قیمت نفت روی ۶۰ دلار تثبیت می‌شود؟
با ثبات نفت در قیمت‌های بیش از ۶۰ دلار ظرف ۶ روز معاملاتی متوالی این سوال مطرح است که «آیا نفت می‌تواند این سطوح قیمتی را حفظ کند؟
یا شاهد بازگشت قیمت‌ها به کانال ۵۰ دلار خواهیم بود؟» مجموع نظرات و برآوردهایی که در این خصوص مطرح شده نشان می‌دهد که غالب تحلیل‌ها بر این دلالت دارند که این سطوح قیمتی حداقل تا زمان برگزاری نشست اوپک در پایان ماه جاری باقی بماند. کاهش موجودی انبارهای نفتی، افزایش تقاضا برای نفت، ریسک ژئوپلیتیک و از همه مهمتر تمدید توافق اوپک از مواردی است که می‌تواند موجب حفظ این سطح قیمتی شود.
دو راهی نفت در بزنگاه قیمتی
در این میان برخی نیز بر این باورند که حتی از سوی تولیدکنندگان نفت شیل تهدیدی برای بازار نفت وجود ندارد. اما این نکته‌ای است که غالب کارشناسان نظری خلاف آن دارند و رشد تولید شیل را بزرگترین تهدید بازار نفت می‌دانند. به گزارش دنیای اقتصاد، در واقع با رسیدن قیمت نفت به بیش از ۶۰ دلار احتمال افزایش تولید نفت شیل بیش از هر زمان دیگری مطرح است. از سویی برخی نیز نسبت به تضعیف تقاضا با افزایش قیمت نفت هشدار داده‌اند.
رشد قیمت نفت تا نشست اوپک
قیمت نفت برنت روز جمعه با رشد ۱/ ۱ دلاری به بیش از ۶۲ دلار بر بشکه رسید و نفت خام آمریکا نیز بالاخره با رسیدن به ۴۵/ ۵۵ دلار بر بشکه رکورد دو ساله خود را شکست. نگاهی به اخبار و تحلیل‌هایی که روی روند این روزهای بازار نفت وجود دارد نشان می‌دهد که غالبا اظهارات اخیر مقامات سعودی برای تمدید توافق نفتی را دلیل رشد قیمت نفت می‌دانند. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اخیرا در اظهاراتی از تمدید توافق تا پایان سال ۲۰۱۸ یعنی به مدت ۹ ماه دیگر حمایت کرد و موجب رشد قیمت‌های نفت در هفته گذشته شد. خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی نیز روز گذشته در حاشیه یک همایش در قزاقستان بار دیگر بر موضع دولت سعودی‌ها درخصوص تمدید توافق تاکید کرد. به گفته الفالح، توافق باید تمدید شود؛ چراکه موجودی انبارهای نفتی همچنان در سطح بالایی قرار دارد و برای رساندن آنها به سطح مطلوب(متوسط ۵ سال اخیر) باید تلاش بسیاری شود.
۲۴ کشور عضو و غیرعضو اوپک توافق کرده‌اند که تولید نفت را در مجموع ۸/ ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهند. این توافق در نشست ماه ژوئن اوپک تا مارس ۲۰۱۸ تمدید شد، اما حال از احتمال تمدید مجدد آن یعنی تا پایان سال ۲۰۱۸ گفته می‌شود. روسیه نیز به‌عنوان بزرگترین عضو این اعتلاف نفتی پیش‌تر از این و در آستانه سفر پادشاه عربستان به این کشور، از زبان ولادیمیر پوتین موافقت خود را با تمدید توافق اعلام کرده بود.با این حال به نظر می‌رسد این اظهارات بیشتر بهانه بازار نفت برای رشد قیمت‌ها بوده تا دلیل آن. در واقع این روزها بازار بیش از هر زمان دیگری ظرف یک سال گذشته با کمبود عرضه مواجه است و آثار آن را در کاهش موجودی انبارهای نفتی می‌توان مشاهده کرد. زمانی که نفت در بازار کم باشد هر عاملی می‌تواند به رشد قیمت‌ها بینجامد.
