در انتظار مجوز برای دیدار با خدمه کشتی چینی
آخرین خبرها از حادثه نفت‌کش ایرانی، حکایت از آن دارد که علی ربیعی، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی که مسئولیت کمیته ویژه رسیدگی به این حادثه را برعهده دارد، به شانگهای و پس از آن به احتمال قوی به‌علت حرکت کشتی به سمت آب‌های ژاپن، به توکیو سفر خواهد کرد.
بر‌اساس‌این بر آن شدیم تا گفت‌وگویی با این مقام مسئول داشته باشیم. ربیعی در این گفت‌وگو با اشاره به آنکه شرایط برای زندگی در مدت زمان ده روز در موتورخانه کشتی وجود دارد، از امید برای زنده ماندن دریانوردان گفت و در‌عین‌حال، خبر از حضور در منطقه عملیاتی به محض ورود به شانگهای را داد. او همچنین خبر از درخواست ایران برای دیدار و گفت‌وگوی کارشناسان ایرانی با خدمه کشتی باربری چینی را داد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، به گفته ربیعی، تاکنون هنوز کارشناسان ایرانی نتوانسته‌اند با خدمه کشتی چینی دیداری داشته باشند و مسئولان چینی با بهانه بستری‌بودن خدمه، از این دیدار ممانعت به‌عمل‌آورده‌اند و کارشناسان ایرانی فقط موفق به عکس‌گرفتن از کشتی حادثه‌دیده چینی شده‌اند. این مقام مسئول وعده داده از چین، اخباری را به‌صورت مستقیم در اختیار روزنامه قرار دهد.
چه زمانی دستور رئیس‌جمهور برای رسیدگی به این حادثه صادر شد؟
هفت صبح روز یکشنبه از طریق کشتی باربری چینی خبر این تصادف به مسئولان ایران داده شد و رئیس‌جمهور در جریان قرار گرفت و دستورات لازم را به وزارت نفت، راه و امور خارجه برای پیگیری صادر کرد.
اما سخنگوی حادثه روز سه‌شنبه در جمع خبرنگاران اعلام کرد رئیس‌جمهور پس از استماع گزارش‌های حادثه، دستور به وزرای نفت، راه و امور خارجه برای رسیدگی به این مسئله را صادر کرده است... .
خیر، دستور تشکیل کمیته و مسئولیت ریاست این جلسه که قرار بود برعهده من باشد، با چند روز تأخیر صادر شد، اما دستور رسیدگی پیش‌تر به سه وزیر صادر شده بود. همان روز اول آقای روحانی با من هم صحبت کرده بود و در جلسه‌ای که من به‌واسطه مأموریت در شهرستان حضور نداشتم، به سه وزیر دیگر دستور پیگیری حادثه را داد. آقای ظریف از همان روز اول، با وزیر امور خارجه چین تماس گرفت، اما خبردار شدند که وزیر امور خارجه چین با رئیس‌جمهور این کشور به خارج از کشور رفته است. بااینحال آقای ظریف با مدیران پایین‌تر وزارت خارجه چین ارتباط برقرار کرده و درخواست رسیدگی کرده بود. پس از آن نیز قرار شد یک مقام مسئول این موضوع را به‌طور متمرکز رسیدگی کند و در اینجا بنده مسئولیت پیدا کردم تا موضوع را دنبال کنم. شروع به کار کمیته از همان زمان که دستور آمد، صورت نگرفت، بلکه پیش‌تر از این دستور هم اقدامات لازم انجام شده بود و صرفا پس از تشکیل کمیته به‌صورت متمرکز این کار انجام شد.
