موانع پیش‌روی صادرات پتروشیمی
صنعت پتروشیمی، فاقد متولی است و دولت باید به مشکلات این صنعت که مزیت صادراتی ایران محسوب می‌شود، رسیدگی کند.
چهارمین نشست کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران به بررسی چالش‌های صادراتی صنعت پتروشیمی اختصاص یافت. در این نشست، فعالان اقتصادی ضمن اشاره به دست‌اندازهای صادرات در این صنعت، پیشنهادهایی را نیز ارائه دادند. صدور کالاهای پتروشیمی، نقش مهم و عمده‌ای در حجم صادرات کشور دارد. به گونه‌ای که با حذف آن، حجم صادرات کشور، تغییرات قابل توجهی خواهد داشت.
در این نشست، مهدی شریفی نیک نفس، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، به تحولات صنعت پتروشیمی در خاورمیانه پرداخت و دسترسی به خوراک رقابتی با توجه به پیدایش نفت و گاز شیل در آمریکای شمالی، کاهش نسبت قیمت نفتا به گاز اتان، تغییر شرایط سرمایه‌گذاری‌های کلان، کمبود نیروی کار، رشد هزینه‌های سرمایه‌گذاری و کوچک بودن بازارهای محلی را از جمله چالش‌های صنعت پتروشیمی در خاورمیانه عنوان کرد. به گزارش دنیای اقتصاد، نیک‌نفس گفت: مزیت اصلی صنعت پتروشیمی ایران، تولید در مقیاس جهانی، اتکا به دریافت خوراک فراوان با قیمت رقابتی است. اما این مزیت با چالش‌هایی نظیر افزایش قابل توجه و غیررقابتی قیمت خوراک دریافتی از واحدهای بالادستی، بهره‌برداری از منابع جدید خوراک در جهان،کاهش جهانی بهای انرژی و به دنبال آن افت شدید قیمت محصولات پتروشیمی مواجه شده است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به نشانه‌های رقابت جهانی برای افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی گفت: ایران نیز برنامه افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی را تا ۱۲۰ میلیون تن برای افق ۱۴۰۰ در دست اجرا دارد. او در ادامه مشکلات بخش صادرات صنعت پتروشیمی را مورد اشاره قرار داد و گفت: نوآوری‌های بین‌المللی و از دست رفتن مزیت‌های رقابتی، نبود برنامه‌ریزی بلندمدت و دیدگاه استراتژیک در بخش فروش، فقدان نگاه تخصصی به بخش بازرگانی (خلاف رقبای منطقه‌ای و جهانی) و عدم تسلط حرفه‌ای، عدم توسعه لجستیک متوازن با رشد ظرفیت تولید، همکاری و هماهنگی ضعیف و حداقلی در بخش بازرگانی در موارد بسیار رقابت منفی، ضعف مناسبات تجاری با کشورهای هدف محصولات پتروشیمی از جمله مشکلات فعالان این صنعت برای صادرات به شمار می‌رود که البته باید خطر مواجهه با تعرفه‌های آنتی‌دامپینگ، آنتی‌سوبسید و تضعیف برند جهانی صنعت پتروشیمی ایران را نیز به آن افزود.
شریفی نیک‌نفس، به نمونه‌هایی از یکپارچگی و تمرکزگرایی در میان رقبای جهانی اشاره کرد و گفت: تنها راهکار تمرکزگرایی در صنعت پتروشیمی ایران نیز ایجاد یک شرکت مدیریت صادرات برای صنعت پتروشیمی است. او در میان سخنانش با اشاره به هزینه بالای حمل دریایی محصولات پتروشیمی گفت: این هزینه، گاه به یک‌ونیم میلیارد دلار می‌رسد و کاملا توجیه اقتصادی و فنی دارد که یک شرکت کشتیرانی پتروشیمی ایجاد شود.
محسن بهرامی ارض اقدس، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات هم با اشاره به سخنان شریفی نیک‌نفس گفت: با این یک‌ونیم میلیارد دلار می‌توان ناوگان کشتیرانی مجهزی ایجاد کرد؛ منتها براساس آنچه آقای شریفی توضیح داد، ظاهرا در این صنعت، همگرایی وجود ندارد و هر شرکتی سعی دارد، محموله اش را خودش حمل کند. احمد مهدوی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران نیز با بیان اینکه گوش شنوایی برای رفع این مشکلات وجود ندارد، گفت: سال‌هاست فریاد می‌زنیم، برای صنعت پتروشیمی نیازمند یک نهاد رگولاتوری هستیم اما این خواسته هنوز تحقق نیافته است. ما در برابر انحصار قرار گرفته‌ایم و خوراک پتروشیمی‌ها را به هر قیمت که وزارت نفت اعلام می‌کند باید خریداری کنیم. صنعت پتروشیمی، فاقد متولی است و دولت باید به مشکلات این صنعت که مزیت صادراتی ایران محسوب می‌شود، رسیدگی کند.
