۲۵هزار بیمار در انتظار پیوند عضو
اهدای عضو، اهدای زندگی؛ عبارتی کوتاه و عمیق که ذهن خانواده‌های بسیاری را به خود درگیر کرده است، چرا که روزانه تعدادی از بیماران نیازمند پیوند عضو جان خود را از دست می‌دهند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، کتایون نجفی‌زاده، مدیر عامل انجمن اهدای عضو ایرانیان درباره میزان مرگ مغزی و اهدای عضو می‌گوید: سالانه بین پنج تا هشت‌هزار فرد مرگ مغزی شده در کشور وجود دارند که بر اساس آمار جهانی از این تعداد باید ۵۰درصد اهدای عضو کنند، یعنی حدود دو‌هزار و ۵۰۰ تا چهار‌هزار نفر. این حالی است که آمار اهدای عضو سال گذشته ۸۷۰ نفر بوده است. همچنین بیش از ۲۵هزار بیمار در لیست انتظار پیوند اعضای مختلف در کشور هستند که بر اساس محاسبات روزی هفت تا ۱۰ نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند.
با وجود اطلاع‌رسانی‌های فراوان برخی بر این باورند که امکان بازگشت افراد مرگ مغزی به زندگی وجود دارد، در حالی که این موضوع در مورد افراد به کما رفته صدق می‌کند. لطفا برای آگاهی بیشتر توضیحاتی را ذکر کنید.
وقتی مرگ مغزی اتفاق می‌افتد، به دلیل تخریب و متلاشی شدن سلول‌های مغز امکان بازگشت فرد مرگ مغزی به زندگی وجود ندارد. از سال 1964 که مرگ مغزی در دانشگاه هاروارد تعریف شد، هیچ‌موردی نبوده که فرد مرگ مغزی شده به زندگی بازگردد. اگر گاهی گزارش می‌شود که افراد مرگ مغزی شده به زندگی برگشته‌اند، کذب محض است. درواقع برخی افراد به کما رفته و تخریب سلول‌های مغزی در آنها صورت نمی‌گیرد. به عبارت دیگر تنها عملکرد مغزشان مختل شده و ممکن است که در عرض چند دقیقه یا چندین سال به هوشیاری دست یابند. باید بگویم که شباهت کما با مرگ مغزی دیگران را به اشتباه می‌اندازد. برای مثال ممکن است در بیمارستان فردی از روی ناآگاهی به خانواده بیمار اعلام کند که عزیزشان دچار مرگ مغزی شده و آن فرد پس از مدتی هشیار شود. درواقع این گونه است که برخی فکر کنند افراد مرگ مغزی شده به زندگی برمی‌گردند، در حالی که چین چیزی حتی یک مورد از زمان تعریف مرگ مغزی در دانشگاه هاروارد گزارش نشده است. لازم به ذکر است اهدای عضو تنها در مورد افرادی صورت می‌گیرد که مرگ مغزی آنها توسط چهار پزشک متخصص (جراح مغز و اعصاب، متخصص مغز و اعصاب، متخصص داخلی، متخصص بیهوشی) که از طرف وزیر بهداشت به آنها ابلاغ داده شده و همچنین توسط متخصص پزشکی قانونی به عنوان نماینده قوه قضائیه تایید شده باشد. 99درصد مرگ‌ها مرگ قلبی است؛ یعنی فرد ایست قلبی می‌کند. این در حالی است که در مورد مرگ مغزی کسی باور نمی‌کند یک نفر مرده باشد، ولی قلبش بتپد و بدنش گرم باشد. به عبارت دیگر در قلب هر انسان یک باتری اتوماتیک به اندازه یک عدس وجود دارد که می‌تواند امواج الکتریکی را به صورت خود به خود تولید و آن امواج الکتریکی را به وسیله رشته‌هایی در قلب که باعث انقباض قلب می‌شود، منتشر کند. این یکی از شگفتی‌های آفرینش است. در افراد مرگ مغزی شده به دلیل تخریب مغز، نفس قطع می‌شود و اگر به برکت دستگاه‌های تنفس مصنوعی اکسیژن رسانی انجام شود، تپش قلب ادامه پیدا می‌کند. یک‌درصد مرگ‌ها به صورت مرگ مغزی است که اصلا برای مردم آشنا نیست.
با توجه به نکاتی که اشاره کردید شاهد هستیم که آگهی‌های خرید و فروش اعضای بدن در برخی نقاط تهران به چشم می‌خورد. همین مساله موجب بروز شکل‌گیری اطلاعات غلط در مورد پیوند اعضا می‌شود...
اعضای مرگ مغزی به هیچ‌عنوان خریده و فروخته نمی‌شوند، اما در اهدای کلیه فرد زنده کلیه‌اش را به شخص دیگر می‌دهد و ممکن است بابت آن هزینه‌ای به فرد گیرنده تحمیل شود. البته امیدواریم که این مساله در ایران متوقف شود که خوشبختانه باید بگویم رو به کاهش است. در مورد کارخداپسندانه اهدای عضو در موارد مرگ مغزی باید بگویم که عمل پیوند رایگان و هزینه آن بر عهده دولت است. چیزهایی که درباره خرید و فروش اعضا به دیوار می‌چسبانند، کذب محض است، چرا که به هیچ‌عنوان امکان نگهداری اعضا وجود ندارد. در مورد پیوند کلیه فرد دهنده و گیرنده هر دو در یک بیمارستان حضور دارند و پیوند انجام می‌شود، اما در مورد سایر اعضا همان‌طور که گفتم خرید و فروش امکان ندارد.
