کردها در منگنه ترکیه و روسیه
سوریه این روزها چهارراه تلاقی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای است. از سویی ترکیه تهدیدات خود را علیه کُردهای سوریه عملی می‌کند و از سی‌ام دی‌ماه عملیات «شاخه زیتون» را در شمال‌غربی این کشور برای بیرون‌راندن نیروهای نظامی کُرد «یگان‌های مدافع خلق» آغاز کرده است و از سوی دیگر روسیه دل در چراغ سبزی برای ادامه عملیات به آن نشان داده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، این در حالی است که تهران به‌عنوان متحد اصلی منطقه‌ای دمشق، با نگرانی، اوضاع جاری را زیر نظر دارد. مقامات عفرین بعد از گذشت یک هفته از شروع درگیری، در بیانیه‌ای از دولت سوریه خواسته‌اند به تعهدات خود در قبال عفرین عمل کرده و از مرزهای این کشور در برابر حمله ارتش ترکیه محافظت کند. باوجوداین، هاکان تکین، سفیر ترکیه در تهران، تأکید می‌کند: «در شرایطی که ترکیه از «ی.پ.گ» و «پ.ی.د» ضربه خورده، کسی نباید انتظار داشته باشد که ما گونه دیگر خود را جلو آورده تا ضربه دیگری بخوریم». به‌این‌ترتیب دست‌کم در کوتاه‌مدت چشم‌اندازی برای پایان پیچیده و چندوجهی شرایط جاری دیده نمی‌شود.
هاکان تکین: مدتی است که ما روزهای پرکاری را پشت سر می‌گذاریم و برای همین فرصت گفت‌وگو با رسانه‌ها پیش نیامده بود؛ حالا که منطقه تحولات مهمی را پشت سر می‌گذارد فکر کردم که فرصت مناسبی برای گفت‌وگو است.
ما هم فکر می‌کنیم که گفت‌وگو را با توجه به سیاست‌های ترکیه، دقیقا از همین نکته آغاز کنیم و تحولات منطقه را محور گفت‌وگوی خود قرار دهیم.
در خدمت شما هستم.
آقای سفیر، آخرین خبری که شنیده‌ایم، این است که نیروهای ترکیه تا عمق هشت‌کیلومتری خاک سوریه به سمت عفرین پیشروی کرده‌اند؟
از نظر میدانی و نظامی اطلاعات دقیقی از عملیات ندارم که بگویم در چه مرحله‌ای هستند؛ اما با توجه به داده‌ها و اطلاعاتی که از مقامات ترکیه به دست ما رسیده، این عملیات که چند روز قبل (روز شنبه گذشته) شروع شده، به شکل موفقیت‌آمیزی در راستای اهداف مشخص‌شده پیش می‌رود. ما در این عملیات به‌خاطر اینکه تماما روی گروه تروریستی متمرکز شده‌ایم، سعی می‌کنیم حداکثر تلاش خود را انجام دهیم تا آسیبی به شهروندان و مردم عادی نرسد. با توجه به این حساسیت، این عملیات با دقت بیشتری طراحی شده و به کندی پیش می‌رود. مردم منطقه دشمنان ما نیستند؛ دشمنان ما «داعش»، «جبهه النصره»، «پ‌ک‌ک»، «ی‌پ‌گ» و سازمان‌های تروریستی مشابه آن هستند.
گفته‌شده هم‌زمان با پیشروی ترکیه، گروه‌های مسلح دیگری که مورد حمایت دولت ترکیه هم هستند، با آنها همراهی می‌کنند. برخی از این نیروها یا خود متهم به دست‌داشتن در اقدامات تروریستی هستند یا با دیگر گروه‌های تروریستی ارتباط دارند.
خیر! ما با هیچ گروه تروریستی‌ای همکاری نداشته‌ایم. نه در گذشته این ارتباط بود و نه امروز و نه در آینده؛ هرگز هم با آنها همکاری نمی‌کنیم. شاید منظور شما ارتش آزاد سوریه باشد؛ چون تنها گروهی که ما با آنها همکاری داشتیم، این گروه بود. ما ارتش آزاد سوریه را به‌عنوان نماینده مردم سوریه می‌شناسیم ولی ممکن است برخی آنها را به‌عنوان سازمان تروریستی بشناسند. این موضع ما نسبت به این گروه نیست. همان‌طور که ممکن است شما هم اطلاع داشته باشید، نمایندگان این گروه در مذاکرات «آستانه» - که ایران هم در آن حضور داشت - و در روند مذاکرات «ژنو» به‌عنوان نماینده مردم سوریه حضور دارند.
