نفت به اوج دو ساله رسید

 توقف این خط لوله که روزانه حدود ۴۵۰ هزار بشکه نفت را از دریای شمال به پایانه فرآوری کینیل در اسکاتلند منتقل می‌کند، باعث خروج حجم قابل توجهی از عرضه از بازار نفت شده است. این اتفاق در کنار پایبندی اوپک به کاهش تولید نفت خام که عرضه و تقاضا را در بازار جهانی تا حد زیادی به یکدیگر نزدیک کرده است، رشد چشم‌گیر قیمت نفت در معاملات روز گذشته را به همراه داشت.

جهش نفت به 65 دلار

 قیمت هر بشکه نفت خام برنت روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۵ به وقت تهران) با ۹۰ سنت رشد قیمت به ۵۹/ ۶۵ دلار رسید. به گزارش دنیای اقتصاد، به این ترتیب نفت شاخص بورس لندن روز گذشته نزدیک به ۵/ ۱ درصد رشد داشت تا برای نخستین بار از ژوئن سال ۲۰۱۵ از ۶۵ دلار فراتر برود. اتفاقات روز گذشته اگرچه نفت خام آمریکا را مانند نفت برنت تحت تاثیر قرار نداد، اما این نفت شاخص نیز با رشد قیمت همراه بود. به این ترتیب هر بشکه نفت خام دبلیو تی‌ای آمریکا در معاملات دیروز ۳۱ سنت رشد قیمت را تجربه کرد و به ۳۰/ ۵۸ دلار بر بشکه رسید.

از هفتم دسامبر (ماه جاری میلادی) که یک بازرسی متداول نشتی اندکی را در خط لوله فورتیز آشکار کرد، این خط لوله با ظرفیت کمتری فعالیت کرد تا اینکه شرکت اینونس که مالک این خط لوله است، از تعطیلی کامل این خط لوله خبر داد. انتشار همین خبر کافی بود تا نفت خام برنت بیشترین رشد قیمت طی بیش از دو سال گذشته را تجربه کند. بانک ANZ درباره رفتار روز گذشته بازار به رویترز گفت: واکنش‌های بازار جهانی نفت نشان می‌دهد که عرضه و تقاضا به قدری در این بازار به یکدیگر نزدیک شده‌اند که هر اتفاقی در سمت عرضه، به سرعت خود را به شکل افزایش قیمت نشان می‌دهد.

 خط لوله نفت فورتیز که بزرگ‌ترین خط لوله نفت انگلیس با ظرفیت حمل ۴۵۰ هزار بشکه در روز است، روز دوشنبه به شکل کامل برای انجام تعمیرات پیش‌بینی نشده تعطیل شد. بر اساس گزارش‌های موجود، تعطیلی کامل این سیستم برای نخستین بار از سال ۲۰۱۱ که شرکت بی پی اداره‌کننده وقت این خط لوله بود، رخ می‌دهد. در آن زمان بررسی یک بمب که به جنگ جهانی دوم مربوط می‌شد، باعث تعطیلی فورتیز به‌عنوان بزرگ‌ترین خط لوله از پنج خط لوله دریای شمال شد. آنطور که سخنگوی شرکت اینوس اعلام کرده «هنوز زود است مدت زمان مشخصی را برای کار تعمیرات اعلام کنیم. ما نمی‌توانیم برآورد دقیقی داشته باشیم و تنها می‌توانیم بگوییم این کار چند هفته طول خواهد کشید.»

اینوس کمتر از دو ماه پیش، سیستم خط لوله نفت فورتیز را از شرکت BP به مبلغ ۲۵۰میلیون‌دلار خریداری کرد. این خط لوله که حدود یک‌چهارم از کل تولید نفت دریای شمال را حمل می‌کند، همچنین مهم‌ترین مسیر ارسال گاز طبیعی به انگلیس است که به‌صورت فراساحلی تولید می‌شود. انگلیس در حالی با بروز مشکل در خط لوله فورتیز مواجه است که با یک جبهه هوای سرد که برف سنگینی را به همراه آورده نیز مواجه است. اینوس که همچنین مالک پالایشگاه گراندماوت به ظرفیت ۲۰۰ هزار بشکه در روز در اسکاتلند است، اعلام کرد این کارخانه به دنبال تامین نفت جایگزین خواهد بود اما در حال حاضر نفت کافی در مخازن این پالایشگاه وجود دارد تا این شرکت بتواند اوضاع را مدیریت کند.