محمدحسن پیوندی، مدیرعامل هلدینگ نفت و گاز و پتروشیمی تامین نیز عامل مشکلات کنونی صنعت پتروشیمی را عواقب خصوصی‌سازی غیراصولی در کشور دانست و گفت: عامل دیگری که بر این صنعت اثر گذاشته است، اهتمام وزارت نفت برای تامین منابع مورد نیاز یارانه‌های نقدی است. به هر حال آنچه برای وزارت نفت درآمد ایجاد می‌کند، خوراک پتروشیمی‌هاست. در نتیجه چنین ملاحظاتی توسعه متوقف می‌شود. او پیشنهاد ایجاد کنسرسیومی از شرکت‌های پتروشیمی را مطرح کرد که همه شرکت‌ها بتوانند متناسب با میزان تولید و صادرات‌شان در این کنسرسیوم سهم داشته باشند.
رضا محتشمی‌پور، سرپرست دفتر صنایع تکمیلی (پایین دستی) پتروشیمی نیز از ضعف مطالعات مربوط به مدیریت بازار در صنعت پتروشیمی سخن گفت و افزود: نگاه دولت و بخش خصوصی در این صنعت عرضه‌محور است و به تقاضا توجهی نمی‌شود. او ادامه داد: صنعت پتروشیمی ایران در حوزه تقاضا با تهدیدات جدی مواجه است. چرا که در اطراف ایران کشورهایی نظیر عمان توسعه صنعت پتروشیمی را به‌طور جدی در دستور کار قرار داده‌اند. در حالی که ما نمی‌توانیم از مزیت‌هایمان بهره بگیریم. اکنون باید توسعه این صنعت را از دستور کار خارج کنیم و به بازار و تقاضا توجه نشان دهیم. به نظر می‌رسد به‌رغم اینکه پیشرفت رقبا در بازارهای نوظهور، تهدید جدی برای ایران به شمار می‌آید، مدیران ارشد، نسبت به چنین پالس‌‌هایی، واکنش و اقدام موثری از خود نشان نمی‌دهند.
در پایان این جلسه و در جمع‌بندی پیشنهادها و نظرات، بهرامی ارض اقدس، با اشاره مباحث مطرح شده، از حاضران درخواست کرد که نظرات خود را درخصوص مسائل و مشکلات صنعت پتروشیمی، سرمایه‌گذاری، توسعه بازار و توسعه آموزش در این صنعت پتروشیمی به دبیرخانه کمیسیون‌های اتاق تهران ارائه کنند. او گفت: از وزرای نفت و وزارت امور خارجه برای حضور در نشست هیات نمایندگان دعوت خواهیم کرد تا دغدغه‌های خود را در باب روابط با همسایگان با نگاه به توسعه بازار پتروشیمی با آنها در میان بگذاریم. بهرامی همچنین با استقبال از پیشنهادهای ارائه شده در این نشست افزود: لازم است کمیته‌ای با حضور بازیگران اصلی صنعت پتروشیمی تشکیل شده و به ستاد اقتصاد مقاومتی متصل شود. از این رو مناسب است که در کمیسیون کمیته‌ای ویژه برای صادرات پتروشیمی و میعانات گازی تشکیل شود که ادامه مباحث را پیگیری کند.
ضرورت توجه ویژه به بحث لجستیک، با توجه به هزینه حمل و نقل ۱/۵ میلیارد دلاری ایران در زمینه حمل محصولات صادراتی پتروشیمی و پیشنهاد سرمایه‌گذاری در جهت خریدکشتی و راه‌اندازی ناوگان حمل و نقل با هدف کاهش هزینه حمل و نقل و ایجاد مزیت صادراتی و اشتغال‌زایی در داخل، از دیگر موضوعاتی بود که مورد تاکید بهرامی ارض‌اقدس قرار گرفت. او همچنین ضرورت توجه به تجمیع برندهای صنعت پتروشیمی از طریق بهبود مقیاس تولید، با هدف کاهش هزینه‌های حمل در حوزه لجستیک، تسهیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توجه به انعقاد قراردادهای بلندمدت، توجه به نیازهای آتی صنعت، ترمیم نیازهای آموزشی و ایجاد یک شرکت مدیریت صادرات برای صنعت پتروشیمی را که در نشست مطرح شده بود مورد تاکید برای پیگیری قرار داد.