میزان مرگ مغزی و اهدای عضو در ایران چقدر است؟
در ایران به دلیل میزان بالای تصادفات و حوادثی که اتفاق می‌افتد، آمار مرگ مغزی رو به افزایش است. سالانه بین پنج تا هشت‌هزار فرد در کشور مرگ مغزی می‌شوند که بر اساس آمار جهانی از این تعداد باید 50درصد اهدای عضو کنند؛ یعنی حدود دو‌هزار و 500 تا چهار‌هزار نفر. البته به‌طور متوسط سه‌هزار نفر سالانه در کشور می‌توانند اهدای عضو کنند، در حالی که این آمار سال گذشته 870 نفر بوده است؛ یعنی ما تنها از یک سوم موارد مرگ مغزی استفاده می‌کنیم و بیش از دو سوم افراد مرگ مغزی شده که اعضای مناسبی دارندبدون اهدای عضو زیر خاک می‌روند. با توجه به اینکه همه دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور واحد فراهم آوری اعضای پیوندی را دارند، در موقعیتی قرار داریم که اگر مرگ مغزی در هر کجای کشور رخ دهد، امکان رسیدگی وجود دارد. انجمن اهدای عضو ایرانیان برای آموزش تیم‌های واحد فراهم آوری اعضای پیوندی تلاش می‌کند، چون اهدای اعضا یک علم است و حتما باید نیروهای متخصص در هر مرحله دانش کافی را داشته باشند.
چند نفر در لیست انتظار پیوند اعضا هستند؟
بیش از 25هزار بیمار در لیست انتظار پیوند اعضای مختلف در کشور هستند. بر اساس محاسبات روزی هفت تا 10 نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می‌کنند؛ یعنی هر دو سه ساعتی که یک جسله دررابطه با مرگ مغزی و پیوند اعضا گذاشته می‌شود، یک نفر فوت می‌کند. در نتیجه باید اقدامات عاجل صورت بگیرد. البته در این زمینه ایران رو به‌پیشرفت است. باید بگویم که رتبه‌مان در سال 2005 چهل و دوم دنیا بوده و اکنون به رتبه 26 در دنیا رسیده است، اما با توجه به اینکه سه برابر ظرفیت بهتر شدن را داریم، هنوز به جایگاه قابل قبول در جهان نرسیده‌ایم.
فرهنگسازی در راستای اهدای عضو تاثیر شگرفی بر رضایت خانواده‌های مرگ مغزی دارد. ایران در این زمینه در چه جایگاهی قرار دارد؟
ارتقای اهدای عضو و پیوند اعضا در کشور کاری نیست که فقط مربوط به سیستم درمانی باشد. برخلاف مسائل دیگر علاوه بر وجود نیروهای متخصص و تجهیرات لازم است که حتما فرهنگسازی در این زمینه انجام شود. فرهنگسازی کار نیروهای درمانی نیست و باید ارگان‌های فرهنگساز آن را انجام دهند. در طول این سال‌ها رسانه‌ها به ویژه صداوسیما و مطبوعات، وزارت ارشاد، هنرمندان، روحانیون و... برای فرهنگسازی کمک بسیاری کرده‌اند و نتیجه این شد که رضایت مردم برای اهدای عضو از زیر 10درصد درسال 84 به 70درصد در حال حاضر رسیده است. در واقع مردم تمایل به اهدای عضو پیدا کرده‌اند؛ فقط لازم است که این فرهنگسازی قوی‌تر شود. چیزی که موثر است این است که افراد در زمان زنده بودن نظرشان را راجع به اهدای عضو به اطرافیانش اعلام کنند، چرا که در این شرایط تصمیم‌گیری برای خانواده خیلی راحت‌تر می‌شود. در مطالعه‌ای که چند سال قبل انجام دادیم، مشخص شد در خانواده‌هایی که اعضای آنها از رضایت فرد مرگ مغزی شده باخبر هستند، 46درصد امکان رضایت وجود دارد. بنابراین بهتر است افراد از تمایلات خود به خانواده‌شان بگویند، چون ممکن است که خانواده‌ها تصمیم اشتباه بگیرند. از سوی دیگر، گرفتن کارت عضویت هم روش خوبی است، گرچه کارت اهدای عضو جنبه قانونی ندارد، اما اعلام کتبی نظر افراد است. با وجود این، ما سعی کرده‌ایم که کاری کنیم دریافت کارت تسهیل شود. به عبارت دیگر اگر فردی در سامانه اهدای عضو ثبت‌نام کند، لازم نیست منتظر کارت باشد و به جایی مراجعه کند، تصویر کارت ظاهر شده و می‌تواند آن را ذخیره کند.