نفت خام آمریکا روی بورس

یکی از پیامدهای جهش قیمت نفت خام برنت، افزایش بیش از پیش فاصله قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا با نفت شاخص دریای شمال است. این فاصله قیمتی در حالی‌که هفته گذشته چیزی حدود ۵ دلار بر بشکه بود، با قیمت‌های فعلی بازار به حدود ۷ دلار بر بشکه رسیده است. این فاصله قیمتی یک بار دیگر پیش از این و در پی وقوع توفان هاروی در ماه سپتامبر رقم خورده بود زیرا با تعطیلی پالایشگاه‌ها در خلیج مکزیک، تقاضا برای نفت خام آمریکا بسیار کاهش یافت و ریزش قیمت این نفت شاخص را به همراه داشت. اما افزایش فاصله قیمت نفت خام آمریکا با برنت مشخصا به نفع تولیدکنندگان طلای سیاه در آمریکا است زیرا حالا این نفت شاخص نسبت به دیگر نفت‌ها ارزان‌تر و در نتیجه جذاب‌تر است.

 ارزان‌تر بودن نفت خام آمریکا همچنین یکی از نتایج رشد تولید بیش از ۱۵ درصدی این نفت از میانه سال ۲۰۱۶ به این سو است. در حال حاضر سطح تولیدات نفت خام آمریکا به ۷۱/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده که بیشترین سطح از اوایل دهه ۷۰ میلادی به این سو است. رشد چشم‌گیر تولید نفت خام در ایالات متحده آمریکا باعث شده است در حال حاضر تولیدات این کشور فاصله چندانی از روسیه و عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت خام در دنیا، نداشته باشد. به این ترتیب به نظر می‌رسد تمام اتفاقاتی که در بازار رقم می‌خورد، از اجرای توافق کاهش تولید اوپک گرفته تا توقف فعالیت یک خط لوله و رشد قیمت‌ها، به نفع تولیدکنندگان نفت خام آمریکا تمام می‌‌شود. در واقع در شرایطی که کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تلاش بی‌وقفه‌ای برای کاهش تولید دارند، این تولیدکنندگان نفت خام آمریکا هستند که با سرعتی بالا تولیدات خود را افزایش می‌دهند. همچنین با هر رشد قیمتی که در نفت خام برنت رقم می‌خورد، نفت خام آمریکا خریداران بیشتری پیدا می‌کند. نمونه بارز این اتفاق، افزایش واردات بی‌سابقه نفت خام آمریکا از سوی چین است.

چین به شکل سنتی بزرگ‌ترین بازار آسیایی تولیدکنندگانی مانند عربستان و ایران بوده است. با این حال آمریکا به سرعت در حال گسترش حضورش در بزرگ‌ترین بازار نفت خام دنیا است. بر اساس گزارش‌های موجود، واردات نفت خام چین از آمریکا در ماه گذشته میلادی (نوامبر) دومین (و بزرگ‌ترین رکورد) را زد و به ۲۸۹ هزار بشکه در روز رسید. این میزان هرچند بخش اندکی از واردات روزانه ۰۱/ ۹ میلیون بشکه‌ای چین را شکل می‌دهد اما نشان می‌دهد دو سال پس از لغو ممنوعیت ۴۰ ساله صادرات نفت خام آمریکا، تولیدکنندگان طلای سیاه در این کشور پیشرفت خوبی در بازارهای نفتی داشته‌اند. به این ترتیب است که کارشناسان توقف بزرگ‌ترین خط لوله انتقال نفت خام در بریتانیا را یک هدیه کریسمس زود هنگام برای صادرکنندگان نفت خام آمریکا می‌دانند؛ به خصوص آنهایی که به آسیا نفت صادر می‌کنند. به عقیده کلاید راسل، ستون‌نویس رویترز، این اتفاق می‌تواند شرایط را برای تولیدکنندگان نفت خام در خاورمیانه و آفریقا پیچیده‌تر کند زیرا این کشورها پس از توافق برای کاهش تولید، چالش‌های فراوانی برای حفظ سهم بازار در مهم‌ترین بازار منطقه‌ای نفت خام دارند.

