افزایش امیدها به تدوام روند صعودی قیمت نفت
رشد مداوم قیمت جهانی نفت طی هفته‌های اخیر به‌واسطه ریسک‌های ژئوپلیتیک و انتظار برای تمدید توافق اوپک، برآورد ۱۲ بانک و موسسه بین‌المللی را از آینده طلای سیاه افزایش داد.
به این ترتیب پس از گذشت دو ماه از آغاز رشد قیمت نفت، سرانجام این موسسات پیش‌بینی خود را از بهای نفت برنت در سه ماه چهارم سال‌جاری میلادی و سال ۲۰۱۸ به‌طور متوسط بیش از ۳ دلار افزایش دادند. کارشناسان این چرخش انتظارات را خوش‌بینی به حفظ قیمتهای کنونی نفت تعبیر می‌کنند.
موسسه اطلاعاتی آرگوس هر ماه برآورد ۱۲ بانک و موسسه مالی بین‌المللی از قیمت نفت را در گزارشی اعلام می‌کند. بر اساس گزارش اخیر این موسسه، متوسط برآورد این ۱۲ بانک از بهای نفت برنت در سه ماه پایانی سال جاری میلادی ۳۷/ ۵۶ دلار و در سال ۲۰۱۸ حدود ۶۴/ ۵۵ دلار بر بشکه بوده است. قیمتهای یادشده نشان می‌دهد این موسسات از تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و خوش‌بینی نسبت به نتیجه نشست اوپک در ۰۳نوامبر تاثیر گرفته‌اند. به گزارش دنیای اقتصاد، این افزایش برآورد در قیمت نفت درحالی است که در ماه‌های قبل با وجود صعودی بودن روند بازار طلای سیاه، این پیش‌بینی‌ها چندان با رشد همراه نبودند. با این حال به‌نظر می‌رسد افزایش در برآورد بهای نفت به دنبال تداوم رشد قیمت‌ها در ماه‌های اخیر رخ داده است.
با وجود این بازنگری، بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاید برآورد این موسسات از قیمت نفت چندان با واقعیت منطبق نباشد. در واقع متوسط برآورد این ۱۲ بانک از بهای نفت برنت در سه ماه چهارم سال در حالی رقم ۳۷/ ۵۶ دلار بر بشکه را نشان می‌دهد که متوسط قیمت برنت در ۵۰ روزی که از سه ماه پایانی سال گذشته (از یک اکتبر تا ۲۰ نوامبر) ۵۵/ ۵۹ دلار بر بشکه بوده است. بنابراین برای تحقق برآورد این ۱۲ بانک و موسسه مالی متوسط نفت برنت در ۴۰ روز باقی‌مانده از فصل چهارم باید حدود ۳/ ۵۲ دلار بر بشکه باشد. این درحالی است که قیمت نفت در حال حاضر در کانال ۶۰ دلار تثبیت شده و پیش‌بینی می‌شود تا زمان برگزاری نشست اوپک، این کانال قیمتی را حفظ کند. از این رو رسیدن متوسط بهای نفت تا پایان سال به حدود ۵۲ دلار چندان عملی به نظر نمی‌رسد. نگاهی جزئی‌تر به پیش‌بینی قیمتی این موسسات و بانک‌ها نشان می‌دهد که برخی از آنها با وجود تحولات اخیر که به رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی منجر شده، برآورد قیمتی خود را به‌روز‌رسانی نکرده‌اند. در واقع متوسط برآورد این موسسات از بهای نفت برنت در سه ماه چهارم سال و در کل سال ۲۰۱۸ در حالی نسبت به برآوردشان در حدود دو ماه پیش به ترتیب ۸۳/ ۳ و ۳۷/ ۳ دلار بر بشکه افزایش داشته که برخی از این موسسات هیچ‌تغییری در پیش‌بینی‌های خود لحاظ نکرده‌اند. این در حالی است که قیمت نفت در دو ماه گذشته به دنبال ریسک‌های ژئوپلیتیک رشد قابل توجهی داشته است.