ترکیه ارتش آزاد را تروریست نمی‌داند. از آن سو بسیاری از کشورهای دیگر هم گروه‌های کُرد سوریه را که شما تروریست می‌دانید، تروریست نمی‌دانند.
در شرایط این‌چنینی ما باید به رفتارهای این گروه‌ها دقت کنیم؛ هر کس براساس اقدامات و رفتارهای خود قضاوت می‌شود. «ی‌پ‌گ»، «پ‌ی‌د» بازوهای سوری «پ‌ک‌ک» هستند و مثل «پ‌ک‌ک» فعالیت تروریستی انجام می‌دهند. «پ‌ک‌ک» هم علاوه بر ترکیه از طرف آمریکا، اتحادیه اروپا و بسیاری از مجامع بین‌المللی به‌عنوان سازمان تروریستی شناخته شده است. گذشته از این، نگاه‌کردن به اقدامات و فعالیت‌های «ی‌پ‌گ»، «پ‌ی‌د» در شمال سوریه شاید در این بحث مفید باشد. «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» در اراضی‌ای که تحت اختیار خود دارند، اقدام به پاک‌سازی قومی کرده و اقوام غیرکُرد آنجا مثل ترکمن، عرب‌ها و... را پاک‌سازی کرده‌اند و گذشته از آن، کردهایی را که تفکر این گروه یا سازمان را قبول ندارند، تحت فشار قرار داده‌اند. امروز در ترکیه نزدیک به ٢٠٠ هزار کرد سوریه‌ای پناهنده شده‌اند. اینها کسانی هستند که تحت فشار این سازمان هستند و چون ایده‌های آنها را قبول نداشتند، آواره شده و فرار کرده‌اند. من اینجا می‌خواهم تأکید کنم وقتی درباره کردهای سوریه صحبت می‌کنیم، اینها را نباید در «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» خلاصه کنیم. آنها با ایجاد فضای ترور و وحشت می‌خواهند تمام این مردم را تحت سلطه خود بگیرند. آنها در حوزه تبلیغات و پروپاگاندا استادانه برخورد می‌کنند. فعالیت‌های خود را جوری نمایش می‌دهند که نشان دهد آنها هستند که مبارزه با داعش را پیش می‌بردند. تصویر جنگجویان زن بدون روسری یا تصویر لائیکی از خود به غرب ارائه می‌دهند و متأسفانه برخی از دوستان غربی هم بازی خورده و اینها را باور می‌کنند. شما می‌دانید که اینها شاخه‌ای ایرانی هم به نام پژاک دارند. ایران شاید نه به اندازه ترکیه، اما از این گروه ضربه خورده است. ما ٤٠ سال است با اینها دست‌و‌پنجه نرم می‌کنیم و اینها را خوب می‌شناسیم. حتی در بین غربی‌ها اگر یک تحلیلگر، سیاست‌مدار یا ناظر بی‌طرف باشد که ماهیت مسائل را بداند، درباره در ماهیت تروریستی این گروه وارد بحث نمی‌شود. گذشته از آن مسائلی که من درباره اقدامات «پ‌ی‌د» در شمال سوریه اشاره کردم، چیزی نیست که فقط ترکیه به آنها اشاره کند بلکه سازمان‌های بین‌المللی‌ای مثل سازمان عفو بین‌الملل هم در گزارش‌های خود به اقدامات این گروه در شمال سوریه اشاره کرده و دقت جهان را به آن جلب کرده است.
آمریکا «پ‌ک‌ک» را به‌عنوان گروهی تروریستی می‌شناسد ولی «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» را گروه تروریستی نمی‌داند؛ ولی ٣٠ هزار نفر از آنها را آموزش نظامی داده و مسلح کرده است. به نظر می‌رسد آمریکا و ترکیه که هر دو عضو ناتو هستند، درگیر تضاد منافع شده‌اند.