در این خصوص می‌توان نشست قبلی اوپک و تمدید توافق در این نشست را به یاد آورد که نتوانست بر قیمت‌ها تاثیر مثبتی داشته باشد. در این نشست که ۲۵ می برگزار شد اوپک اولین تمدید توافق برای کاهش تولید را اعلام کرد، با این حال قیمت نفت کاهش یافت. در واقع از چند ماه پیش از نشست قبلی اوپک، گزارش‌های متعدد نشان می‌داد که توافق اوپک نتوانسته موجودی انبارهای نفتی را کاهش دهد. از این رو قیمت هر دو نوع نفت شاخص یافت و به کمتر از ۴۵ دلار بر بشکه رسید. هرچند احتمال تمدید توافق در هفته منتهی به نشست موجب شد قیمت‌ها افزایش یافته و به بیش از ۵۰ دلار بر بشکه برسد، اما درست در روزی که اوپک اعلام کرد که توافق نفتی برای ۹ ماه دیگر اجرایی خواهد شد، قیمت‌ها با افت شدید مواجه شدند، چراکه بازار بر این باور بود که این اقدام برای متعادل کردن بازار کافی نیست.
علائم گاوی بازار آتی
اما حال یعنی بعد از پایان تابستان پرتقاضا برای نفت، عرضه نفت با وجود رشد تولیدات آمریکا همچنان کمتر از تقاضا برای آن است که علائم آن در کاهش موجودی انبارهای نفتی مشهود است، از این رو معامله‌گران به این باور رسیده‌اند که تمدید توافق اوپک می‌تواند عرضه به بازار را کمتر از قبل کرده و رشد قیمت‌ها را بیشتر کند. از این رو برخلاف روال سال‌های اخیر معامله‌گران در بازار آتی با وجود رسیدن قیمت‌ها به بیش از ۶۰دلار در موقعیت‌های فروش قرار نگرفته و هرچه بیشتر در موقعیت‌های انتظار برای رشد قیمت نفت سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
نمودار بازار آتی نیز بر این موضوع تاکید دارد. بر اساس گزارش اویل پرایس، نمودار آتی نفت برنت در حال حاضر در یک موقعیت بک‌واردیشن قرار دارد، این شرایط زمانی رخ می‌دهد که قیمت نفت در بازارهای نقدی بیشتر از قیمت‌ها در بازار آتی با سررسید ۶ ماهه یا یک ساله است. در این شرایط شیب نمودار آتی به سمت پایین است. معمولا زمانی بازار وارد موقعیت بک‌واردیشن می‌شود که بازار نفت با کمبود عرضه مواجه است. این درست برعکس موقعیت کونتانگو است. کونتانگو معمولا زمانی که بازار با مازاد عرضه مواجه است رخ می‌دهد. از آنجا که در کونتانگو قیمت نقدی کمتر از قیمت آتی است، ذخیره‌سازی نفت به منظور فروش آن در قیمت‌های بالاتر بیشتر می‌شود. این شرایطی است که در اکثر روزهای سه سال گذشته مدام رخ می‌داد.
هرچند امسال برنت در بسیاری از روزها در موقعیت بک‌واردیشن بود، با این حال در حال حاضر فاصله قیمتی قراردادهای آتی سر رسید دسامبر ۲۰۱۷ با قراردادهای سررسید دسامبر ۲۰۱۸ به دو دلار بر بشکه رسیده که این فاصله بیشترین فاصله قراردادهای آتی ظرف ۳ سال گذشته است. قیمت نفت در سر رسید دسامبر ۲۰۱۸ نیز حدود ۵/ ۱ دلار بیشتر از سر رسید دسامبر ۲۰۱۹ است که باز‌هم بیشترین فاصله از اوایل سال ۲۰۱۴ یعنی پیش از افت قیمت نفت است. این آمار نشان می‌دهد که حداقل در سه سال گذشته هیچ‌گاه به اندازه این روزها موقعیت بک‌واردیشن بازار نفت قوی نبوده و این یک نشانه قوی برای صعود نفت محسوب می‌شود.