شروع ریسک‌های ژئوپلیتیک به احتمال بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران باز‌می‌گردد. در نیمه اول ماه اکتبر ترامپ پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد و تصمیم‌گیری درخصوص بازگشت تحریم علیه ایران را به کنگره محول کرد. کنگره نیز تا نیمه اول ماه دسامبر فرصت دارد تصمیم خود در این خصوص را اعلام کند. به اعتقاد کارشناسان بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران هرچند نمی‌تواند تولید و صادرات نفت کشور را به سطح پیش از برجام برساند، اما تاحدودی آن را تحت تاثیر قرار خواهد داد. در کنار این موضوع مساله برگزاری رفراندوم جدایی کردستان عراق از دولت مرکزی نیز مطرح شد که به دنبال آن شاهد وقوع درگیری در شمال عراق و کاهش تولید و صادرات نفت این منطقه بودیم، به‌طوری‌که در حال حاضر نیز صادرات نفت شمال عراق ۴۰ درصد کمتر از پیش از این وقایع است.
اما دو واقعه‌ای که در هفته‌های اخیر رخ داد، نشانه‌ای از بالا گرفتن تنش‌ها در خاورمیانه بود و نقش پررنگی در تثبیت قیمت نفت در کانال ۶۰ دلار داشت. واقعه اول اینکه محمد بن سلمان، ولیعهد کنونی عربستان، تعداد زیادی از شاهزاده‌ها، وزرا و تاجران سعودی را به جرم فساد دستگیر کرد. تحلیلگران موج دستگیری‌ها را نشان از افزایش تنش در لایه‌های قدرت عربستان دانسته و هدف بن‌سلمان را کاهش موانع افزایش قدرت خود دانستند. در کنار این واقعه شاهد حمله موشکی حوثی‌های یمن به خاک عربستان بودیم. به دنبال آن، مقامات سعودی حمله حوثی‌ها را به حمله موشکی ایران تعبیر کردند. این وقایع در کنار برخی عوامل بنیادین بازار از جمله رشد تقاضا، کاهش موجودی انبارهای نفتی و تقویت احتمال تمدید توافق منجر به افزایش قیمت‌ها در دو ماه گذشته شد.
نگاه متفاوت بانک‌ها به قیمت نفت
با این حال، بین ۱۲ بانک و موسسه مالی که برآورد آنها از بهای نفت در گزارش‌های آرگوس مورد توجه است، چهار بانک سیتی، CSFB، سوسیته جنرال و یوبی‌اس، برآورد قیمتی خود از نفت برنت در سه ماه چهارم سال را نسبت به گزارش ماه سپتامبر یعنی پیش از وقوع ریسک‌های ژئوپلیتیک تغییر نداده‌اند. بدون این چهار بانک، برآورد قیمتی دیگر موسسات حدود ۵/ ۵ دلار رشد کرده و برای سه ماه چهارم سال بیش از ۵۸ دلار است. این پیش‌بینی از بهای نفت برنت هرچند که با قیمتهای کنونی فاصله چندانی ندارد اما از آنجا که از متوسط قیمت نفت در ۵۰ روز ابتدایی سه ماه چهارم کمتر است، نشان می‌دهد این بانک‌ها بر این باورند که در روزهای باقی‌مانده از سال قیمت نفت در مسیر کاهشی قرار خواهد گرفت.
بانک ای‌بی‌ان امرو اما برآورد قیمتی خود را به شکل قابل توجهی افزایش داده و بر این باور است که تمدید توافق اوپک به کاهش موجودی انبارهای نفتی و متعادل شدن بازار نفت کمک خواهد کرد. کارشناسان این بانک با اشاره به تاثیر رشد بالای تقاضای نفت و افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک در افزایش قیمت نفت گفته‌اند: «این تاثیرات کوچک بوده‌اند و اگر تنش‌ها بین ایران و عربستان یا ایران و آمریکا افزایش یابد، شاهد کاهش عرضه و رشد شدید قیمت نفت خواهیم بود.»بارکلیز نیز که برآورد خود از بهای برنت در سه ماه چهارم سال را حدود ۶ دلار افزایش داده، بر این باور است که نفت سقف مقاومتی ۶۰ دلار را شکسته است و حال آماده است که برای رسیدن به هدف ۷۰ دلاری افزایش یابد. اما بی‌ان‌پی پاریباس بر این باور است که تقاضای قوی بعد از وقوع توفان هاروی موجب افزایش قیمت‌ها شده است. به گفته این بانک، اختلالات در عرضه پالایشگاه‌های آمریکا موجب افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌های جهان شد و رشد تقاضا برای نفت‌خام را به دنبال داشت. کارشناسان بی‌ان‌پی پاریباس بر این باورند که به غیر از گزینه تمدید توافق هیچ گزینه دیگری پیش روی اوپک و روسیه قرار ندارد و آنها توافق را در نشست ۳۰ نوامبر تمدید خواهند کرد.