شما به‌درستی اشاره کردید و ما هم خیلی وقت‌ها این سؤال را از خود می‌پرسیم که وابستگی «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» این‌قدر واضح و مبرهن است که تلاش برای اثبات‌کردن و بحث درباره درست یا غلط‌بودن آن، وقت تلف‌کردن است. یکی از ویژگی‌های «پ‌ک‌ک» همین است که با تغییر اسم و تغییر پرچم مدام گروه‌های متعددی تشکیل دهد و از این فرصت‌ها استفاده کند. «پ‌ی‌د» را اگرچه به‌عنوان سازمان تروریستی نمی‌شناسند اما به‌خاطر واکنش‌های ترکیه، اینها جبهه جدیدی به نام اتحاد دموکراتیک سوریه تشکیل دادند. روند شکل‌گیری این جبهه دموکراتیک را یک افسر آمریکایی سال گذشته در مصاحبه مطبوعاتی خود افشا کرد. آن افسر آمریکایی اعتراف کرد ما به این گروه پیشنهاد دادیم که نام خود را تغییر دهد، ولی اینها خودشان این اسم را انتخاب کردند. البته از اینکه عبارت دموکراتیک را برای خود انتخاب کردند ما هم تقدیر کردیم. سال گذشته که رقه از داعش پس گرفته شد، «سدکا» یا «اتحاد دموکراتیک سوریه» که ظاهرا ادعا می‌شود ربطی به «پ‌ک‌ک» ندارند، بعد از اینکه وارد شهر شدند، اولین کاری که کردند - که شاید در رسانه‌های ایران هم منتشر شد- این بود که در ساختمان‌های بلند، عکس‌های عبدالله اوجالان را نصب کردند. اینکه آمریکایی‌ها ندانند اینها چه کسانی هستند قطعا غیرممکن است.
شما می‌گویید اینکه کُردها در نبرد با داعش حضور داشته‌اند دروغ است، اما همین الان خودتان اشاره کردید که اینها در نبرد رقه و در درگیری‌های کوبانی حضور داشته‌اند. آنچه مسلم است این است که گروه‌های کُرد با داعش جنگیده‌اند و با بشار اسد علیه داعش همکاری جدی داشته‌اند. چگونه این گفته خود را با همدیگر جمع می‌کنید؟
البته که این اتفاق افتاده است؛ درست است، چون سوریه این‌قدر به‌لحاظ وضعیت بغرنج است که شبکه عجیب‌وغریبی از ارتباطات اینجا به وجود آمده است. اینها از یک طرف می‌گویند با داعش مبارزه کرده‌اند، اما از سوی دیگر با داعش همکاری هم داشته‌اند؛ برای مثال پیش از جنگ رقه بر اساس اطلاعاتی که بعدا به دست آمد، موافقت‌نامه‌ای بین اینها و داعش امضا شده که سه هزار داعشی به‌همراه خانواده خود در آن شهر زندگی می‌کردند و با چشم‌پوشی «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» از شهر خارج شده و در جای امن ساکن شدند. «ی‌پ‌گ»، «پ‌ی‌د» یا «پ‌ک‌ک» مبارزه با داعش را موضوع فرعی خود می‌دانند. اصلی‌ترین هدف آنها تشکل منطقه‌ای تحت اختیار خود در شمال سوریه است. آنها با درک درستی که از حساسیت غرب، آمریکا و اروپا پیدا کرده‌اند می‌خواهند برای کسب مشروعیت خود از این فرصت {مبارزه با داعش} استفاده کنند. ما مدام به دوستان و متحدان خود در غرب گوشزد کردیم که در مبارزه با سازمان تروریستی نباید با سازمان تروریستی دیگری همکاری کرد. این در درازمدت مشکلات دیگری را به وجود می‌آورد.
آقای سفیر به نکته خوبی اشاره کردند؛ اینکه کُردهای سوریه می‌خواهند حکومت خودمختار کردی در شمال سوریه تشکیل دهند. به نظر می‌رسد حساسیت ترکیه هم فقط روی همین است و این گفته که کردهای سوریه با داعش همکاری کرده‌اند تنها ادعای ترکیه برای انجام عملیات نظامی است. ترکیه می‌خواهد جلوی تشکیل حکومت خودمختار را در نزدیکی خاک خود بگیرد، چون تابه‌حال شاهد هیچ‌گونه حمله تروریستی از طرف کردهای سوریه در داخل خاک ترکیه نبوده‌ایم.