رشد تقاضا برای نفت
اما رشد تقاضا که از مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت نفت بوده، همچنان ادامه دارد. به گزارش رویترز واردات نفت چین به ۹ میلیون بشکه در روز رسیده و این کشور همچنان با جا گذاشتن آمریکا، بزرگترین واردکننده نفت خام جهان است. علاوه بر این رشد تقاضای نفت در سه ماهه سوم سال به رکورد ۲/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان قیمت پایین نفت عامل تحریک تقاضای نفت بوده و حال رسیدن نفت به بیش از ۶۰ دلار ریسک کاهش تقاضا را به دنبال دارد.ژن مک گلیان، مدیر تحقیقات بازار در in Stamford Tradition Energy اقتصاد جهانی را عامل افزایش تقاضای نفت می‌داند و به رویترز می‌گوید: «به‌نظر می‌رسد رشد اقتصاد جهانی در شریط بسیار مطلوبی قرار دارد.»
روزهای بد شیل؟
آنطور که آمار موسسه بیکرهیوز نشان می‌دهدتعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا هفته گذشته ۸ مورد کاهش یافته و به ۷۲۹مورد رسیده است. این بیشترین افت تعداد دکل‌ها از مه سال ۲۰۱۶ محسوب می‌شود و تعداد دکل‌ها در حال‌حاضر به سطح پیش از تابستان سال جاری یعنی زمانی که نفت در قیمت‌های کمتر از ۵۰ دلار معامله می‌شد، رسیده است.
تحلیلگر اویل‌پرایس بر این باور است که چندان نمی‌توان به آمار هفتگی اداره اطلاعات انرژی آمریکا درخصوص رشد تولید این کشور استناد کرد، چراکه این آمار چندان دقیق نیستند. وی در این‌خصوص به آمار ماه ژوئن اشاره می‌کند که تولید نفت آمریکا را ۳/ ۹ میلیون بشکه در روز اعلام می‌کردند در حالی که در گزارش ماهانه این موسسه تولید نفت این کشور حدود ۰۹/ ۹ میلیون بشکه در روز اعلام شد. به گفته نیک کاننینگ‌هام، این اتفاقی است که در ماه‌های اخیر مدام رخ داده است. در ماه آگوست نیز بر اساس آمار هفتگی تولید نفت این کشور حدود ۵/ ۹ میلیون بشکه در روز بود، اما آمار دقیق‌تری که بعدا منتشر شد، نشان داد تولید نفت این کشور حدود ۳۰۰ هزار بشکه کمتر از این مقدار بوده است. با این حال بازار معمولا این اصلاح آماری را نادیده می‌گیرد و بیشتر به همان آمار نه‌چندان دقیق هفتگی استناد می‌کند. کاننینگ‌هام بر این باور است که مشکلات تولید، کاهش تعداد دکل‌ها، افزایش هزینه تولید و حجم بالای بدهی‌های مالی این شرکت‌ها صنعت نفت شیل را در آستانه شکست قرار داده است. به گفته این تحلیلگر بازار نفت، در حال‌حاضر معامله‌گران به این نتیجه رسیده‌اند که رشد تولید نفت شیل آنطور که گمان می‌شد شدید نیست و نمی‌تواند چندان بر قیمت‌ها فشار آورد؛ از این‌روست که بازار نفت این روزها رشد واقعی قیمت نفت را تجربه می‌کند. در واقع کاننینگ‌هام بر این باور است که رشد اخیر قیمت نفت حبابی نیست و قیمت‌ها کاهش نخواهند یافت.
تولیدکنندگان شیل چه می‌گویند؟
به گزارش خبرگزاری رویترز، تولیدکنندگان نفت شیل به سرمایه‌گذاران خود که مشتاق کسب سود و بازگشت سرمایه‌های خود هستند، وعده داده‌اند که با افزایش هرچه بیشتر تولید نفت، سود بیشتری به دست خواهند آورد. بر اساس این گزارش حداقل ۷ شرکت بزرگ شیل ایالات‌متحده شامل نوبل انرژی و دیوون انرژی، پیش‌بینی کردند که در سه‌ماه پایانی سال تولید خود از میدان پرمیان یعنی بزرگترین میدان نفتی ایالات‌متحده را افزایش دهند. این در حالی است که اداره اطلاعات انرژی نیز تولید نفت شیل را در ماه جاری ۱/ ۶ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده که ۳۵ درصد بیشتر از مقدار آن در مدت مشابه سال قبل است.شرکت‌هایی مثل شورون و اکسون‌موبیل نیز برنامه‌هایی برای تولید شیل در میدان پرمیان دارند. شرکت اکسون‌موبیل در نظر دارد تعداد دکل‌های حفاری خود در پرمیان را با ۵۰ درصد افزایش به ۳۰ دکل در انتهای سال برساند و تا سال ۲۰۲۰ هم انتظار می‌رود این شرکت تولید خود از میدان نفتی پرمیان را ۴۵ درصد افزایش دهد. شورون نیز که از سال ۱۹۳۰ در پرمیان فعالیت می‌کند اخیرا پانزدهمین دکل نفتی خود را در این حوزه راه‌اندازی کرده و برنامه‌هایی نیز برای افزایش ۵ دکل دیگر دارد.