بازار نفت صعودی ماند
روز گذشته بازار نفت بار دیگر با رشد قیمت‌ها همراه بود. نشست آخر همین ماه (نوامبر) که بزرگان تولیدکننده نفت در آن درباره آینده توافق کاهش تولید تصمیم‌گیری خواهند کرد، یکی از عوامل اثرگذار بر تداوم رشد قیمت نفت در روز گذشته بوده است. خوش‌بینی معامله‌گران بازار نفت نسبت به خروجی نشست پیش‌روی اوپک و گسترش توافق کاهش تولید در نتیجه آن، در حالی همچنان جریان دارد که نمی‌توان از تحلیل‌های منتشر شده در رابطه با رشد بیش از انتظار نفت خام آمریکا چشم‌پوشی کرد. قیمت هر بشکه نفت خام برنت در معاملات روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) با ۲۲ سنت رشد قیمت به ۴۴/ ۶۲ دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا نیز ۲۲ سنت رشد قیمت داشت تا به ۶۴/ ۵۶ دلار بر بشکه برسد.به گزارش رویترز، تحلیلگران بازار طلای سیاه انتظار دارند قیمت هر بشکه نفت خام برنت تا فرا رسیدن زمان نشست اوپک در تاریخ ۳۰ نوامبر، بین ۶۱ تا ۶۳ دلار نوسان کند. اوپک به همراه تعدادی از کشورهای تولیدکننده نفت که عضو این سازمان نیستند، برای کاستن از سطح ذخایر جهانی نفت‌خام، از ابتدای امسال طرح کاهش تولید را برای محدود کردن عرضه نفت خام و افزایش قیمت‌ها آغاز کردند. توافق کاهش تولید، در حالی در ماه جولای سال جاری میلادی برای ۹ ماه دیگر (تا مارس ۲۰۱۸) تمدید شد که حالا نیز این انتظار وجود دارد محدودیت تولید تا زمان ایجاد تعادل کامل در بازار، بار دیگر تمدید شود.
تحلیلگران عقیده دارند «بازار جهانی نفت حالا به شدت در انتظار تمدید توافق کاهش تولید است و به تصمیم‌گیری کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در این زمینه چشم دوخته است.» این چشم‌انتظاری در پی سیگنال‌های مثبتی است که از سوی بزرگان تولیدکننده نفت مانند عربستان و روسیه به بازار فرستاده شده است. با این حال آنطور که از اخبار منتشر شده بر می‌آید، احتمال عدم حمایت روسیه از تمدید توافق کاهش تولید وجود دارد. استدلالی که در این زمینه وجود دارد این است که این تولیدکننده بزرگ نفت در دنیا تمایلی به رشد قیمت‌ها و تقویت تولیدکنندگان شیل زیر سایه آن ندارد. از طرفی قیمت ۵۰ تا ۵۵ دلاری هر بشکه نفت خام برای این کشور سودده است. روز گذشته الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه اعلام کرد موضع این کشور درخصوص حمایت از کاهش تولید را اعلام خواهد کرد. در حالی که روز گذشته نواک اعلام کرد در مشورت با تولیدکنندگان بزرگ نفت در روسیه موضع این کشور در رابطه با نشست ۳۰ نوامبر را اعلام خواهد کرد، تا لحظه تنظیم این گزارش خبری در این رابطه منتشر نشد. با این حال آنطور که رویترز گزارش می‌دهد، انتظار کلی این است که اوپک اجرای طرح محدودیت تولید را برای زمان بیشتری تمدید کند زیرا سطح ذخایر جهانی نفت خام با وجود کاهشی که داشته است همچنان بالاتر از میانگین پنج سال گذشته قرار دارد. این انتظار کلی در حالی وجود دارد که نسبت به رضایت برخی کشورها برای حضور طولانی‌تر در توافق کاهش تولید تردیدهایی وجود دارد. عراق یکی از این تردیدهای بزرگ است. در کنار این موضوع می‌توان به تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین دردسر کشورهای عضو ائتلاف کاهش تولید اشاره کرد.