تنها هدف ما از این عملیات، تأمین امنیت ملی و امنیت نواحی ترکیه است وگرنه ما نمی‌خواهیم در داخل سوریه نظمی را ایجاد کرده یا روندی را پیش ببریم. گذشته از این، مناطقی که دست «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» بودند با عملیات «سپر فرات» پاک‌سازی و آزاد شدند. برای این هدف بیش از ٧٠٠ حمله انجام شده است. وضعیت این‌طوری نیست که هیچ عملیات و تنشی نبوده و ما یک روز صبح تصمیم گرفتیم که عملیات «شاخه زیتون» را انجام دهیم. این عملیات برای تضمین امنیت ترکیه انجام شده است. حفظ تمامیت ارضی سوریه برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد و یکی از اصلی‌ترین اصول و رویکردهای ما نسبت به سوریه است، اما به این شکل نیست که بخشی از مردم سوریه تحت ستم باشند تا این تمامیت ارضی حفظ شود، بلکه این تمامیت ارضی باید با احقاق حقوق همه مردم سوریه حفظ شود.
آیا ترکیه در این ادعای خود، سهمی برای کردهای سوریه یا گروهی از آنها قائل است؛ اگر کردهای سوریه خودمختاری بخواهند - که به نظر می‌رسد در سوریه این خودمختاری را می‌خواهند- ترکیه چه موضعی دارد؟ قبل از شروع جنگ داخلی در سوریه، حدود دو میلیون کرد اصلا شناسنامه هویتی نداشتند. شاید کردها هم در چارچوب قانون اساسی سوریه، برای خود حق تعیین سرنوشت بخواهند.
آن کسی که به آنها کارت هویت نداده است، بشار اسد، بوده است.
آیا در چارچوب سیاست ترکیه چنین حقی برای کردها وجود دارد یا نه؟ به نظر می‌رسد از نظر ترکیه هیچ گروه کرد غیرتروریستی در سوریه وجود ندارد؟
«ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» تنها نمایندگان و گروه‌های سوریه نیستند؛ کردهای سوریه در سازمان‌های زیادی حضور دارند و ائتلاف ملی کردهای سوریه یکی از اینهاست. یکی‌پنداشتن «ی‌پ‌گ»، «پ‌ی‌د» با مردم کرد سوریه درست نیست. ما با مردم کرد سوریه مشکلی نداریم؛ ما قبل از آغاز بحران که روابط خوبی با بشار اسد داشتیم، بارها درباره اوراق هویتی به او گوشزد کردیم که این پایه حقوق شهروندی مردم سوریه و کردهای سوریه و سایر مردم این کشور است، اما مثل خیلی از توصیه‌های دیگر ما به بشار اسد که آنها را نادیده گرفت، این هم نادیده گرفته شد. آنچه برای ما مهم است، این است که تمام اقشار، مذاهب و قومیت‌ها از علوی، ناصری، سنی، شیعه، کُرد، ترک و از تمام مذاهب دیگر سوریه برای آینده سوریه تصمیم بگیرند، نه‌اینکه یک گروه برای آینده سوریه تصمیم بگیرد. اگر آنها بتوانند بر سر شکل اداره کشور خود تصمیم بگیرند، برای ما قطعا قابل‌قبول خواهد بود. شما امروز به اراضی‌ای که تحت اختیار «ی‌پ‌گ» و «پ‌ی‌د» است نگاه کنید؛ اصلا این مناطق جمعیت کردی ندارند؛ مثلا در «دیرالزور» اینها به دنبال دراختیارگرفتن چاه‌های نفت هستند. معنای این رفتار چیست؟
شما گفتید قصدی برای دخالت در سوریه ندارید، اما گفته می‌شود ترکیه به‌دنبال این است که در مرزهای بین خود و سوریه منطقه حائل درست کند. این گفته چقدر صحت دارد؟
ما اصلا چنین هدفی نداریم که بخواهیم منطقه حائل درست کنیم. برنامه ما این است که در آغاز مناطق مرزی خود و بعد کل سوریه به ثبات و صلح رسیده و از تروریست‌ها پاک‌سازی شوند. ما به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت معتقد نیستیم. سوریه همسایه ماست و ثبات و امنیت در آنجا به منافع ملی ما کمک کرده و آن را تأمین خواهد کرد. ما مثل برخی از دوستان غربی که هر روز به دنبال هدفی کوتاه‌مدت هستند، اینکه روزی به دنبال ایجاد مناطق حائل، روزی به دنبال تقویت «ی‌پ‌گ»، «پ‌ی‌د» و روز دیگر برنامه دیگری داشته باشیم، نیستیم. ما برنامه و هدف جامعی داریم و آن ایجاد ثبات و امنیت در سوریه است. حرکت کلی ما بر این مبنا استوار است.