چرخه بلند بازار خرسی؟
ولز فارگو، با بیان اینکه خرس‌ها به خواب زمستانی مشهور هستند، می‌گوید: «اما این‌بار احتمالا این گاوهای بازار نفت باشند که برای مدت طولانی به خواب فرو رفته‌اند.» آستین پیکله، تحلیلگر این موسسه در آخرین یادداشت خود نوشته است: « ولز فارگو انتظار دارد که بازار نفت برای ۵ تا ۱۰ سال آینده در فاز خرسی باقی بماند و نفت خام آمریکا بین ۳۰ تا ۶۰ دلار معامله شود.» به گفته این تحلیلگر بازار نفت، معمولا سیکل‌های بزرگ فاز خرسی در بازارهای کالایی حدود ۲۰ سال به درازا می‌کشند، اما در یک قرن اخیر علائمی مبنی بر کوتاه شدن این سیکل‌ها نمایان شده است. به گفته وی، زمانی که بازار با مازاد عرضه و افت قیمت‌ها مواجه می‌شود، شرکت‌ها شروع به کاهش هزینه‌های خود می‌کنند و با اولویت بندی به سرمایه‌گذاری می‌پردازند. از این رو کارآمدتر می‌شوند و تنها شرکت‌هایی به بقا ادامه می‌دهند که به خوبی هزینه‌های خود را کاهش داده‌اند، این شرکت‌ها برای مدت طولانی می‌توانند قیمت نفت را در سطوح پایین نگه دارند. وی بر این باور است که چرخه فعلی بازار خرسی ناشی از «فوران تولید نفت شیل» بوده است و آنها توانستند قیمت‌ها را از بالای ۱۰۰ دلار در سال ۲۰۱۴ به حدود ۲۶ دلار در فوریه ۲۰۱۶ برسانند. به گفته وی ایجاد بازار خرسی در بازار نفت نتیجه رفتار انسانی در بازارگاوی است. به این معنا که در شرایط بازار گاوی، سرمایه‌گذاران به دلیل حاشیه سود بالا سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش داده یا اینکه به بهبود تکنولوژی می‌پردازند(مانند تکنولوژی فرکینگ‌شیل) و سپس به تولید هرچه بیشتر پرداخته به‌طوری‌که عرضه به مرور بیشتر از تقاضا شده و بازار را عاقبت وارد فاز خرسی می‌کنند. این تحلیلگر بازار نفت بر این باور است که برای عبور از سیکل خرسی بازار باید از دو مرحله عبور کرد، اول تضعیف بازیگران بازار است که در حال‌حاضر بازار نفت در این مرحله قرار دارد، چراکه ۲۲درصد از شرکت‌های اکتشاف و تولید نفت در سه سال گذشته سقوط کرده‌اند. در مرحله بعد برای چندین سال قیمت‌ها در سطوح پایینی باقی می‌مانند. در سیکل قبلی بازار خرسی نفت مرحله دوم این بازه زمانی ۱۲ سال یعنی از سال ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۹ به درازا کشید. پیکله بر این باور است زمانی که قیمت‌ها برای مدت زمان طولانی در سطوح پایین باقی ماند و موجب دور شدن سرمایه‌گذاران از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در نفت شد و در مقابل قیمت پایین نفت به اندازه کافی تقاضا برای نفت را افزایش داد، آن زمان است که بازار گاوی دیگری زاده می‌شود.
