تالاب انزلی قربانی تل بلند زباله

از ٤ تا ١٨ لیتر در ثانیه؛ شیرابه ورودی به منابع آب

حالا اما رویکرد مسوولان شهرداری رشت و اداره کل محیط زیست گیلان در سال‌های اخیر قدری با گذشته تفاوت کرده است. آنها از مرحله انکار عبور کرده‌اند و در دو سال اخیر با پذیرش بحرانی بودن وضعیت محل دفن زباله‌های شهرستان رشت در پی یافتن چاره‌ای برای خروج از وضع موجود هستند. وضعیتی که تداوم آن می‌تواند موجب پیامدهای ناگوار زیست محیطی و بهداشتی شود. به گفته «قربانعلی محمدپور»، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان وضعیت پسماند در هیچ یک از شهرهای این استان خوب نیست. یکی از مهم‌ترین سایت‌های دفن زباله، سایت سراوان است که نیمی از زباله دو هزار تنی تولیدی استان گیلان هر روز به این محل آورده می‌شود. شیرابه ناشی از تلنبار زباله در این محل هر روز وارد منابع آبی استان می‌شود و تا انتهای قصه روشن است که تالاب انزلی با چه تهدیدی روبه‌روست. محمدپور درباره میزان ورود شیرابه به تالاب انزلی می‌گوید: «در روزهای عادی تقریبا چهار لیتر در ثانیه شیرابه به رودخانه زرجوب وارد می‌شود و از آنجا به سمت تالاب انزلی می‌رود.» اما وضعیت ورود شیرابه در روزهای بارانی بحرانی‌تر است: «اگر باران بیاید بین ١٦ تا ١٨ لیتر شیرابه وارد منابع آبی می‌شود. خب خیلی از روزهای سال هم بارانی است.» پرسش این است حالا که مسوولان از این مصیبت زیست‌محیطی باخبرند چرا کاری نمی‌کنند؟ آنها چند سالی است که نسبت به این مساله حساسیت بیشتری نشان داده‌اند اما تصمیم‌گیری دستگاه‌های دولتی و بروکراسی حاکم بر آنها موجب شده تا سرعت این اقدامات چندان سریع نباشد.

احداث نیروگاه زباله‌سوز و تصفیه‌خانه در انتظار اجرا

به گفته علیرضا حاجی‌پور، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری رشت یک زمین در محدوده مجاورت همین سایت دفن زباله برای ایجاد تصفیه‌خانه شیرابه‌ها شناسایی شده و شهرداری منتظر است تا سازمان منابع طبیعی مجوز قطع درختان این محل را بدهد تا ساخت تصفیه‌خانه شروع شود. به گفته او مشکل استان‌های شمالی این است که با کمبود زمین برای دفن زباله روبه‌رو هستند: «زباله از دیرباز به طور سنتی اینجا دفن می‌شده و ما هم ادامه داده‌ایم. البته در مجاور همین زمین یک زمین دیگر را شناسایی کرده‌ایم تا یک «لند فیل» (گورستان پسماند) با طراحی‌های علمی ایجاد کنیم. اما اعتبارات مخصوص به خودش را نیاز دارد.»

حاجی‌پور می‌گوید یک سال و نیم است که مجموعه‌ای از تصمیمات اتخاذ شده تا از شدت این بحران کاسته شود. به گفته او احداث یک واحد نیروگاه زباله‌سوز از جمله این تصمیمات بوده است: «ارزیابی زیست محیطی نیروگاه‌ صادر شده و قرار است به روش bot (ساخت، تولید، بهره‌برداری) احداث شود. ظرفیت نیروگاه ٦٠٠ تن در روز پیش‌بینی شده است.» در کنار این قرار است ظرفیت تولید کمپوست از زباله‌های‌ تر هم در کارخانه شهرستان رشت افزایش یابد. اما اجرای طرح افزایش ظرفیت تولید کمپوست به ٦٠ میلیارد تومان پول نیاز دارد و احداث نیروگاه ابنیه و تاسیسات، ٢٠٠ میلیارد تومان پول می‌خواهد. بودجه‌ای که از نظر پویا شهشهانی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری‌های تابعه استانداری گیلان اگر جذب شود می‌توان امیدوار بود ظرف مدت ٥ سال مشکلات حل و فصل شوند. او می‌گوید: «زنجیره‌ای از اتفاقات شروع شده که اگر ادامه یابد می‌توانیم امیدوار باشیم به یک نقطه مطلوب برسیم و مثلا ٥ سال دیگر بیاییم در همین زمین گلف بازی کنیم.» شهشهانی می‌گوید استان گیلان به هفت قسمت تقسیم‌بندی شده تا طرح جامعی برای مدیریت پسماند استان انجام شود اما این اقدامات همه نیازمند تامین اعتبار و صدور مجوزهای لازم است که زمانبر است. به گفته او ارایه آمار درباره تبعات زیست‌محیطی دفن غیراستاندارد زباله کار آسانی نیست و برای همین از ارایه آمار پرهیز می‌کند چون: «تخمین این آمارها برای ٥٢ شهر و ٢ هزار روستا کار دشواری است که نیازمند اندازه‌گیری‌های دقیق است.» حالا که دستگاه‌های دولتی هم از تبعات دفن زباله در این محل آگاهند، برای آنکه طرح‌های روی کاغذشان به نتیجه برسد چه اتفاقی باید بیفتد؟ شهشهانی پاسخ روشنی دارد: «گام اول این بود که همه این واقعیت را بپذیرند که پذیرفته‌اند. در این مدت هم کارهای خوبی انجام شده اما واقعیت این است تا پول نباشد کار پیش نمی‌رود. بودجه‌های جاری شهرداری‌ها هم جوابگو نیست. دولتمردان باید برای اینجا اعتبار ویژه اختصاص دهند.» تالاب انزلی هر روز بیش از گذشته به شیرابه‌های زباله آلوده می‌شود و معلوم نیست که در وضع نه چندان مناسب کشور در بخش تخصیص بودجه، نجات این تالاب و نجات محیط زیست گیلان در اولویت چندم مسوولانی قرار بگیرند که تقسیم بودجه دست آنهاست.