید نفت ایران توسط شیلی خبر داد. براساس اظهارات منابع آگاه قرار است روزهای 24 و 25 مه (سوم و چهارم خرداد 97) کشتی سوئزماکس مونته تولدو، محموله نفت ایران را از جزیره خارک به مقصد شیلی بارگیری کند.

تعیین تکلیف 40 درصد نفت صادراتی به اروپا

اروپا می‌تواند از تبعیت امریکا خارج شود و به واردات نفت خود از ایران ادامه دهد. مطابق با آخرین آمار شرکت‌های اروپایی دریافت‌کننده ۴۰ درصد نفت ایران در ماه آوریل سال‌جاری بودند. از توتال، شل، انی، ساراس، هلنیک و... می‌توان به‌عنوان برخی مشتریان اروپایی نفت ایران در کنار ترکیه یاد کرد. کشورهای آسیایی و مشتریان سنتی نفت ایران یعنی چین، هند، کره جنوبی و ژاپن نیز بیش از ۶۰ درصد نفت ایران را در ماه آوریل خریداری کردند. در این ماه چین و هند به‌عنوان نخستین و دومین مشتریان نفت ایران نزدیک به یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خریدند. از سال 95 تاکنون نسبت صادرات نفت خام ایران به اروپا و آسیا همین 40به 60 بوده؛ اما آینده این نسبت بستگی به توان رایزنی شرکت‌های اروپایی با سهامداران امریکایی خود و میزان حمایت اتحادیه اروپا از برجام دارد.

بر اساس آمار شرکت ملی نفت ایران، در چهارمین ماه سال ۲۰۱۸ (فروردین - اردیبهشت ماه) این شرکت ۲ میلیون و ۸۷۷ هزار بشکه نفت و میعانات گازی به کشورهای آسیایی و اروپایی صادر کرد. سهم نفت خام از این میزان بیش از ۲ میلیون و ۶۱۷ هزار بشکه بوده که این رقم بی‌سابقه است. پیش از این، بیشترین رقم صادرات نفت خام در اکتبر ۲۰۱۶ با رقم ۲ میلیون و ۴۴۲ هزار بشکه به ثبت رسیده بود. در ماه آوریل همچنین با توجه به افزایش مصارف داخلی، ۲۶۰ هزار بشکه در روز میعانات گازی صادر شده است.

میزان تأثیر تحریم امریکا بر صادرات نفت خام

بسیاری از شرکت‌هایی که در حال مذاکره برای امضای قرارداد جدید نفتی با ایران بودند، حتی در آخرین گام‌های امضای قرارداد پا پس کشیده‌اند و منتظرند که ببینند سرنوشت برجام چه خواهد شد. سرنوشت صادرات نفت خام و داد و ستد بانکی نیز همین اندازه مجهول است. بویژه با شرکت‌های اروپایی.

تحلیلگران در نظرسنجی «اس‌اند پی گلوبال پلاتس» پیش‌بینی کردند تا نوامبر که تحریم‌ها به اجرا درمی‌آیند، حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز از صادرات نفت ایران به بازار جهانی به‌دلیل تحریم‌ها کاهش پیدا کند و حداقل میزان پیش‌بینی شده ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز و حداکثر آن ۸۰۰هزار بشکه در روز است.

به‌گفته باب مک نالی، رئیس شرکت «راپیدان انرژی» و مشاور انرژی جورج دبلیو بوش، رئیس جمهوری اسبق امریکا، اگر طرفین حاضر در توافق هسته‌ای به توافق جدیدی نرسند، ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز از میزان عرضه تا پایان سال از بازار حذف خواهد شد و در نیمه اول سال ۲۰۱۹ به ۵۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.

به گفته پل شلدون، مشاور ژئوپلیتیکی «اس‌اند پی گلوبال پلاتس»، ۲۰۰ هزار بشکه در روز از صادرات ایران تا سه ماهه چهارم امسال ممکن است از بازگشت تحریم‌ها متأثر شود. جیووانی استانوو، تحلیلگر یو‌بی‌اس اظهار کرد صادرات ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز نفت ایران ممکن است تا نوامبر مختل شود.

اما علی کاردر معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت اثر این تحریم‌ها بر صادرات نفت خام ایران را حدود 200 تا 300 هزار بشکه در روز می‌داند و معتقد است که اتفاق ویژه‌ای در این زمینه رخ نخواهد داد. به هر حال وزارت خزانه‌داری امریکا به شرکت‌ها یک مهلت ۱۸۰ روزه برای پایان معاملات مربوط به نفت، پتروشیمی، سرمایه گذاری‌های نفتی بالادستی، بنادر، کشتیرانی، کشتی‌سازی و بانک مرکزی ایران داده است و در این بازه زمانی سرنوشت قراردادهای فعلی مشخص خواهد شد.

ایران بیکار نخواهد نشست

بیژن زنگنه، وزیر نفت این اواخر اعلام کرد: «به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران همه تجارب و ظرفیت‌ها را برای اینکه ترامپ نتواند به ایران ضرر برساند به‌کار می‌بریم و هیچ گزینه‌ای را کنار نمی‌گذاریم.»

 اینکه شگرد ایران برای دور زدن تحریم نفتی ترامپ چیست، هنوز مشخص نیست اما مشتریان نفت ایران با استفاده از معافیت‌ها و روش‌های پرداخت و حمل مبتکرانه توانستند خرید نفت از ایران را حتی در دوره دشوارترین تحریم‌های غرب نیز ادامه دهند و احتمالاً الان نیز می‌توانند. شگردهایی در رابطه با روابط ارزی و بانکی و حمل و بیمه تا تخفیف نفتی.

شرکت نفتی چین برای جایگزینی توتال آماده است

تنها قرارداد جذب سرمایه امضا شده با شرکت‌های اروپایی در دوره برجام مربوط به توتال فرانسه است. در رابطه با این قرارداد شرکت چینی «سی ان پی سی» آماده است تا اگر به‌دلیل خروج دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا از برجام، شرکت توتال ایران را ترک کند، فوراً جایگزین این شرکت شود.

به‌گزارش تارنمای چاینا ارگ، قرارداد مربوط به پارس جنوبی برای توسعه فاز یازدهم است و چنانچه تغییری در شرایط موجود به‌ وجود بیاید، طرف چینی 50.1درصد سهام توتال را در اختیار گرفته و تنها مجری این طرح خواهد شد.

این شرکت اکنون 30 درصد از سهام این طرح را به خود اختصاص داده است و شرکت ایرانی پترو پارس نیز 9/19 درصد مابقی را در اختیار دارد.

شرکت «سی‌ان‌پی‌سی» چین پیشتر 20میلیون دلار نیز برای توسعه این میدان هزینه کرده است و در صورت اجرای طرح می‌توان روزانه دو میلیارد مترمکعب گاز طبیعی معادل 400 هزار بشکه نفت از آن استخراج کرد.