کشاورزی پس از "۱-۵"

یکی از مهمترین این توفیقات افزایش سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی بخش کشاورزی است. به گفته مدیران اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با تصویب برجام حجم سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی بخش کشاورزی در ۹ ماهه سال ۹۵ نسبت به سال ۹۳ حدود ۳۰۰ برابر شد.

 سرمایه گذاری مستقیم خارجی صورت گرفته در حوزه کشاورزی در سال ۹۳ نزدیک به دو میلیون دلار بود که این رقم پس از برجام در ۹ ماهه سال ۹۵ به حدود ۵۹۰ میلیون دلار و در سال ۹۴ به ۸۶ میلیون دلار رسید. بر اساس خواسته ایران بخش عمده این سرمایه گذاری ها در حوزه گلخانه ها، پرورش ماهی در قفس و بخش دام صورت گرفت.

قبل از تصویب برجام در بخش کشاورزی نیز مانند سایر بخش های اقتصادی ارتباط با بانک جهانی با مشکلات اساسی رو به ور بود. با تصویب برجام پس از یک دهه توقف نخستین نشست با بانک جهانی در وزارت جهاد کشاورزی انجام شد و دستاوردهای خوبی نیز از این نشست بیرون آمد، به نحوی که مدیرعامل بانک کشاورزی خبر داد که برای توسعه کارگزاری ها با ١٩٠ بانک در دنیا مذاکره شده که ٩٣ مورد آن در 60 کشور محقق گردیده است. به گفته وی پیش از این تعداد کارگزاری های بانک کشاورزی تنها به ١٠ مورد رسیده بود.

حال سوال این است که اقتصاد کشاورزی ایران پس از خروج امریکا از برجام چگونه خواهد بود؟ برای کاهش تاثیر خروج امریکا از برجام بر بخش مهم و حیاتی کشاورزی چه باید کرد؟

موضوعی که باید در پاسخ به این سوالات در نظر گرفت این است که؛ در پسا برجام آمریکایی ها هیچگاه به صورت مستقیم در حوزه اقتصاد کشاورزی ایران حضور نیافتند و اتحادیه اروپا، چین و روسیه کشورهای بودند که همواره برای حضور در طرح های بخش کشاورزی از خود علاقمندی نشان دادند و سرمایه گذاری کرده اند.

در سال 96 وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که فعال شدن خطوط اعتباری فاینانس، ریفایناس و یوزانس برای تقویت بیشتر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی را مد نظر قرار داده است  و با توجه به کم آبی پنج طرح احداث سامانه نوین آبیاری، طرح زهکشی اراضی کشاورزی گلستان، اجرای عملیات آب و خاک در اراضی تشکل های کشاورزی، پرورش ماهی در قفس و احداث زیر ساخت های مجتمع گلخانه ای از طرح های اولویت دار این وزارتخانه برای جذب تسهیلات مالی خارجی از طریق فاینانس است.

بدون شک خروج امریکا از برجام تحقق این اهداف را کند خواهد کرد اما، متوقف نخواهند شد چرا که طرف های ما در اقتصاد کشاورزی در سه سال گذشته پس از برجام، امریکا نبوده و نیست.

در بخش بانکی نیز باید گفت بر اساس توافقات بین المللی بانک کشاورزی مانند قبل از برجام هیچگاه به صورت مستقیم تحریم نخواهد شد، معنای آن این است که کارگزاری های که بانک کشاورزی در این مدت موفق به ایجاد آن ها شده به قوت خود باقی خواهند ماند.

مسائل مهمی باید نگران آن ها بود بیش از آنکه ریشه خارجی داشته باشند مربوط به داخلی کشور هستند. مسائلی  که می توانند ضربه ای بزرگ تر از خروج امریکا از برجام بر اقتصاد کشاورزی کشور وارد کنند.

یکی از مهترین این مسائل که بارها تجربه آن را داشته ایم و این اواخر نیز شاهد آن هستیم ایجاد جو های بی مورد توسط مردم در زمان افزایش قیمت دلار است که موجب افزایش کاذب قیمت ها می شود.

مسئله دیگر ضعف نظارتی است که دست فرصت طلبان را باز گذاشته ، تا جای که اکنون آن ها آنقدر میدان را خالی می بینند که نهاده های کشاورزی را با قیمت ارز یارانه ای خریداری و با قیمت ارز آزاد به دست تولیدکننده می رسانند.

 مهمتر از دو مسئله ذکر شده؛ پرداخت یارانه به بخش بازرگانی است که موجب ایجاد رانت و فساد شده است.

اما راهکار چیست؟

در مسئله اول تنها همدلی مردم و مسئولین راه گشا است، همفکری مسئولان با مردم و کمک گرفتن از آن ها برای کاهش بخشی از  جو به وجود آمده در بازار دلار موثر خواهد بود. ضعف نظارتی نیز با مدیریت و برنامه ریزی هدفمند و بکارگیری بازوهای عریض و طویل بدنه دولتی امکان پذیر است. اما، در مورد آخر لازم به تغییر سیاست دولت در پرداخت یارانه است، در این بخش دولت به جای پرداخت یارانه به بخش بازرگانی که موجب ایجاد رانت و حیف و میل منابع ارزی شده است آن را به بخش تولید بدهد تا صرف بهبود و افزایش کیفیت در این بخش شود.

ایجاد خودکفایی در تولید تنها راه حل برون رفت از بن بستی است که دشمنان منطقه ایی و غیر منطقه ای سعی دارند برای اقتصاد کشور ایجاد کنند. خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی و تامین امنیت غذایی؛ می تواند با پرداخت یارانه به بخش تولید، ایجاد رقابت در تولید کیفی و افزایش بهره وری با پرداخت مشوق حاصل شود.

و حرف آخر اینکه اقتصاد کشاورزی یکی از مستقل ترین اقتصادهای کشور ایران است و دولت می تواند با مدیریت و برنامه ریزی مناسب در این بخش به راحتی کارنامه خوبی را پس از 1-5 به نام خود ثبت کند.