من پاسخ سؤال خود را نگرفتم؛ آیا ترکیه برنامه‌ای برای عقب‌نشینی دارد یا اینکه می‌خواهد بعد از عفرین به سمت کوبانی یا به مناطق دیگر برود؟
ما قطعا هدف یا اندیشه‌ای برای اشغال سرزمینی نداریم که در آنجا سیستمی ایجاد کنیم. تنها هدف ما از عملیات شاخه زیتون رفع تهدیدهای تروریستی به خاک ترکیه است و اینکه بتوانیم آنجا را از این تهدیدها پاک کنیم. قطعا عفرین از طرف مردم خودشان اداره خواهد شد. ترکیه به اندازه کافی وسیع است و ما نیاز نداریم خاک کشور دیگری را به خاک خود اضافه کنیم. اما اگر گروه‌های تروریستی در اطراف ترکیه لانه کنند و بخواهند در خاک ترکیه تهدید ایجاد کنند، از موازین بین‌المللی استفاده می‌کنیم تا از حق خود دفاع کنیم. این حق هر کشوری است که بر اساس قوانین بین‌المللی از امنیت کشور خود دفاع کند.
من هم مطمئنم که ترکیه نمی‌خواهد بخشی از خاک سوریه را به طور رسمی به خاک خود ضمیمه کند.
ما غیررسمی هم چنین هدفی را دنبال نمی‌کنیم.
پس برنامه شما چیست؟ آیا هدف رسیدن به عفرین و پاک‌سازی آنها از نیروهای کرد است؟
بله تهدیدهای تروریستی را در آنجا پاک‌سازی کنیم.
بعد به پشت مرزها عقب‌نشینی خواهید کرد؟
شاید اگر به عملیات سپر فرات نگاه کنیم، نمونه خوبی باشد. ترکیه یک نوار دوهزارکیلومتری را از داعش پاک‌سازی کرد و ٣٠ هزار پناهجوی سوری به آنجا برگشته و آموزش امنیت و تأمین امنیت به آنها داده شد و الان این مناطق دست مردم منطقه است. این می‌تواند در این مناطق هم اتفاق بیفتد.
این قابل تعمیم به عفرین است یا به سمت کوبانی هم خواهید رفت؟
تهدید تروریستی از هر طرفی که به سمت ترکیه باشد، می‌تواند باعث شود تدابیر مشابهی در مورد آنجا اجرا شود و در این صورت کسی نباید تعجب کند. اما شما چند بار به کوبانی اشاره کردید؛ شاید بد نباشد بگویم که وقتی داعش آنها را تهدید می‌کرد و به دنبال اشغال کوبانی بود، ما مرزهای خود را باز کردیم و پیشمرگه‌ها از شمال عراق وارد شدند و به کمک آنها آمدند و جلوی اشغال کوبانی را به دست داعش گرفتند وگرنه کوبانی اشغال شده بود. وقتی درباره آینده کوبانی هم سؤال می‌کنید، بهتر است این مسئله را هم پس ذهن خود داشته باشید. کسی که با ما دوستی کند، ما با او دوستی می‌کنیم و کسی که به دشمنی ما برخیزد، قطعا نباید انتظار داشته باشد ما دشمنی او را نادیده بگیریم. در شرایطی که ترکیه از مناطقی که تحت اختیار «پ‌ی‌د» است، ضربه خورده کسی نباید انتظار داشته باشد که ترکیه گونه دیگر خود را جلو آورده تا ضربه دیگری بخورد.
