ویرانگرهای اقتصادی در جهان
ژاپن، کشوری که به گزارش صندوق بین‌المللی پول یکی از قدرت‌های اصلی اقتصادی جهان و سومین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی است، حدود هشت سال گذشته تجربه زلزله‌ای ویرانگر را از سر گذرانده است؛ زلزله‌ای که بروز آن تاثیرات منفی مستقیم و غیرمستقیمی بر اقتصاد ملی و حتی بین‌المللی وارد کرد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از اتاق تهران، در ۳۰ ثانیه رخ می‌دهد و تازه پس از آن است که بدبختی‌ها شروع می‌شود. حوادث طبیعی به هیچ‌چیزی رحم نمی‌کند و ویران کردن شهرها و سکونتگاه‌ها، کمترین کاری است که از دستش برمی‌آید. این حوادث نفس انسان که هیچ، نفس اقتصاد را هم بند می‌آورد و گاهی ۳۰ سال طول می‌کشد تا این ۳۰ ثانیه را جبران کند.
«سه‌گانه فاجعه» ژاپن
ژاپن، کشوری که به گزارش صندوق بین‌المللی پول یکی از قدرت‌های اصلی اقتصادی جهان و سومین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی است، حدود هشت سال گذشته تجربه زلزله‌ای ویرانگر را از سر گذرانده است؛ زلزله‌ای که بروز آن تاثیرات منفی مستقیم و غیرمستقیمی بر اقتصاد ملی و حتی بین‌المللی وارد کرد.
در تاریخ 11 مارس 2011 زلزله 9ریشتری و سونامی 100 فوت، ساحل شمال شرقی ژاپن را از بین برد. حداقل 28هزار نفر در این حادثه از دست رفتند و بیش از 465هزار نفر آواره شدند. بسیاری از مردم در این منطقه سالمند بودند و تلاش‌های نجات به دلیل هوای سرد و مسیرهای حمل‌ونقل متوقف شد. بدتر از همه اینکه این موج‌ها به نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما آسیب رسانده و باعث نشت رادیواکتیو شده بود. ابتدا مهندسان نتوانستند نشت را متوقف کنند، حتی پس از آن ماه‌ها طول کشید تا به طور کامل از انتشار گازها جلوگیری شود. این نشت‌ها به طور منظم در آب آشامیدنی توکیو ظاهر شده و همچنان به اقیانوس آرام نشت می‌کند و سطح آن را به 4000 برابر حد مجاز افزایش می‌دهد.
به گزارش گاردین این فاجعه علاوه بر هزینه‌های چشمگیر انسانی، به سه طریق بر فعالیت‌های اقتصادی ژاپن تاثیر گذاشت: اول اینکه 138هزار ساختمان ویران شد و 360میلیارد دلار برای آسیب‌های اقتصادی هزینه شد؛ این رقم بیشتر از تخمین هزینه 250میلیارد دلاری طوفان کاترینا است. این زلزله در شمال شرق ژاپن اتفاق افتاد و این منطقه مسئول 6 تا 8 درصد تولید کل کشور بود. این امر بدتر از زمین‌لرزه 1995 کنگ بزرگ در نزدیکی کوبه است که 100میلیارد دلار برای آن هزینه شد و بازسازی هفت سال طول کشید. می‌توان گفت که بیشترین تاثیرات زلزله ژاپن بر اقتصاد جهانی از نابودی زنجیره تولید ناشی می‌شود.
دوم، صنعت هسته‌ای ژاپن فلج و در پی آن 11 رآکتور 50هسته‌ای ژاپن پس از فاجعه بلافاصله بسته شد. این امر تولید برق کشور را 40 درصد کاهش داد و اعتراض‌های مردمی نسبت به تولید هسته‌ای موجب شد تا ماه می، 22 شرکت دیگر تعطیل شوند. قطع برق بخشی از فعالیت اقتصادی را در منطقه کانتو (یعنی منطقه‌ای با بالاترین سطح بازده تولید و تجارت در ژاپن) از بین برد. در نتیجه، ژاپن مجبور به وارد کردن نفت برای جایگزینی ظرفیت تولید شد و این ناشی از ضعف تجاری بود. و در نهایت اینکه ظرفیت تولید بسیاری از سایت‌های تولید در ناحیه زلزله‌زده به ویژه بخش خودرو را نابود کرد که فورا باعث افت خروجی خودروها شد.
سوم، پس از زلزله تمام شاخص‌ها نشان‌دهنده تضعیف فعالیت اقتصادی بودند: تولید صنعتی از ماه فوریه تا ماه مارس 2011 به میزان 15.8 درصد رسید و از سوی دیگر صادرات و مصرف به ترتیب 8.1 و 4.7 درصد در حجم کاهش یافت. صنعت خودرو بخشی بود که قسمت عمده‌ای از اقتصاد را به علت نداشتن خروجی تحت تاثیر قرار داد.