مجموعه دولت در این زمینه به‌طور مشخص چه اقداماتی انجام داده است؟
تغییر مسیر و اعزام کشتی‌های ایرانی که نزدیک محل حادثه بودند به آن محل از اولین اقدامات بود. به‌این‌ترتیب سه کشتی ایرانی را به آن سمت برگرداندیم که در حوالی کشتی حضور داشته باشند. به شش کشوری که فکر کردیم می‌توانند در این زمینه همکاری کنند، درخواست همکاری دادیم. از سویی از آنجا که پیش‌بینی تغییر جهت وزش باد به سمت ژاپن بود، سعی کردیم با کشورهای مختلف، به‌ویژه کشور ژاپن ارتباط گرفته و درخواست همکاری داشته باشیم. از طریق سازمان بنادر و کشتی‌رانی این مکاتبات با پشتیبانی وزارت خارجه انجام شد. من نامه‌ای را به وزیر کار و مقامات دیگر چین نوشتم و درخواست تسریع کردم. در همان روزهای آغازین این اقدامات صورت گرفت و نیازمندی‌ها را به آنها اعلام کردیم و این مسئله به وزارت امور خارجه نیز انعکاس پیدا کرد. از طرفی با ستاد کل نیروهای مسلح مذاکره کردیم. امروز (دیروز) هم با معاون اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده نیروی دریایی کشور مذاکره کردم. آنها نیز از طریق تشکل‌های نظامی چین موضوع را دنبال می‌کنند. به این طریق که در مورد رفتن عده‌ای از تکاوران ایرانی و ترکیب با نیروهای چینی مذاکراتی را انجام دهند. مشکلی که در روزهای اول برای ما رخ داد، این بود که کشتی‌هایی که باید وارد عملیات می‌شدند، پیش‌بینی این حجم از آتش را نداشتند، اما پس از آن بلافاصله که تذکر دادیم، حجم عملیات افزایش یافت. آنچه که به من گزارش شده، این حادثه در بین حوادث دریایی، به‌ویژه در صنعت نفت، بی‌‌نظیر بوده است. این مسئله در مورد ترکیبات محموله نیز صادق بود؛ ترکیبات این محموله، هم سمی و هم آتش‌زاست. در همان روزها، یک کشتی آتشخوار از ژاپن اجاره کردیم و آنها نیز دیروز (دو روز پیش) وارد عمل شدند. درمجموع چند کشتی آغاز به فوم‌پاشی روی کشتی آتش‌گرفته کردند. گزارشم در ساعاتی پیش (حدود ساعت ١٨ با وزیر کار گفت‌وگو صورت گرفت) حاکی از آن بود که آتش به شکل بسیار زیادی کنترل شده و بین ١٥٠ تا ٢٠٠متر از قسمت عقب کشتی نسبت به آتش فاصله داریم. متخصصان منتظر هستند که دماسنجی که دمای نفت‌کش را کنترل می‌کند، مشخص کند دما تا حدی رسیده باشد که آنها بتوانند به شکل اطمینان‌بخشی وارد کشتی شوند. با ژاپنی‌ها نیز امروز (دیروز) ملاقات کردم و اعلام آمادگی کردند که در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند. کشتی وارد آب‌های ژاپن می‌شود و به همین دلیل برای اینکه موضوع از نزدیک رسیدگی شود، امشب (دیشب) به شانگهای خواهم رفت و پس از آن احتمالا به توکیو سفر خواهم داشت تا موضوع را رسیدگی کنم. قصد ما هماهنگی در حین حضور در منطقه است. قطعا خواهان این خواهیم بود که با وجود ریسک، اقدام نجات را اجازه دهند که صورت گیرد. نمی‌توانیم منتظر باشیم تا ریسک به کمترین حد خود برسد.
این نقد از سوی خانواده‌های دریانوردان مطرح است که چرا دولت در سطح عالی‌ترین مقامات، فشار لازم را به چین که تا این اندازه تعلل در انجام عملیات داشت و بارها نیز از سوی مسئولان مطرح شد، وارد نکرد. علت چیست؟
این تصور وجود دارد؛ اما چنین نیست. اگر این اتفاق در ایران رخ می‌داد، برای نجات هم‌وطنان خود را به آب و آتش می‌زدیم و همه‌نوع ریسک را نیز می‌پذیرفتیم.
چین مگر متحد ایران نیست؟ چطور ممکن است این کشور تا این حد تعلل کند و تا این اندازه با واکنش‌نشان‌ندادن مسئولان داخلی روبه‌رو شود؟
ما چنین برداشتی نداریم که کم‌کاری در این شدت که اشاره می‌کنید، صورت گرفته باشد.
اما از سوی بسیاری این نگرانی مطرح می‌شد که نکند این ماجرا به پلاسکوی دوم بدل شود...
