رشد بانکداری دیجیتال در ایران/ زیرساخت‌های بانکی چگونه سود می‌سازند؟

اقتصادآنلاین، مهرین نظری: اقتصاد دیجیتال ایران در سال‌های اخیر با چالش‌ها و فرصت‌های گوناگونی مواجه بوده است. در این میان، شرکت خدمات انفورماتیک به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازیگران حوزه زیرساخت‌های بانکی و پرداخت الکترونیکی، نقش کلیدی در پایداری و توسعه نظام مالی کشور ایفا کرده است. عملکرد این شرکت نه تنها شاخصی از رشد فناوری‌های مالی در ایران است، بلکه نمایانگر روند‌های جدیدی در رفتار اقتصادی مردم و کسب‌وکار‌ها نیز به شمار می‌رود. با تحلیل دقیق داده‌ها و نمودار‌های مربوط به عملکرد سامانه‌های بانکی در سال ۱۴۰۳، می‌توان تصویری روشن از چگونگی رشد درآمد و سود این شرکت و تأثیر آن بر اکوسیستم بانکی کشور به‌دست آورد.

شتاب و شاپرک، دو بازوی اصلی رشد درآمد

نمودار نخست مربوط به سامانه شتاب، روند افزایش تعداد تراکنش‌ها در این سامانه را طی ۹ سال گذشته نشان می‌دهد. در سال ۱۴۰۳ تعداد تراکنش‌های ثبت‌شده در شتاب به ۸۴ میلیارد رسید که نسبت به ۷۸ میلیارد تراکنش سال ۱۴۰۲، رشد محسوسی داشته است. این افزایش ۶ میلیاردی تراکنش‌ها بیانگر رشد استفاده کاربران از کارت‌های بانکی و خدمات بین‌بانکی است که مستقیماً درآمد عملیاتی شرکت را افزایش داده است.

در کنار شتاب، نمودار سامانه شاپرک نیز روندی پیوسته و صعودی را ثبت کرده است. تعداد تراکنش‌های شاپرک از ۱۰۳ میلیارد در سال ۱۴۰۲ به ۱۰۹ هزار میلیارد در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته است. این رشد هرچند کندتر از سال‌های گذشته است، اما نشان‌دهنده تثبیت جایگاه این سامانه به عنوان محور اصلی پرداخت‌های فروشگاهی و اینترنتی است. نکته قابل توجه در این نمودار، رشد مداوم از ۲۱ میلیارد تراکنش در سال ۱۳۹۴ به بیش از ۱۰۸ میلیارد در سال جاری است.

 انتقال‌های کلان و خرد، رشد چشمگیر ساتنا و پایا

نمودار سوم به سامانه ساتنا اختصاص دارد که ویژه تراکنش‌های کلان و فوری است. در سال ۱۴۰۳، تعداد تراکنش‌های ساتنا به ۱۱۰ میلیون رسید، در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۲ برابر با ۸۹ میلیون تراکنش بود. رشد ۲۱ میلیون تراکنشی در این سامانه بیانگر افزایش اعتماد کسب‌وکار‌ها و افراد به انتقال‌های امن و سریع است که نقشی کلیدی در درآمدزایی شرکت داشته است.

در مقابل، سامانه پایا که خدمات انتقال وجه خرد را ارائه می‌دهد، در سال ۱۴۰۳ با ثبت ۳ هزار و ۶۵۰ میلیون تراکنش عملکردی پایدار، اما روبه‌رشد داشته است. این رقم در سال گذشته حدود ۳ هزار و ۵۰۰ میلیون تراکنش بود. افزایش ۱۵۰ میلیون تراکنشی در پایا نشان‌دهنده گسترش استفاده مردم از خدمات الکترونیکی بانکی برای پرداخت‌های روزمره است.