سال 2011 سرانه تولید ناخالص داخلی ژاپن 0.7 درصد کمتر از سال 2010 بود. زلزله مستقیما بر اقتصاد جهانی تاثیر گذاشت و در نهایت به محدودیت تبدیل شد. در آن زمان حتی گزارش‌هایی با محوریت «نابودی اقتصاد ژاپن در پی زلزله» منتشر شد که حاکی از وضعیت بد بازارهای این کشور بود.
به گزارش گاردین، در پی این زلزله ویرانگر، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش یافت، چرا که ژاپن یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت در جهان است، اما تقاضا به دلیل کاهش فعالیت‌های صنعتی این کشور کم شده بود. شرکت‌های ژاپنی و سرمایه‌گذاران برای بازپرداخت دارایی‌های خود، فروش دلار و دیگر ارزهای خارجی مجبور به فروش اوراق قرضه دولتی اروپا و امریکا برای آماده‌سازی هزینه‌های بازسازی اقتصاد داخلی شدند.
تخمین‌های اولیه از هزینه‌های اقتصادی این زمین‌لرزه برای بیمه‌گران اصلی بین 10 تا 15 میلیارد دلار بود، درحالی‌که نوریل روبینی (اقتصاددانی که بحران اعتبار را پیش‌بینی می‌کرد) هشدار داد که این بدترین زمانی بود که زمین‌لرزه می‌توانست در ژاپن رخ دهد، یعنی زمانی که ژاپن با کسری بودجه 10درصدی از تولید ناخالص داخلی مبارزه می‌کرد. روبینی گفته است: «این قطعا بدترین اتفاقی بود که در بدترین زمان برای ژاپن رخ داد.»
تحلیل‌گران در خانه سرمایه‌گذاری براون گفته‌اند که بر اساس تجربه گذشته، انتظار سرمایه‌گذاران ژاپنی بازگرداندن بودجه ازدست‌رفته است. پس از زلزله این نگرانی وجود داشت که بیمه‌گرانی مانند مونیخ و سوئیس درباره سود هشدار دهند؛ چرا که بودجه آنها برای حوادث طبیعی سیل در استرالیا و زلزله در نیوزیلند تخلیه شده بود.
لرزش از نیسان تا سونی
پس از زلزله ژاپن، کارخانه‌هایی که توسط شرکت‌های بزرگی مانند تویوتا و سونی اداره می‌شدند به حالت تعلیق درآمدند.
تویوتا و نیسان گفتند تولید تمام 20 کارخانه خود را متوقف کرده‌اند. تویوتا، بزرگ‌ترین خودروساز دنیا، کارگران را از دو کارخانه در مناطق آسیب‌دیده تخلیه کرد و قادر به بررسی وضعیت سراچه‌ها برای بازرسی آسیب نبود. سایر تولیدکنندگان نیز گزارش کرده‌اند که آسیب‌های عمده‌ای به کارخانه‌های آنها وارد شده است: مانند Kirin Holdings، صنایع سنگین، GlaxoSmithKline و Nestlé .
گروه الکترونیک سونی تولید خود را در 8 کارخانه معلق کرده است. در یک کارخانه 1000 کارگر مجبور شدند پس از ضربه سونامی در طبقه دوم پناه بگیرند چرا که تمام پورت‌ها بعد از هشدار پس‌لرزه بسته شدند.
تحلیل‌گران در مقایسه با زمین‌لرزه‌ای که در ژانویه سال 1995 به بندر کوبه رسید، هزینه اقتصادی بالغ بر 100میلیارد دلار یا 2 درصد تولید ناخالص داخلی را تخمین زدند. یکی از نگرانی‌های اقتصاددانان در آن زمان این بود که مقامات ژاپن گزینه‌های کمتری برای تحریک اقتصاد نسبت به سال 1995 داشتند. جولیان جسپ، اقتصاددان ارشد بین‌المللی در اقتصاد سرمایه معتقد بوده که مقامات اقدامات خود را تکرار می‌کنند و امکانات ویژه‌ای را برای کمک به مناطقی که بیشترین آسیب را دیده‌اند، انجام می‌دهند.
بانک ژاپن پس از مدتی اقدام به آماده‌سازی ارسال میلیاردها ین به اقتصاد این کشور کرد. تحلیل‌گران می‌گویند یکی از اولویت‌های بانک مرکزی ژاپن، پیشبرد وام‌های نرم برای بانک‌های تجاری به منظور اطمینان از عدم پرداخت پول نقد به مشتریان در مناطق آسیب‌دیده بوده است. از آنجا که صادرات پیشروی اقتصاد ژاپن است، در آن زمان احساس نیاز به باز شدن مجدد کارخانه‌ها بسیار ملموس بود تا کسری بودجه پیش‌آمده را جبران کند.
