مشارکت کشاورزان در استقرار کشاورزی پایدار در حوضه زاگرس-زاینده رود

به گزارش اقتصاد آنلاین، براساس اجماع حاصل از هم اندیشی ذی‌نفعان و ذی‌ربطان محلی در کارگاه برنامه ریزی مشارکتی حفاظت و احیای حوضه گاوخونی ( زاینده رود ) که توسط برنامه‌های دفتر کمک‌های تسهیلات جهانی محیط زیست(SGP) در سال جاری در محل شرکت آب منطقه ای اصفهان و با حضور تشکل‌های غیر دولتی، نمایندگان جوامع محلی، اساتید دانشگاه ، محققین، نمایندگان دستگاه‌های دولتی و ... برگزار شد، مقرر شد در پروژه‌های سال جاری  SGP در برنامه جف ششم ، با توجه اولویت و وضعیت موجود بخش کشاورزی، پروژه راهبردی" مشارکت کشاورزان برای استقرار کشاورزی پایدار با راهبرد تحولی مدیریت مشارکتی سیستمی جامع تولید(IPCM) "برای اجرا در سه حوضه منتحب SGP  در زاگرس ایران شامل حوضه زاینده رود (گاوخونی) ، جنوب حوضه دریاچه ارومیه و قشم ، در اولویت قرار گرفته و عملیاتی شود.

بر اساس این گزارش؛ روش اجرایی دراین پروژه برمبنای راهبرد " مدیریت مشارکت سیستمی جامع تولید "  استوار است. این راهبرد بر مشارکت آگاهانه و توانمند­سازی جامعه محلی برای استقرار و توسعه کشاورزی پایدار برای کمک به پایداری اکوسیستم در کشاورزی و کاهش سیستم­های تهدید کننده آن استوار است و یک ابزار برنامه ریزی و مدیریتی مشارکتی برای اقدام منسجم و سیستماتیک برای مشارکت ذینفعان (دولتی– غیردولتی– مردمی)دراستقرار برنامه کشاورزی پایدار برنامه برای توسعه کشاورزی همسو با محیط زیست برای حفاظت و احیای تنوع زیستی اکوسیستم‌های حساس ایران از جمله اکوسیستم خزری، دریاچه ارومیه ، زاگرس مرکزی ،دشت مرکزی و .. در هر حوضه اکولوژیک است. در واقعIPCM ، راهبرد تحولی برای توانمند سازی و مشارکت کشاورزان خرده مالک و کم منبع در استقرار کشاورزی پایدار برای تاب آوری در برابر تغییر اقلیم ، حفاظت از تنوع زیستی ، تعادل بخشی منابع ومصارف آب در بخش کشاورزی و کاهش مصارف تهاده شیمایی صنعتی در کشاورزی است.

   لازم به ذکر است؛ این برنامه ، براساس تجربیات و درس آموخته‌های 14ساله SGP در اجرای برنامه" مشارکت کشاورزان در استقرار کشاورزی پایدار " که از سال  2011 تاکنون با دو راهبرد عملیاتی IPM و IPCM  در مناطق مختلف ایران ازجمله : ناحیه خزری شامل پروژه‌های رودبارگیلان، فریدونکنار و ازباران مازندران ،  اکوسیسم بیابانی و نیمه بیابانی کشور از جمله پروژه‌های بم، ورامین ، گرمسار ، حوضه زاگرس مرکزی و در حوضه دریاچه ارومیه  طراحی شده است و  برای فاز ششم  در قالب  پروژه "مشارکت کشاورزان خرده مالک برای استقرار کشاورزی پایدار برای تاب اوری در برابرتغییرات اقلیم و حفاظت از تنوع زیستی  توسط شبکه‌های غیر دولتی با هدف ویژه تعادل بخشی منابع و مصارف آب در دو حوضه گاوخونی(زاینده رود) و جنوب دریاچه ارومیه،در چارچوب برنامه‌های کاری SGP طراحی  و برای اجرا در فاز 6 جف طراحی شده است .

  این برنامه براساس یک نقشه راه علمی و از طریق حمایت از تشکل‌های مردمی و غیر دولتی ، طراحی و در دو دوره زمانی  ذیل در کشور طراح شده و منجر به  اثر بخشی مهمی  گردید :

 1) اجرای برنامه در دوره زمانی 2011 تا 2001  با عنوان مشارکت کشاورزان در استقرار برنامه IPM  مشارکتی که منجر به اثر گذاری  مهم در الگو ساز ی برای مشارکت کشاورزان در  کاهش  مصرف و کاربرد نهاده‌های شیمیایی شد .

  2) اجرای برنامه در دوره زمانی 2014 -2008 میلادی با عنوان" مشارکت کشاورزان برای استقرار کشاورزی پایدار برای حفاظت وحمایت از اکوسیستم حوضه‌های حساس زیست محیطی ایران از جمله حوضه دریاچه ارومیه و زاگرس مرکزی که با تاکید برتعادل بخشی منابع ومصارف اب در بخش کشاورزی  طراحی و عملیاتی شد.  الگو برداری از نتایج این برنامه در حوضه زاگرس مرکزی  توسط طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی که در قالب یک برنامه مدون و بایک رویکرد منطقی و  استفاده صحیح  از تجربیات  و نتایج این برنامه ، صورت گرفت منجر به تدوین مشارکتی چهار برنامه عملیاتی و ظرفیت سازی ملی و محلی برای پیاده سازی  استقرار کشاورزی پایدار در حوضه زاگرس مرکزی در چارچوب برنامه ملی حفاظت و توسعه پایدار کوهستان زاگرس مرکزی  در 10 حوضه  آبخیز  مهم آبی واقع در استان‌های اصفهان ، فارس،چهار محال وبختیاری و کهگیلیویه و بویر احمد شد که نتایج این برنامه در کارگاه ملی با حضور معاون رییس جمهور، روسای سازمان جهاد کشاورزی، محیط زیست ، برنامه و بودجه  و.. ارایه و برای اجرا در5 ساله ششم  تصویب شده است. براین اساس فاز استقرار این برنامه در حوضه گاوخونی در قالب پروژه ظرفیت سازی اجرایی SGP  با مشارکت  جوامع محلی و سازمان‌های غیر دولتی  شروع خواهد شد .

هم چنین ظرفیت سازی و نتایج  اجرای پایلوت این برنامه در حوضه دریاچه ارومیه ، منجر به شروع فاز  توسعه این برنامه توسط بخش  ترویج جهاد کشاورزی در استا نهای کردستان ، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی به عنوان برنامه محوری برای کاهش مصرف آب  در بخش کشاورزی برای کمک به احیای دریاچه ارومیه  با پشتیبانی منابع ملی و بین المللی شده است. تعادل بخشی منابع و مصارف آب در بخش کشاورزی بر مبنای مرزهای حوضه‌های آبی ، تثبیت معیشت خانوار کشاورزی ، بهره وری اقتصادی و ارتقای شاخص بهره وری اقتصادی مزرعه در واحد سطح ،کاهش 40 درصدی مصرف موادشیمیایی صنعتی (کود و سموم شیمیایی )،مدیریت پسماندها و ضایعات کشاورزی،استاندارد سازی فرایند تولید و برپایه ایمنی غذای و بهداشت حرفه ای در کشاورزی ، ارتقای شاخص ‌های کلیدی سلامت حرفه ای کشاورزی (انسانی) در کشاورزی و شبکه سازی مردمی برای  استقرار و توسعه محلی کشاورزی پایدار از نتایج این برنامه است.