چک‌های بانکی بازمی‌گردند: احیای چکاوک و رشد صیاد

نمودار سامانه چکاوک، که برای مدیریت پردازش چک‌های بانکی ایجاد شده، یک روند احیایی را نشان می‌دهد. پس از چند سال کاهش تعداد تراکنش‌ها، در سال ۱۴۰۳ تعداد چک‌های پردازش‌شده به ۱۱۲ میلیون رسید که نسبت به ۹۹ میلیون سال ۱۴۰۲، رشد محسوسی دارد. این افزایش بیانگر بازگشت تدریجی چک به عنوان ابزار معامله در بازار است.

سامانه صیاد نیز که مکمل چکاوک محسوب می‌شود، در سال جاری با رشد ۷ درصدی مواجه بوده است. تعداد تراکنش‌های صیاد از ۲۹۷ میلیون در سال ۱۴۰۲ به ۳۱۸ میلیون در سال ۱۴۰۳ رسیده است. این افزایش ناشی از الزام قانونی ثبت چک‌های جدید در سامانه صیاد و استفاده روزافزون کاربران از خدمات دیجیتال در زمینه چک‌های تضمینی است.

در یکی از تصاویر، نموداری جامع از روند رشد درآمد‌های عملیاتی و سود خالص شرکت دیده می‌شود. این نمودار نشان می‌دهد که اگرچه سود عملیاتی شرکت در دو سال اخیر تقریباً ثابت بوده و حول ۱۴۸۰ میلیارد تومان مانده، اما سود خالص تقریباً دو برابر شده است. این تفاوت عمدتاً ناشی از مدیریت بهتر هزینه‌ها، بهره‌وری بالاتر سامانه‌ها و افزایش بهره‌برداری از خدمات موجود بوده است. در واقع، شرکت توانسته از افزایش حجم تراکنش‌ها بدون افزایش قابل‌توجه هزینه‌ها، سود بیشتری کسب کند.

تصویر دیگر به پوشش امنیتی و فراگیری سامانه‌های بانکی می‌پردازد. در این نمودارها، نشان داده شده که تمامی سامانه‌های خدمات انفورماتیک، پوشش ۱۰۰ درصدی از نظر امنیتی و از نظر حضور در کلیه بانک‌های کشور دارند. این فراگیری باعث شده که هیچ بانکی خارج از این اکوسیستم باقی نماند و تراکنش‌ها به‌طور کامل تحت کنترل و پردازش سامانه‌های این شرکت باشند. چنین انحصاری، قدرت این شرکت در بازار خدمات بانکی ایران را به شکل چشمگیری افزایش داده است.

همچنین در یکی دیگر از نمودار‌های تحلیلی، روند رشد پایدار سامانه‌های نوتاش، نهاب و سیاح نشان داده شده است. این سامانه‌ها نقش مکمل در افزایش بهره‌وری کل سیستم بانکی دارند. به‌ویژه سامانه نهاب با هدف یکپارچه‌سازی اطلاعات هویتی، به بهبود فرآیند‌های اعتبارسنجی کمک کرده و ریسک وام‌دهی بانک‌ها را کاهش داده است. همین عامل نیز زمینه‌ساز افزایش اعتماد بانک‌ها به خدمات این شرکت شده است.

شرکت خدمات انفورماتیک در سال مالی ۱۴۰۳ با استفاده از زیرساخت‌های قدرتمند بانکی و رشد مداوم در تعداد تراکنش‌های سامانه‌های کلیدی، توانسته درآمد خود را افزایش داده و سود خالص خود را به شکلی بی‌سابقه ارتقا دهد. تحلیل دقیق نمودار‌ها نشان می‌دهد که این رشد حاصل افزایش اعتماد عمومی به خدمات الکترونیکی و مدیریت هوشمندانه منابع بوده است. چشم‌انداز این شرکت با توسعه بیشتر سامانه‌ها و ورود به حوزه‌های نوین فناوری بانکی، همچنان روشن به‌نظر می‌رسد.