در واقع رشد قیمت نفت خام برنت در حالی بی‌وقفه ادامه دارد که مهم‌ترین نتیجه آن جاری شدن سیل نفت خام آمریکا به سمت بازارهای آسیایی است. چین یک نمونه از این بازارها بود که به آن اشاره شد. آنطور که راسل تحلیل می‌کند، احتمالا سرعت صادرات نفت خام آمریکا به آسیا، در ماه دسامبر نیز حفظ خواهد شد. بر اساس داده‌های به دست آمده از موسسه تامسون رویترز و پیش‌بینی‌های موجود، چین در ماه جاری میلادی برای واردات ۲۸۱ هزار بشکه نفت خام از آمریکا برنامه دارد. این میزان اگرچه از رکورد ماه نوامبر کمتر است، اما همچنان سطحی قابل توجه به شمار می‌رود و از تصمیم جدی تولیدکنندگان نفت آمریکا برای حضور در بازارهای آسیایی حکایت دارد.

  سایه سنگین شیل بر سر بزرگان نفتی

بر‌اساس تحلیل راسل، اگرچه رشد قیمت نفت خام برنت می‌تواند به نفع تولیدکنندگان آفریقایی نفت خام مانند آنگولا و لیبی نیز باشد، اما در عمل، جریان فعلی ممکن است به زیان صادرکنندگان بزرگ نفت خام در خاورمیانه تمام شود.  چرا  که نفت شاخص عمان، در قیمت‌گذاری بیش از آنکه به نفت خام آمریکا نزدیک باشد، از نفت خام برنت پیروی می‌کند. عمان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های نفت خام خاورمیانه، بر خلاف نفت خام آمریکا که سبک و شیرین است، نفتی سنگین و ترش است. اگرچه نفت تولید شده در خاورمیانه نفتی مرغوب است و فرآورده‌های بیشتری طی جریان پالایش از آن به دست می‌آید، اما با ارزان‌تر شدن قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا بسیاری از پالایشگران آسیایی به سمت خرید نفت خام آمریکا حرکت کرده‌اند و کیفیت پایین آن را به علت ارزان بودنش نادیده گرفته‌اند.

 به این ترتیب در حالی‌که حادثه‌ای مانند توقف فعالیت خط لوله فورتیز نگاه‌ مصرف‌کنندگان نفت خام را به سمت تولیدکنندگان آمریکایی می‌چرخاند، اتفاقی مانند افزایش قیمت نفت خام عربستان سعودی برای مشتریان آسیایی شرایط را برای آمریکایی‌ها بهتر نیز می‌کند. آسیا به شکل سنتی مقصد حدود دو‌سوم از نفت تولید شده در عربستان است. به گزارش رویترز، عربستان سعودی قصد دارد قیمت نفت مدیوم خود را برای تحویل به بازارهای آسیایی در ماه ژانویه، ۴۰ سنت به ازای هر بشکه افزایش دهد. زمانی‌که عربستان سعودی از افزایش قیمت‌ نفت خام خود در ژانویه خبر داد، اتفاقاتی که برای خط لوله فورتیز رخ داد را پیش‌بینی نمی‌کرد. با این تفاسیر تمام اتفاقات اخیر به احتمال زیاد منجر به کم شدن جذابیت نفت خام عربستان و خودنمایی بیشتر نفت خام آمریکا در بازار آسیا خواهد شد.