پای جنگ ارزی به داووس کشیده شد

 در حالی که گمانه‌زنی‌های کارشناسان، ترامپ را در آستانه شعله‌ور کردن آتش جنگ ارزی توصیف می‌کنند، اعمال سیاست «حمایت‌گرایی» با وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی، این گمانه‌ها را تقویت کرده است. پیش از این نیز نشانه‌هایی از میل ترامپ به تضعیف دلار گزارش شده بودند.

شاخص دلار در آستانه ثبت ضعیف‌ترین روند ماهانه خود از ماه مه سال ۲۰۱۶ میلادی قرار گرفته است. این شاخص در ابتدای ماه جاری میلادی، بالای ۹۲ واحد ثبت شده بود؛ اما تداوم تضعیف دلار این شاخص را حتی به پایین مرز ۸۹ واحدی نیز رساند. شاخص دلار که نسبت به سبد ۶ ارز رایج دنیا سنجیده می‌شود، هفته گذشته را نیز با عملکرد ضعیف خود سپری کرد. به گزارش دنیای اقتصاد، عملکرد ضعیف شاخص دلار در این هفته علاوه بر دلایل بنیادی حاکم بر بازارها، متوجه دیدگاه دستکاری تعمدی ارزش دلار از سوی سیاست‌گذاران آمریکایی است. در طول این هفته و در حاشیه اجلاس داووس، دو اظهارنظر متفاوت از سوی رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده و وزیر خزانه‌داری این کشور، فرضیه‌ ورود آمریکا به جنگ ارزی را تقویت کردند. «استیون منوچین»، وزیر خزانه‌داری، دلار ضعیف را موجب افزایش فرصت‌های اقتصادی و بهبود تجارت عنوان کرد و از تضعیف شاخص دلار حمایت کرد. بلافاصله پس از این اظهارنظر، واکنش بازار جهانی ارز بالطبع به نزول بیشتر دلار منتهی شد. شاخص دلار ظرف چند ساعت تا ۴۵/ ۸۸ واحد سقوط کرد تا نگرانی از افت بیش از اندازه این شاخص به دونالد ترامپ نیز سرایت کند. دونالد ترامپ پنج‌شنبه خواستار دلار قدرتمند شد و تلاش کرد اندکی از جو روانی علیه اسکناس آمریکایی بکاهد. ترامپ پیش از آن در مراحل مختلفی، سیاست‌هایی را اتخاذ کرده بود که همگی از ورود دوباره آمریکا به جنگ ارزی حکایت داشتند؛ از موضع‌گیری در برابر قدرت بیش از اندازه دلار گرفته تا وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی. اقدامات و مواضع ترامپ، آتش جدال ارزی و تجاری با چین را روز به روز مشتعل‌تر می‌کرد تا آنکه سقوط شاخص دلار به زیر مرز ۸۹ دلاری، ترامپ را در اجلاس داووس به حمایت از دلار وادار کرد. البته واکنش ترامپ نسبت به افت دلار، به معنای آن نیست که ترامپ از تضعیف دلار ناخشنود است؛ بلکه این واکنش از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا، برای کاهش فشار انتقادات درخصوص سیر «حمایت‌گرایی» (Protectionism) در فضای اقتصادی این کشور است.

شیوع سیاست حمایت‌گرایی

ورود آمریکا به جنگ ارزی با کشورهایی که به صورت مصنوعی جلوی تقویت ارزشان را می‌گیرند با توجه به ۳ نشانه قابل مشاهده است. اولین نشانه به محض ورود ترامپ به کاخ سفید تولید شد. ترامپ ارزش دلار را غیرواقعی و بیش از اندازه توصیف کرد. همزمان وعده کاهش کسری در تراز تجاری این کشور نیز از سوی وی داده شد. دومین نشانه با انتقاد شدید سیاست‌مداران و اقتصاددانان آمریکایی از روند تضعیف مصنوعی ارزهایی مانند یوآن به‌وجود آمد و سومین نشانه، وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی بود. ترامپ در طول هفته گذشته، از وضع تعرفه بر پنل‌های خورشیدی (پنل‌های ذخیره‌کننده انرژی تابشی) و برخی دیگر از اقلام وارداتی حمایت کرده بود. این اقدام دولت آمریکا، مخالفت‌های زیادی در سطح بین‌المللی پدید آورد که همگی نگران افزایش تنش‌های ارزی میان آمریکا و چین بودند. وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی یکی از شیوه‌های رایج در حمایت‌گرایی است. به عنوان مثال، زمانی‌که چین یوآن را تعمدا تضعیف می‌کند، یک کالای چینی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی ارزان‌تر تمام می‌شود؛ بنابراین میل به واردات کالاهای چینی به علت ارزان‌تر بودن نسبت به کالاهای مشابه، افزایش می‌یابد. با این شرایط، یکی از اقدامات رایج برای جلوگیری از رونق تجاری چین در مرز آمریکا، افزایش تعرفه بر اینگونه کالاها است تا قیمت تمام‌شده آنها برای مصرف‌کنندگان بیشتر شود و از میل به واردات از چین کاسته شود. این سیاست نوعی از حمایت‌گرایی محسوب می‌شود؛ چراکه از تولیدکنندگان کالاهای آمریکایی در برابر کالاهای مشابه خارجی حمایت به عمل می‌آورد. با توجه به این امر که حمایت‌گرایی در شرایط جنگ ارزی رواج پیدا می‌کند، احتمال از سر گرفته شدن این نوع نزاع میان آمریکا و چین بالا رفته است.