نمی‌خواهم خیلی روی این مسئله بحث کنم اما برای یادآوری می‌گویم این‌گونه که آقای سفیر می‌گویند، نبود. بلکه ترکیه مرزهای خود را به روی کمک به کوبانی بسته بود و فشار افکار عمومی جهانی به ترکیه- از جمله تظاهرات در تهران و شهرهای دیگر جهان علیه ترکیه - سبب شد مرز خود را باز کند. از ماجراهای کوبانی زمان زیادی نگذشته و این اتفاقات هنوز در افکار عمومی زنده است.
{می‌خندد} ایرادی ندارد! وگرنه یکی، دو ساعت نیاز بود تا درباره مسئله کوبانی بحث کنیم.
نبرد در عفرین از اول ساده به نظر می‌آمد؛ برخی فکر می‌کردند ترکیه در چند روز عفرین را اشغال خواهد کرد ولی الان تلفات سنگینی به دو طرف وارد شده است. به نظر می‌رسد جنگ سخت‌تر از آنچه فکر می‌شد ادامه می‌یابد و از عملیات سپر فرات بلندمدت‌تر باشد.
«ی‌پ‌گ»، «پ‌ی‌د» درخصوص پروپاگاندا و تبلیغات و انتشار اخبار جعلی مهارت پیدا کرده‌اند. من پیشنهاد می‌کنم خبرهایی را که از طرف آنها منتشر می‌شود، با احتیاط بخوانید. در میان ما اینکه ترکیه تلفات سنگینی داده است، اصلا وجود ندارد. این عملیات، عملیاتی نیست که با تصمیمی عجولانه انجام شده باشد. تنها ترجیح ما عملیات نظامی در آنجا نبود. ما با راه‌های دیگری هم می‌خواستیم این تهدیدها و رفتارها را در آنجا از بین ببریم ولی نشد. ما نمی‌توانستیم در مقابل تهدیدی که علیه ما بود ساکت بمانیم. ما در مقابل هر احتمالی آمادگی داریم و هیچ شکی به اینکه این عملیات با موفقیت به پایان می‌رسد، نداریم. باور داریم این عملیات به حفظ تمامیت ارضی این کشور و افزایش شانس موفقیت در حل بحران سوریه کمک خواهد کرد.
آیا توافقی بین روسیه و ترکیه در این مورد انجام شده و روسیه چراغ سبزی به ترکیه نشان داده است؟
ما بی‌شک با روسیه دیالوگ نزدیگی داریم و در این موضوع هم با آنها تماس داشتیم و تماس‌های ما هنوز هم ادامه دارد. اما تأکید می‌کنم برای تأمین منافع ملی خودمان به اذن و اجازه هیچ کشور دیگری نیاز نداریم. ما در میان خود ضرب‌المثلی داریم «آتش، آنجایی را که بیفتد می‌سوزاند»؛ بعضی از کشورهایی که بیرون میدان هستند، ممکن است توصیه‌هایی به ما داشته باشند ولی آن کسی که درگیر این مسئله است ما هستیم. کشوری که بیش از ٩٠٠ کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد، ترکیه است.
منظور من اجازه‌گرفتن نیست؛ آیا قبل از شروع عملیات به روسیه اطلاع داده شد؟
همان‌طور که گفتم ما با روسیه تماس‌های نزدیکی داریم و دراین‌باره هم تماس‌هایی گرفته شد؛ اما سوریه کشور همسایه روسیه نیست یا تروریست‌ها از سوریه به روسیه نمی‌روند. طبیعتا روسیه درحال‌حاضر نیروی نظامی در سوریه دارد و نفوذی هم در آنجا دارد. ما همراه ایران و روسیه بیش از یک سال است روند همکاری را شروع کرده‌ایم و گام‌های بلندی را در این چارچوب برداشته‌ایم.
برخی از مخالفان آقای اردوغان معتقدند او می‌خواهد از این عملیات برای کسب محبوبیت برای انتخابات ٢٠١٩ ریاست‌جمهوری استفاده کند؛ حتی توافقی میان حزب «عدالت و توسعه» و حزب «حرکت ملی» امضا شده که ادامه ائتلاف به نبرد با کردهای سوریه عفرین بند شده است؟
من نیازی نمی‌بینم این ادعاها را جدی بگیریم. قطعا در سیستم‌های دموکراتیک همه آزاد هستند سناریوهای مختلفی را تخیل کنند. آن چیزی که در میدان اتفاق می‌افتد واضح است. انجام عملیات در کشور دیگر بازیچه نیست که به خاطر سیاست داخلی چنین هزینه سنگینی را بر خود تحمیل کند. چنین عملیاتی زمانی انجام می‌شود که کارد به استخوان رسیده باشد.