طوفان تگزاس در جان اقتصاد امریکا
طوفان هاروی که روز 25 اوت امسال به سواحل تگزاس رسید، سهمگین‌ترین طوفان در تاریخ بیش از 50 سال گذشته ایالت تگزاس به شمار می‌رود و موجب کشته شدن حدود 50 تن شده است. این طوفان همچنین بیش از یک‌میلیون نفر را از خانه‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی خود آواره کرده و در مسیر تخریب بیش از 300مایلی‌اش (480کیلومتری) به حدود 200هزار منزل مسکونی آسیب زده است. طوفان هاروی می‌تواند هزینه‌برترین فاجعه طبیعی در تاریخ امریکا باشد. به نقل از رویترز، فرماندار ایالت تگزاس امریکا خسارات وارده از طوفان هاروی به این ایالت را 180میلیارد دلار برآورد کرده است. گرگ آبوت، فرماندار ایالت تگزاس خسارات طوفان هاروی را 150 تا 180میلیارد دلار برآورد کرده و آن را طوفانی خسارت‌بارتر از طوفان‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کاترینا و سندی خوانده که در سال‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی 2005 و 2012 ایالت‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی نیواورلئانز و نیویورک را درنوردیده بود.
چندین ماه طول می‌کشد تا تاثیرات کامل این طوفان را بر امریکا بررسی کنیم. به گزارش بیزنس اینسایدر پس از گذشت یک هفته از طوفان ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وری، قیمت یک گالن گاز معمولی بدون سرب از 2.34 دلار به 2.40 دلار رسیده است بر اساس گزارش‌های موجود این طوفان 70 درصد از پالایشگاه‌های امریکا را به تعطیلی کشانده و تنها 30 درصد از ظرفیت تولید پالایشگاهی در این کشور فعال است. همین مسئله به افزایش قیمت بنزین در امریکا دامن زده و به دنبال آن هزینه زندگی خانوارها نیز روند صعودی به خود گرفته است.
سی ان بی سی در گزارشی نوشته است که احتمالا در پی این طوفان قیمت محصولات پتروشیمی در امریکا افزایش می‌یابد، چرا که پالایشگاه‌ها تعطیل و عرضه محصولات پالایشگاهی کم شده است.
در این شرایط عرضه محصولات پالایشگاهی به دیگر بخش‌های امریکا هم کاهش خواهد یافت و این کمبود عرضه زمینه را برای افزایش قیمت فراهم می‌کند. بنزین یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین فرآورده‌های پالایشگاهی در امریکا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ست و با مختل شدن عملکرد پالایشگاه‌ها در این کشور، عرضه بنزین هم کم می‌شود و قیمت آن به دلیل برهم خوردن تعادل افزایش خواهد یافت.
گفتنی است که حدود 25 درصد ظرفیت تولید نفت خلیج امریکا به علت طوفان هاروی تعطیل شده که این میزان معادل 428568 بشکه از تولید نفت روزانه 1.75میلیون بشکه‌ای امریکا در منطقه خلیج مکزیک است. اداره ایمنی و محیط زیست امریکا همچنین اعلام کرد که 26 درصد از ظرفیت تولید گاز طبیعی خلیج هم تعطیل شده که معادل تولید روزانه 835میلیون فوت مکعب است.
اولین جایی که مورگان استنلی برای تاثیر هاروی بر اقتصاد بررسی می‌کند، داده‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی موجود در حوزه بیکاری است. به گونه‌ای که پس از هاروی بسیاری از افراد برای اولین بار از مزایای بیکاری خود استفاده کردند.
به نقل از بلومبرگ وقوع طوفان‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سهمگین از ابتدای فصل جاری طوفان‌ها یعنی اول ژوئن تاکنون ۲۰۲.۶ میلیارد دلار خسارت به امریکا وارد کرده که بر اساس مدل‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بلایای طبیعی پرخسارت‌ترین فصل طوفان‌ها در تاریخ امریکا بوده است. به طور کلی در کلیه کشورهای جهان، امسال طوفان‌ها 369.6 میلیارد دلار به اقتصاد جهان آسیب وارد کرده که از این جهت سال 2017 پرخسارت‌ترین سال از 1960 تاکنون بوده است.
همچنین موسسه آکو وِدِر (AccuWeather) در امریکا اعلام کرده که میزان خسارات اقتصادی ناشی از دو طوفان هاروی و ایرما در این کشور می‌تواند به 290میلیارد دلار برسد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از واشنگتن، این رقم معادل یک و نیم درصد تولید ناخالص داخلی امریکا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ست. بر اساس گزارش موسسه مودیز، کل خسارت‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ناشی از طوفان هاروی ممکن است از میزان خسارت طوفان سندی در سال 2012 بالاتر برود. طوفان سندی در سال 2012، حدود 75میلیارد دلار ضرر و زیان بر جای گذاشت و دومین فاجعه طبیعی خسارت‌بار 30 سال گذشته لقب گرفته است.
