جلوگیری از فرار سرمایه با اقتصاد شیشه‌ای
اخیرا مشاور وزیر راه و شهرسازی پرده از آمار ترسناکی برداشته است؛ حسین عبده تبریزی گفته که 5/1میلیون ایرانی در صف مهاجرتند و 20میلیارد دلار خروج سرمایه داشته‌ایم.
او اعلام کرده است که «اطلاعاتی که دارم نشان می‌دهد 5/1میلیون ایرانی درصف مهاجرت به استرالیا و کانادا هستند و این عدد ترسناک است. خروج نیروهای کارشناسی و نیروهای ورزیده به اقتصاد ملی آسیب می‌زند و یکی از دلایل تهیدست‌شدن ایرانیان مهاجرت نیروهای نخبه است.» سوال اینجاست که فرار سرمایه در این حجم و تا این میزان مهاجرت برای چه اتفاق می‌افتد و چه بسترها و شرایطی برای جلوگیری از آنها باید فراهم شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی می‌گوید: «در صورتی که نیازهای زندگی افراد در داخل کشور تامین نباشد و شرایط اقتصادی متناسب با شأن و شخصیت آنها فراهم نشود، زمانی که این افراد وضعیت مطلوب‌تری را سراغ داشته باشند، طبیعی است که اقدام به مهاجرت خواهند کرد.» محمد لاهوتی راهکار این مشکل را نیز این‌گونه توضیح می‌دهد: «ما باید اقتصاد را شیشه‌ای و شفاف کنیم، قوانین موجود را مورد بازنگری قرار دهیم و موانع موجود در بخش تولید و سرمایه‌گذاری را رفع کنیم.»
بر اساس گفته‌های مشاو وزیر راه و شهرسازی ۱/۵میلیون ایرانی در صف مهاجرت از کشور هستند که این امر موجب خروج سرمایه‌ها از کشور می‌شود. به‌نظر شما دلیل این امر چیست؟
در صورتی که نیازهای زندگی افراد در داخل کشور تامین نباشد و شرایط اقتصادی متناسب با شأن و شخصیت آنها فراهم نشود، زمانی که این افراد وضعیت مطلوب‌تری را سراغ داشته باشند، طبیعی است که اقدام به مهاجرت خواهند کرد. هر انسانی تمایل به زندگی بهتر و راحت‌تر دارد؛ حتی ما کسانی را هم سراغ داریم که از زندگی خود برای دیگران می‌گذرند و منافع دیگران را بر منافع خود ترجیح می‌دهند. به این‌گونه افراد، انسان‌های ارزشی اطلاق می‌شود که برای سربلندی کشور ممکن است از جان خود هم بگذرند، ولی همه انسان‌ها یکسان و مشابه هم نیستند. در کشور ما مشکلات زیادی وجود دارد؛ از جمله اینکه مشکلات مربوط به اشتغال حل نشده است، رکود بر اقتصاد کشور حاکم است و همین مساله به افزایش بیکاری دامن زده، است. همچنین شاهدیم که تعداد زیادی از نیروهای تحصیلکرده و جوان ما بدون برنامه‌ریزی درست و بدون لحاظ پیوند صنعت و دانشگاه، فارغ‌التحصیل می‌شوند. میزان فارغ‌التحصیلان ما در بسیاری از رشته‌ها به‌مراتب بالاتر از ظرفیت جذب آنها در بازار کار است؛ اینها ازجمله مشکلاتی است که باعث عدم‌تعادل شده و بنابراین تعداد زیادی از نیروی کار ما در صف مهاجرت قرار گرفته‌اند. درمورد خروج سرمایه نیز باید بگویم که ایرانی‌های مقیم خارج سرمایه‌های عظیمی را در اختیار دارند که اگر ما قصد جذب سرمایه داریم، این حجم عظیم سرمایه می‌تواند به اقتصاد کشور ما کمک کند.
پایین‌بودن ضریب اطمینان امنیت اقتصادی مانند ضعفی که در نظام بانکی وجود دارد، چقدر بر این موضوع تاثیرگذار است؟
ما مشکلاتی در اقتصاد کشورمان داریم که مقداری به مساله مهاجرت دامن می‌زند. طبیعی است اگر این مشکلات رفع شوند، ما از هر جهت، کشوری با ظرفیت سرمایه‌گذاری بالا و افزایش حجم تجارت خارجی خواهیم بود. درحال حاضر ما با مشکلاتی مانند ضعف در نظام بانکی، بالا‌بودن قیمت تمام‌شده محصولات، و چندنرخی‌بودن ارز مواجهیم که تمام این موارد ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد. درنتیجه، این مسائل امنیت سرمایه‌گذاری در کشور ما را کاهش می‌دهد که قطعا در خروج سرمایه از کشور تاثیرگذار است.
به‌نظر شما چه بسترها و شرایطی باید فراهم شود تا از فرار سرمایه جلوگیری به عمل آید؟
آنچه باید انجام شود این است که ما باید اقتصاد را شیشه‌ای و شفاف کنیم، قوانین موجود را مورد بازنگری قرار دهیم و موانع موجود در بخش تولید و سرمایه‌گذاری را رفع کنیم. در بخش بانکی، لازم است نرخ بهره متناسب با واقعیت‌های اقتصادی و حداقل هم سطح تورم تعیین شود. باید نرخ ارز را از حالت چندنرخی که خود عاملی است که به رانت و فاصله نابرابر بین وارد‌کننده و تولید‌کننده دامن می‌زند، خارج سازیم. تمام این موارد به فضای کسب‌و‌کار کشور مربوط می‌شود که اگر شرایط مطلوبی فراهم شود، شاخص‌های اقتصادی هم بهبود پیدا می‌کند و در جلوگیری از خروج سرمایه ناشی از پدیده مهاجرت تاثیر مثبت خواهد داشت. بنابراین حرف من این است که ما باید از سرمایه‌گذار داخلی حمایت کنیم و شرایط و فضای کسب‌و‌کار را بهبود ببخشیم؛ درنهایت سرمایه‌گذار ایرانی نیز سرمایه خود را از کشور خارج نمی‌کند. ما نیازمند گسترش شفافیت اقتصادی در لایه‌های مختلف اقتصاد کشور هستیم. تا زمانی که رانت و فساد در اقتصاد ما وجود داشته باشد، فرار سرمایه نیز اتفاق می‌افتد. بنابراین آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، این است که ما در قدم اول باید محیط را مناسب کنیم و این اطمینان را به سرمایه‌گذاران داخلی بدهیم که اگر سرمایه‌گذاری صورت بگیرد، قطعا مورد حمایت قرار می‌گیرند، بدین‌ترتیب ما شرایطی را فراهم کرده‌ایم که سرمایه‌گذار خارجی نیز رغبت به سرمایه‌گذاری در کشور ما را پیدا خواهد کرد، در غیر این صورت معکوس خواهد بود؛ یعنی نه سرمایه خارجی جذب می‌شود و نه سرمایه داخلی حفظ خواهد شد.