آمریکا دردسر بزرگ
با وجود خوش‌بینی که به چشم‌انداز قیمت نفت در میان موسسات مالی بین‌المللی ایجاد شده است، همچنان تهدیدهایی جدی برای بازار طلای سیاه وجود دارد که از چشم تحلیلگران بازار دور نمی‌ماند. یکی از تهدیدهای برون‌سازمانی که ساز و کار اوپک برای ایجاد تعادل در بازار نفت را تهدید می‌کند، تولیدکنندگان نفت خام در آمریکا هستند.در حال حاضر رشد تولید نفت خام در آمریکا بیش از حد انتظار است. شاهد این اتفاق رشد چشمگیر دکلهای حفاری در این کشور از میانه سال ۲۰۱۶ به این سو است. تعداد دکلهای حفاری در میانه سال گذشته میلادی روی عدد ۳۱۶ بوده در‌حالی‌که این عدد در هفته گذشته به ۷۳۸ رسید. در همین زمینه شرکت Westwood Global Energy پیش‌بینی کرده است «در سال ۲۰۱۸ چاه‌های حفاری فعال در آمریکا رشدی ۱۸ درصدی خواهند داشت.» با این حال FGE که یک شرکت بین‌المللی مشاوره در صنعت نفت و گاز است، نسبت به اختلال عرضه در سال آینده میلادی و جهش ناگهانی قیمت‌ها هشدار داده است. این مشاور بین‌المللی صنعت نفت و گاز در ادامه تاکید کرده است چنانچه تولید نفت آمریکا همچنان رو به رشد باشد، احتمالا در سال ۲۰۱۹ با رکود بازار نفت و ریزش قیمت‌ها مواجه خواهیم بود؛ به خصوص اینکه تا آن زمان توافق کاهش تولید باید پایان یافته باشد. FGE به رشد تولید روزانه حدودا یک تا ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای نفت‌خام آمریکا در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ اشاره و اضافه می‌کند: اوپک نیز در سال‌های یاد شده روزانه ۵/ ۱ میلیون بشکه نفت خام ظرفیت مازاد خواهد داشت و روسیه و قزاقستان نیز می‌توانند ۵۰۰ هزار بشکه در روز به تولید جهانی نفت اضافه کنند.طبق انتظار شرکت فکت گلوبال انرژی «اگر کاهش تولید کشورهای عضو و غیرعضو اوپک ادامه پیدا کند، در سه ماه سوم سال ۲۰۱۸، سطح ذخایر جهانی نفت خام در دنیا به حدود ۵۰ میلیون بشکه بالاتر از میانگین پنج سال گذشته خواهد رسید.» در حال حاضر سطح ذخایر جهانی نفت خام ۱۴۰ میلیون بشکه بیش از میانگین پنج سال گذشته است.
چالش عراق برای اوپک
عراق که دومین صادرکننده بزرگ اوپک است، یک تهدید درون‌سازمانی جدی برای توافق کاهش تولید به شمار می‌رود؛ زیرا با نقض سهمیه تولید و اخیرا بحران افت تولید، دورنمای سیاست‌گذاری این سازمان را مبهم و تصمیم‌گیری درباره مدت زمان تمدید توافق کاهش تولید را دشوار کرده است.به گزارش بلومبرگ، تولید نفت عراق پس از اینکه در کل سال چندین بار از سهمیه تعیین شده برای این کشور فراتر رفت، در ماه اکتبر به دنبال درگیری میان ارتش فدرال و نیروهای کرد منطقه نیمه خودمختار کردستان که فعالیت میادین نفتی در استان کرکوک را مختل کرد، کاهش یافت.به گزارش رویترز، با آرام شدن درگیری‌ها در عراق، صادرات نفت از جنوب این کشور در ۰۲ روز نخست نوامبر (ماه جاری میلادی) ۰۵۱ هزار بشکه نسبت به ماه اکتبر افزایش داشته است. با این حال اوپک که پیش از این با تولید متغیر در نیجریه و لیبی کلنجار می‌رفت، عراق را نیز به دو کشور یاد شده اضافه کرده؛ زیرا عراق ثابت کرده است هرگز با محدودیت‌ها کنار نیامده و خواهان افزایش حداکثری تولید بوده است. آنطور که مقام‌های عراقی اعلام کرده‌اند، هدف این کشور رسیدن به سطح تولید ۵ میلیون بشکه در روز تا پایان سال است. این هدف‌گذاری در حالی است که عربستان سعودی تلاش زیادی برای همراه کردن عراق با ائتلاف کاهش تولید به خرج داده است. عراق دومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک است که از ابتدای آغاز طرح کاهش تولید، به بهانه تامین هزینه مبارزه با گروه تروریستی داعش، خواستار معافیت از محدودیت تولید بود.