ایران به‌طور رسمی با عملیات نظامی ترکیه در خاک سوریه مخالفت کرده است.
این طبیعی است که ما چشم‌اندازهای متعددی در ارزیابی وقایع داشته باشیم، اما من این را نه درباره روزنامه شما، بلکه به رسانه‌های چند روز قبل ایران که نگاه می‌کنم می‌بینم با دید منفی به این عملیات نگاه می‌کنند و من از این مسئله تعجب می‌کنم. دوباره ادعاهایی که ترکیه هدفش تقویت داعش یا تروریست‌های تکفیری است که قبلا هم بود، از گنجه‌ها بیرون آمده، اما اینها ادعاهای بی‌اساسی است. ما تصور می‌کنیم کشورهایی مثل ایران که از تروریسم ضربه خورده‌اند، وضعیت ما را درک کنند. ما خیلی از تروریسم ضربه خورده‌ایم و هزینه‌های سنگینی بابت آن داده‌ایم. من اعلام موضع آقای قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه را دیدم و از موضع ایشان تعجب کردم.
دولت سوریه هم با این عملیات مخالف بود. با وجود این مخالفت‌ها چگونه ترکیه این عملیات را انجام داده است؟
سوریه مجبور است چنین موضعی داشته باشد و من اصلا تعجب نمی‌کنم، ولی انتظار داریم مقامات ایرانی با حساسیت بیشتری اعلام موضع کنند. کشورهایی که با ما اختلاف جدی دارند، در اعلام موضع خود گفتند ما نگرانی ترکیه را هم درک می‌کنیم و بعد موضع خود را اعلام کردند، اما درباره ایران چنین نبود. ما با ایران بیش از یک سال است که در چارچوب نشست آستانه همکاری نزدیکی داریم و همین‌طور در ماه‌های اخیر روابط دوجانبه ما شتاب بیشتری گرفته و تقویت شده است. ما در این شرایط هیچ جمله‌ای در اعلام موضع آقای قاسمی ندیدیم که بگویند نگرانی‌های ترکیه را درباره امنیت ملی خود درک می‌کنیم و این باعث تعجب ماست.
من در این شرایط نمی‌خواهم وارد بحث نامه نمایندگان کرد مجلس شورای اسلامی که خطاب به دبیر کل سازمان ملل نوشته شده یا صحبت یکی از نمایندگان مجلس که اتهامات بی‌اساسی را به کشور و رئیس‌جمهوری ما زده است، بشوم. یا اتهامی که سردار رحیم صفوی، مشاور فرمانده کل قوا، در برنامه تلویزیونی مطرح کردند که ترکیه داعش را آموزش داده است. ما برای اینکه مقامات ایرانی نسبت به موضع ترکیه اطلاعات بیشتری داشته باشند، به تلاش‌های خود ادامه خواهیم داد.
مانورها و تغییر مواضع ترکیه در بحران سوریه بسیار زیاد بوده است. ترکیه درباره سوریه حتی تا برخورد نظامی با روسیه پیش رفت، درحالی‌که الان باهم همکاری می‌کنند. از تأکید روی سرنگونی بشار اسد به هر قیمتی تا پذیرش شکل دیگر سیاست و کنار‌گذاشتن سیاست قبلی؛ یعنی این تغییر موضع سبب همین سرگردانی شده است.
من با این ارزیابی شما موافق نیستم؛ تغییر بنیادینی در رویکرد ترکیه نسبت به سوریه اتفاق نیفتاده و رویکرد ما نسبت به بشار اسد هنوز هم همان است. بعد از این‌همه اتفاقات و وقایع، اگر کسی که مسبب ریخته‌شدن این‌همه خون شده، بخواهد هنوز هم در آن جایگاه به کار خودش ادامه دهد، چیزی است که کسی نباید انتظار آن را داشته باشد و البته به نفع کسی هم نیست.
این موضوع طولانی است و اجازه بدهید در جلسات بعدی درباره همین مسئله صحبت کنیم.
متشکریم!
