افتادن تشت رسوایی برندهای معروف از بام/ انتقام متفاوت چینی‌ها از تعرفه‌های تجاری ترامپ

اقتصادآنلاین، مهرین نظری: در پی اعلام سیاست‌های تجاری جدید دونالد ترامپ برای افزایش تعرفه واردات کالا از چین، واکنش این کشور به شکلی متفاوت و غیرمنتظره در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت. برخلاف گذشته که چین در برابر اقدامات تجاری آمریکا به سکوت دیپلماتیک یا پاسخ‌های محدود بسنده می‌کرد، این‌بار تصمیم گرفت افکار عمومی را هدف بگیرد و چه ابزاری مؤثرتر از تیک تاک و اینستاگرام؟

در ویدئو‌هایی که به‌سرعت در تیک تاک وایرال شد، کاربران چینی تصاویری از کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی منتشر کردند که محصولات برند‌های معروف غربی را تولید می‌کردند. کارخانه‌هایی در شنزن، گوانگژو و دالیان، با نیروی کار ارزان و ماشین‌آلات صنعتی، (که همان کفش نایک، عطر لویی ویتون یا کیف‌های هرمس را می‌ساختند) بدون هیچ برند یا برچسبی. سپس، کاربران همان محصولات را با برچسب برند‌های آمریکایی و اروپایی و قیمت‌هایی چند صد دلاری یا حتی هزار دلاری نشان می‌دادند.

در کمتر از ۷۲ ساعت، بیش از ۱.۲ میلیارد بازدید برای هشتگ‌هایی مانند #LuxuryExposed، #MadeInChina و #FakeMarkups در تیک تاک ثبت شد. این افشاگری نه‌تنها واکنشی احساسی بلکه حمله‌ای کاملاً هدفمند به اعتماد مصرف‌کنندگان جهانی نسبت به برند‌های غربی بود.

ترامپ، تیک تاک و کابوس وارونه شدن نقشه جنگ تجاری

ترامپ بار‌ها به‌صراحت اعلام کرده بود که تیک تاک تهدیدی برای امنیت ملی آمریکاست. در سال ۲۰۲۰ تلاش کرد مالکیت آمریکایی برای آن تعیین کند و حتی در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، فرمانی برای مسدودسازی آن صادر کرد. اما حالا همان تیک تاک به ابزاری تبدیل شده که علیه پروژه‌های تجاری خود ترامپ عمل می‌کند.

استراتژی تعرفه‌ای ترامپ برای مهار واردات چین، از نگاه اقتصاددان‌ها، تلاشی برای کاهش کسری تجاری آمریکا بود؛ اما این استراتژی به‌جای کاهش وابستگی آمریکا به چین، توجه جهانی را به همین وابستگی بیشتر جلب کرد. برند‌هایی که وانمود می‌کردند تولیداتشان در اروپا یا آمریکا انجام می‌شود، حالا با ویدئو‌های کاربران چینی در تیک تاک و اینستاگرام، دروغ‌شان برملا شده است.

ترامپ که همیشه منتقد نفوذ چین در زیرساخت‌های دیجیتال و اطلاعاتی بود، حالا باید با این واقعیت روبه‌رو شود که همان ابزار «تهدیدآمیز» یعنی تیک تاک، به سلاحی برای افشاگری و جنگ روانی تبدیل شده، سلاحی که نه توسط دولت چین بلکه توسط شهروندانش به‌کار گرفته شده است.

افشای برند‌های لوکس، جلب حمایت افکار عمومی یا کمپین اقتصادی؟

در این میان، برخی کارشناسان معتقدند این موج افشاگری در تیک تاک و اینستاگرام تنها یک واکنش خودجوش مردمی نبوده، بلکه بخشی از یک برنامه‌ریزی دقیق برای اثرگذاری بر افکار عمومی جهانی است. بسیاری از این کاربران و اینفلوئنسر‌ها در حوزه تولید، واردات و حتی صادرات فعالیت دارند. برخی نیز وابسته به شرکت‌هایی هستند که خود در زنجیره تأمین برند‌های غربی نقش دارند.

تصاویری که در اینستاگرام منتشر شده، نشان می‌دهد تولیدکنندگان چینی حتی فاکتور‌های خرید از برند‌های آمریکایی را کنار نمونه‌های تولیدی خود می‌گذارند تا قیمت واقعی را با قیمت فروش مقایسه کنند. یکی از ویدئوها، کت ساده‌ای را که در کارخانه‌ای با هزینه ۸ دلار تولید شده، کنار نسخه برچسب‌خورده همان محصول از برند نایک با قیمت ۳۲۰ دلار نمایش می‌دهد.

این کمپین غیررسمی در تیک تاک و اینستاگرام به سرعت محبوب شد. بسیاری از کاربران غربی که پیش‌تر با نگاه بالا به برند‌های لوکس نگاه می‌کردند، حالا با آگاهی از محل تولید واقعی‌شان، دچار تردید شده‌اند. موجی از حمایت از تولیدکنندگان چینی در توییتر و اینستاگرام دیده می‌شود که تا پیش از این تقریباً بی‌سابقه بود.

اینستاگرام و تیک تاک، پایان دوران پنهان‌کاری برندها؟

یکی از نتایج جانبی، اما مهم این رسوایی، از بین رفتن نقاب برند‌های «بالاتر از زمین» است. دیگر برند‌های لوکس نمی‌توانند به‌راحتی پشت بسته‌بندی براق و بازاریابی پرزرق‌وبرق پنهان شوند. تیک تاک و اینستاگرام، به‌ویژه با الگوریتم‌های وایرال‌شدن، ساختار‌های غیرشفاف برند‌های غربی را در چند ثانیه برملا می‌کنند.

این تغییر ساختاری، نه‌تنها بر رفتار مصرف‌کننده تأثیر گذاشته، بلکه در کوتاه‌مدت، بازار فروش برند‌های غربی در آسیا را نیز دستخوش نوسان کرده است. بسیاری از مصرف‌کنندگان آسیایی به جای خرید برند‌های گران‌قیمت، به خرید مستقیم از چین رو آورده‌اند. فروشگاه‌های آنلاین چینی مانند علی‌اکسپرس، شی‌این و تیمو، رشد فروش دو رقمی در هفته گذشته گزارش کرده‌اند.

در این میان، دولت آمریکا با وجود تهدید‌های لفظی، هنوز واکنشی عملی نسبت به کمپین افشاگری نشان نداده است. برخی رسانه‌های آمریکایی این اتفاق را یک «موشک نرم‌افزاری» توصیف کرده‌اند که از پلتفرم‌های محبوب آمریکا علیه خود آمریکا شلیک شده است.

پایان برند‌ها یا آغاز عصر شفافیت؟

این موج افشاگری، شاید پایان برند‌های غربی نباشد، اما قطعاً پایان یک دوران است؛ دورانی که برند‌ها می‌توانستند هر کالایی را، بدون توجه به محل و شیوه تولید، با قیمت نجومی بفروشند و کاربران هم با چشمان بسته بخرند. تیک تاک و اینستاگرام حالا به دادستان‌های جهانی تبدیل شده‌اند، دادگاه‌هایی که قضاوتشان در دستان میلیون‌ها کاربر است.

ترامپ که همیشه به دنبال بستن دهان تیک تاک بود، حالا با واقعیتی مواجه شده که دیگر نمی‌توان با فرمان اجرایی متوقفش کرد. چین، با استفاده از قدرت افکار عمومی و ابزار‌های دیجیتال، توانسته بزرگ‌ترین برند‌های جهان را به چالش بکشد، آن‌هم بدون شلیک حتی یک گلوله.