درختان زیر تیغ اره قاچاقچیان
در حالی که ایران بیشتر به عنوان مقصد کالا‌های قاچاق شناخته می‌شود، اما برخی آمار‌ها گواه این مطلب است که از داخل مرز‌های کشور نیز برخی کالا‌ها نظیر سوخت، اشیای عتیقه، چوب و... در حجم قابل توجهی به دیگر کشورها قاچاق می‌شوند که از این محل، زیان‌های اقتصادی هنگفتی به اقتصاد کشور تحمیل شده است.
درهمین رابطه، باوجود هشدار کارشناسان منابع طبیعی نسبت به نابودی جنگل‌های شمال ایران تا ۳۰ سال آینده، برداشت چوب به صورت غیرقانونی کماکان ادامه دارد، به گونه‌ای که سرهنگ قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در تازه‌ترین اظهارات خود، از تشکیل سالانه ۳۰هزار فقره پرونده قاچاق چوب و زغال در کشور خبر داده که حدود ۷۰درصد آن مربوط به تصرف اراضی و منابع طبیعی است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، حفاظت از عرصه‌های جنگلی با توجه به نقش آنها در تولید اکسیژن مورد نیاز جانداران، تلطیف دمای هوا، جلوگیری از فرسایش خاک، حفظ تعادل کره زمین و تداوم حیات به عنوان یک ضرورت برای همگان شناخته شده است. حجم سرپای جنگل‌های شمال کشور، حدود 400میلیون متر مکعب و جنگل‌های خارج از شمال حدود 200 میلیون متر مکعب است. کارشناسان ارزش اقتصادی جنگل‌های کشور را 300هزار میلیارد ریال برآورد کرده‌اند. در حالی که سرانه جنگل در ایران 17/0 هکتار است، سرانه جنگل در جهان 62/0 هکتار تخمین زده شده است. مقایسه این آمار ضرورت توجه به حفظ، احیا و توسعه جنگل‌های کشور را نشان می‌دهد. در گذشته جنگل زدایی و تخریب به دلیل برداشت چوب توسط شرکت‌های تجاری اتفاق می‌افتاد، اما امروزه این فعالیت ممنوع است و تا حدودی از میزان فشار بر جنگل‌ها کاسته شده است. با این حال، برداشت چوب به صورت غیرقانونی هنوز ادامه دارد که این امر هم توسط شرکت‌ها و هم توسط مردم محلی انجام می‌شود. این امر شامل گونه‌های باارزش محلی از قبیل ممرز، سرخدار، شمشاد، بلوط، آزاد، افرا، گیلاس وحشی و... است. در کنار برداشت تجاری، از چوب به عنوان منبع انرژی در مناطق دورافتاده استفاده می‌شود که خود یکی از دلایل تخریب زیستگاه‌های جنگلی محسوب می‌شود.
لزوم حفظ جنگل‌ها
بسیاری از کشورهای دنیا، تمامی موارد لازم برای توسعه را مهم می‌شمارند و بر افزایش مولفه‌های توسعه در حیطه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و طبیعی اهتمام لازم دارند. وجود پوشش گیاهی مناسب با توجه به تاثیر آن بر بسیاری از رویه‌های طبیعی و غیرطبیعی در دنیای امروز به عنوان یکی از شاخصه‌های توسعه محسوب می‌شود و کمتر دولتی است که افزایش پوشش گیاهی به ویژه جنگل را در دستور کار نداشته باشد و برنامه‌های مقابله‌ای برای کاهش آن دست و پا نکند. جلوگیری از قطع درختان جنگلی، حفاظت و حراست مستمر و مداوم از جنگل‌ها و پوشش گیاهی با صرف اعتبارات کلان، برنامه سازی‌های رسانه‌ای برای فرهنگسازی در راستای تخریب کمتر محیط‌زیست و پوشش گیاهی و همچنین مبارزه با آفت‌های جنگلی از جمله برنامه دولت‌ها در دنیای امروز برای حراست از پوشش گیاهی هستند. در کشورمان نیز که از پوشش گیاهی کمی نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا برخوردار است، لزوم توجه بیشتر به موضوع پوشش گیاهی بیش از سایر کشورها احساس می‌شود.
