اقتصاد ایران گروگان فشار‌های پوپولیستی و تکانه‌های ارزی است

به گزارش اقتصادآنلاین، دکتر محمدحسین عادلی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی، با تاکید بر اینکه سیاست‌های پوپولیستی همان فشار‌هایی هستند که برای افزایش پول و قدرت وارد می‌شود، اضافه کرد: اگر بخواهیم ریشه‌های ساختاری تورم را در کشور بررسی کنیم، می‌توان به چند عامل اصلی اشاره کرد که برخی از آنها توسط دکتر نیز مورد بحث قرار گرفت.

عادلی ادامه داد: یکی از این عوامل، دشواری شدید مدیریت سیاست‌های پولی و مالی در محیطی است که تحت تاثیر فشار‌های سیاست‌های پوپولیستی قرار دارد. کشور‌هایی که چنین سیاست‌هایی را دنبال کرده‌اند و دارای ساختار‌های متمرکز اقتصادی و سیاسی بوده‌اند، همواره در مدیریت صحیح سیاست‌های پولی و مالی ناکام مانده‌اند. وی افزود: این کشور‌ها معمولاً به درآمد‌های یک‌محصولی، نظیر نفت، وابستگی شدیدی دارند که آن نیز خود عامل بی‌ثباتی است.

وی به عامل دیگری نیز اشاره کرد و گفت: تکانه‌های خارجی، که نوسانات شدید ارزی را ایجاد می‌کنند، اولین اثرشان ایجاد نااطمینانی در بازار، سرمایه‌گذاری و افزایش هزینه‌هاست که مستقیماً بر عرضه کالا و خدمات تاثیر منفی می‌گذارد و بحران‌های ارزی را تشدید می‌کند.

عادلی همچنین بر وجود انحراف ساختاری در قیمت‌ها تاکید کرد و اظهار داشت: در کشور ما اصولاً علامت‌های اقتصادی مناسبی برای تخصیص بهینه منابع وجود ندارد؛ نرخ بهره کارآمد نداریم و در نتیجه اقتصاد کشور از تخصیص بهینه محروم است. این ضعف بنیادی باعث می‌شود بسیاری از اتفاقات اقتصادی به شکلی خارج از کنترل رخ دهد.

وی با اشاره به اینکه حرکت بانک مرکزی به سمت هدف‌گذاری تورمی در سال گذشته نتایج مثبتی به همراه داشته است، افزود: در حال حاضر بانک مرکزی به سمت کنترل رشد نقدینگی حرکت کرده که اقدام مثبتی است، اما مشکلی که همچنان پابرجاست، کنترل تکانه‌های خارجی و مدیریت نرخ ارز است. عادلی تصریح کرد: نرخ ارز تابعی از تحولات ژئوپلیتیک است؛ برای نمونه، به محض آغاز مذاکرات اخیر، نرخ ارز که به سرعت به ۱۰۵ هزار تومان صعود کرده بود، بلافاصله روند نزولی گرفت و به حدود ۸۱ هزار تومان رسید و احتمال کاهش بیشتر آن نیز در صورت انتشار اخبار مثبت وجود دارد.

وی در پایان تاکید کرد: علیرغم اقدامات بانک مرکزی، اقتصاد ایران همچنان گروگان تحولات ژئوپلیتیک و فشار‌های داخلی پوپولیستی است و بدون اصلاحات ساختاری عمیق، کنترل تورم و ثبات اقتصادی بلندمدت بسیار دشوار خواهد بود.

دکتر عادلی در ادامه سخنان خود تاکید کرد: با حکمرانی موجود که تحت فشار سیاست‌های پوپولیستی قرار دارد، رسیدن به یک نقطه تعادل اقتصادی بسیار دشوار است. وی افزود: تا زمانی که روابط ژئوپلیتیک ایران به ثبات نسبی نرسد و تکانه‌های ناگهانی خارجی در کشور کاهش نیابد — حتی اگر این کاهش به شکلی باشد که لااقل تا حدودی قابل پیش‌بینی شود — نمی‌توان انتظار داشت که کنترل‌های سیاست‌های پولی به طور کامل موثر واقع شود.

عادلی با جمع‌بندی مباحث مطرح شده تصریح کرد: ارتباط میان تورم و نقدینگی، همانطور که دکتر پیش‌تر اشاره کردند، در کوتاه‌مدت همبستگی کمتری نسبت به بلندمدت دارد. اما علیرغم این نکته، اگر بانک مرکزی به سمت کنترل رشد نقدینگی حرکت کند، این اقدام یک حرکت محتاطانه و بسیار مثبت خواهد بود. وی تاکید کرد که این اقدام می‌تواند تا حدودی جلوی سلطه مالی را بگیرد و تاثیر قابل توجهی در مهار تورم در بلندمدت داشته باشد.

عادلی در ادامه افزود: اگرچه تمرکز بر کنترل نقدینگی اهمیت بالایی دارد، اما نباید از اهمیت مدیریت نرخ ارز غافل شد. وی این دو حوزه — کنترل نقدینگی و کنترل نرخ ارز — را دو ابزار اساسی دانست و خاطرنشان کرد: توجه همزمان به این دو محور، برای موفقیت سیاست‌های اقتصادی ضروری است و باید هر دو به موازات هم مورد توجه قرار گیرند.