به نظر من این‌طور نیست. ما در منطقه حضور نداریم. این را باید در نظر بگیرید.
متوجه هستم که فاصله امکان حضور مستقیم نیروها را نمی‌دهد. سؤال من درباره فشار دیپلماتیک به چین است که به قدر کفایت صورت نگرفت...
من فکر نمی‌کنم چینی‌ها اقدامات لازم را انجام نداده باشند. شاید آن سرعتی را که ما انتظار داشتیم، نداشتند.
چینی‌ها بارها تمرکز بر نگرانی محیط‌زیستی را مطرح کردند و در لوای آن از نزدیک‌شدن نیروهای ایران و کشورهای درخواست‌شده به کشتی، جلوگیری کردند. حتی چند بار با توقف عملیات اطفای حریق مواجه شدیم که مسئولان مربوطه بارها به آن اشاره کردند...
این بحث‌هایی است که در داخل مطرح می‌شود. من با مقامات چینی صحبت کرده‌ام. آنها می‌گویند باد به شکلی است که سمت‌وسوی انتشار گاز است و موج هم امکان عملی اطفای حریق در شب را نمی‌دهد. بالاخره باید حضور پیدا کنیم که به شکل عملی و کارشناسی بتوانیم بگوییم تعلل شده است. فضا باید به نحوی باشد که هم حساسیت این مسئله را به چین برسانیم و هم آنها کمال همکاری خود را به‌شدت افزایش دهند. حداقل از روزی که مکاتبات صورت گرفته، شاهدیم که چینی‌ها با شدت بیشتری همکاری می‌کنند. واقعا چون خودم در منطقه نبودم، قضاوت خاصی ندارم؛ اما تمام گزارش‌های ایران و پاسخ‌های چین در قبال درخواست‌های ایران را خدا گواه است که گرفته‌ام و مطالعه کرده‌ام. اکنون نمی‌توان به قطع یقین این نتیجه‌گیری را کرد که چین کوتاهی کرده است؛ اما می‌توانم بگویم که شاید اگر ما بودیم، خودمان را به خطر می‌انداختیم. بااینحال در این زمینه ژاپنی‌ها به شدت خوب عمل کردند و برای همکاری ابراز علاقه می‌کردند.
با توجه به اینکه احتمال محبوس‌شدن دریانوردان ایرانی در موتورخانه وجود دارد، امکانات حیاتی برای امید به زندگی این عزیزان وجود دارد؟
آن‌گونه که کارشناسان می‌گویند، آنجا به نحوی تعبیه شده که برای ١٠ روز تحمل شرایط برای زندگی وجود دارد؛ اما ما هیچ‌‌گونه پیش‌بینی نداریم. از یک طرف، یکی از دریانوردان که جسدش پیدا شده، فرصت داشته که جلیقه بپوشد و از طرف دیگر فرصت کافی نداشته که دکمه روی جلیقه را فشار دهد. اطلاعات در این زمینه بسیار پیچیده است. با کارشناسان که صحبت می‌کردم، هیچ‌کس به قطعیت نمی‌توانست در این زمینه اظهارنظر کند. تا روی کشتی نرفته‌ایم، هیچ‌چیز مشخص نمی‌شود. به‌هر‌حال هنوز این امید را داریم که دریانوردان زنده باشند.
آیا با حضور در شانگهای با خدمه کشتی باربر چینی هم ملاقات خواهید کرد؟
یکی از درخواست‌های من این بوده که حتما به ما این اجازه را بدهند که کاپیتان و خدمه آن کشتی را ببینیم و کارشناسان ما با آنها گفت‌وگویی داشته باشند. اگر جعبه سیاهی وجود دارد، از آنها بگیریم و موضوع را بررسی کنیم.
آیا تاکنون کارشناسان ایرانی توانسته‌اند ملاقاتی با خدمه کشتی یا کاپیتان داشته باشند؟
نه متأسفانه. تاکنون فقط اجازه داده‌اند که از کشتی باربر چینی عکس بگیریم. کارشناسان ایرانی با وجود مراجعه هنوز موفق به گفت‌وگو با خدمه کشتی نشده‌اند. چینی‌ها اعلام کرده‌اند که خدمه بستری هستند و امکان ملاقات نیست.