از مساحت 164میلیون هکتاری ایران، حدود 85میلیون هکتار را عرصه‌های ملی و طبیعی در برگرفته که جنگل‌های ایران 8/8درصد و مراتع 52درصد از مساحت کشور را تشکیل می‌دهند. در همین رابطه یک کارشناس ارشد منابع طبیعی و جنگلداری، ادامه حیات ما را از جنبه‌های گوناگون به جنگل‌ها وابسته دانسته و گفته است: علاوه بر نقش بسیار مهم جنگل‌ها در تامین هوای سالم و مطلوب برای انسان‌ها درختان و درختچه‌ها و به‌طور کلی پوشش گیاهی در حفظ و پایداری خاک و افزایش قابلیت نفوذ پذیری آن و جلوگیری از بروز سیلاب نقش موثری دارند. حامد زال نژاد با اشاره به غنای جنگل‌های شمال از نظر تنوع زیستی (جانوری و گیاهی)، خاطرنشان کرد: تنوع گونه‌های گیاهی نادر در این جنگل‌ها باعث شده تا سالانه گردشگران فراوان داخلی و خارجی از این جنگل‌ها دیدار و جنگل شناسان اروپایی برای مشاهده جنگل‌های شمال و گونه‌های درختی چون راش، سرخدار، تیس، بارانک، شمشاد، نوش و توس به ایران سفر کنند. او با اشاره به اینکه جنگل‌ها پناهگاه امن حیات وحش و حیوانات جنگل هستند، یادآور شد: در سالیان پیش متاسفانه شاهد نابودی ببر مازندران به دست شکارچیان و عوامل دیگر بودیم. این کارشناس ارشد منابع طبیعی اضافه کرد: پارک‌های جنگلی سالانه مسافران زیادی را در خود جای داده تا از این فضای بسیار مطلوب و دور از سر و صدا و هوای پاک استفاده کنند.
اجرای طرح تنفس جنگل؛ ضرورتی غیرقابل انکار
کارشناسان منابع طبیعی و جنگلداری به صورت متفق القول بر این باورند که اجرای طرح تنفس جنگل ضرورتی غیرقابل انکار است و منظور از آن مدیریت تهدیدها و کاهش فشارها روی اکوسیستم است، زیرا برای نجات جنگل ارتقای شاخص‌های کمی، کیفی و پایداری جنگل باید مورد توجه قرار گیرد. به باور این کارشناسان، جنگل‌های شمال در مسیر انحطاط اکولوژیکی قرار گرفته اند و نیاز به فرصتی برای بازسازی دارند. در این میان، اجرای طرح ده‌ساله استراحت جنگل فرصت مناسبی است که باید از آن نهایت استفاده را برد و به آمایش جنگل‌ها پرداخت و اطلاعات مناسبی گردآوری کرد. برای نمونه باید مشخص کرد واقعا چند‌درصد از جنگل‌های شمال کشورمان بکر هستند (تخمین کنونی 10درصد است). افزون بر این لازم است برای ثبت جنگل‌های هیرکانی به عنوان میراث طبیعی و جهانی نیز تلاش کرد و در نظر داشت که تخریب این جنگل‌ها تبعات جبران‌‌ناپذیری به دنبال دارد، زیرا میانگین بارش در جنگل‌های زاگرس حدود 600 تا 700 میلی متر است، اما در شمال کشور این میانگین حدود 2000میلی‌متر برآورد می‌شود و بر همین اساس اگر این جنگل‌ها از بین برود امکان حیات نیز در این منطقه برای انسان از بین خواهد رفت. به رغم تصویب طرح تنفس جنگل، تاخیر در اجرای آن، باعث طرح انتقادات و گلایه‌هایی از سوی برخی کارشناسان شده است. به باور آنها، نفس این اقدام، قدمی شایسته برای حفاظت از این منابع ارزشمند به شمار می‌رود و می‌طلبد تسریع و فوریت زمانی به عنوان یک ضرورت جدی در فرایند اجرایی این مصوبه لحاظ شود.
تشکیل سالانه 30هزار پرونده قاچاق چوب
در سال‌های اخیر شاهد حذف چند‌میلیون هکتاری جنگل‌ها بوده ایم و برخی پیش‌بینی‌ها خبر از نابودی جنگل‌های شمال کشور تا 30 سال آینده می‌دهند. درهمین رابطه، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در تازه‌ترین اظهارات خود، از تشکیل سالانه 30هزار فقره پرونده قاچاق چوب و زغال در کشور خبر داده است. به گفته سرهنگ قاسم سبزعلی، حدود 70درصد پرونده‌های تشکیل شده مربوط به تصرف اراضی و منابع طبیعی است. بر اساس آمار منتشر شده، تخریب و بهره‌برداری بی‌رویه از جنگل‌ها باعث شده سرانه جنگل در کشور نسبت به دنیا بسیار پایین‌تر باشد، طوری که مساحت جنگل‌های کشور از ۱۸میلیون به ۱۴میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است و ۱۴میلیون هکتار باقیمانده از جنگل‌های کشور وضعیت مناسب و مطلوبی ندارند. در همین رابطه، کارشناسان منابع طبیعی بر این باورند که اگر کشور بر مبنای مدیریت صحیح، کارآمد و به روز اداره شود، نه تنها منابع موجود پاسخگوی نیازهای داخلی کشور است، که حتی سهم عمده‌ای از نیازهای دیگر کشورها را نیز تامین می‌کند.
