حکم تاریخی علیه گوگل، سلطه غیرقانونی بر بازار تبلیغات آنلاین زیر تیغ دادگاه آمریکا

به گزارش اقتصادآنلاین، در ادامه تلاش‌های دولت آمریکا برای مهار سلطه شرکت‌های بزرگ فناوری، قاضی «لئونی برینکما» از دادگاه منطقه‌ای ایالات متحده در ویرجینیا، گوگل را به سوءاستفاده عامدانه از قدرت انحصاری خود در بازار تبلیغات دیجیتال محکوم کرد. این حکم، نتیجه شکایت وزارت دادگستری و گروهی از ایالت‌هاست که خواستار تجزیه کسب‌وکار تبلیغاتی این شرکت شده‌اند.

بر اساس رأی صادره، گوگل با تسلط بر بازار سرور‌های تبلیغاتی ناشران و پلتفرم‌های تبادل تبلیغ (Ad Exchanges)، نه‌تنها رقبا را حذف کرده، بلکه به آسیب‌پذیری ساختار رقابتی بازار و تضییع حقوق مشتریان و مصرف‌کنندگان دامن زده است. هرچند دادگاه ادعای انحصار گوگل در بازار شبکه‌های تبلیغاتی را رد کرد، اما این حکم همچنان ممکن است به فروش اجباری بخشی از خدمات تبلیغاتی شرکت، از جمله Google Ad Manager بینجامد.

وزارت دادگستری آمریکا پیش‌تر صراحتاً اعلام کرده بود که برای بازگرداندن رقابت به بازار، باید این بخش از گوگل از ساختار اصلی آن جدا شود.

واکنش گوگل سریع بود. «لی-آن مول‌هالند»، معاون امور مقرراتی گوگل، اعلام کرد شرکت نسبت به بخشی از حکم اعتراض دارد و تقاضای تجدیدنظر خواهد کرد. به گفته او، ابزار‌های گوگل به دلیل «سادگی و مقرون‌به‌صرفه بودن» انتخاب می‌شوند و همچنان رقابت در بازار وجود دارد.

با این حال، بازار به این واکنش چندان امیدوار نبود؛ ارزش سهام شرکت مادر، آلفابت، بلافاصله پس از انتشار این خبر ۱.۴ درصد افت کرد. تحلیل‌گران معتقدند تأثیر مالی مستقیم این پرونده ممکن است محدود باشد، اما تبعات ساختاری و نظارتی آن بسیار گسترده‌تر خواهد بود.

مایکل اشلی شولمن، تحلیل‌گر سرمایه‌گذاری، این حکم را نشانه‌ای از تمایل جدی نظام قضایی آمریکا به استفاده از ابزار‌های ساختاری برای مقابله با انحصار دیجیتال دانسته و هشدار داده که آمازون، متا و اپل نیز باید منتظر فشار‌های مشابه باشند.

بازتاب سیاسی این حکم نیز گسترده بود. ایمی کلوبوچار، سناتور دموکرات، آن را «پیروزی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان محتوا» توصیف کرد. پاملا باندی، دادستان کل آمریکا، نیز از آن به‌عنوان «نقطه عطفی تاریخی در مبارزه با سلطه‌طلبی پلتفرم‌ها» یاد کرد.

این حکم در حالی صادر می‌شود که موجی از پرونده‌های ضدانحصار علیه غول‌های فناوری در جریان است. متا درگیر دادگاهی به‌دلیل انحصار در شبکه‌های اجتماعی است، آمازون به سلطه بر بازار خرده‌فروشی متهم شده و وزارت دادگستری علیه اپل نیز به اتهام انحصار در بازار آیفون‌ها اقدام کرده است. گوگل نیز در انتظار رأی پرونده‌ای دیگر درباره سلطه بر مرورگر کروم است.

در دادگاه سه‌هفته‌ای سال ۲۰۲۴، نمایندگان وزارت دادگستری استدلال کردند که گوگل با خرید رقبای کوچک‌تر، بستن قرارداد‌های انحصاری و اجبار مشتریان به استفاده هم‌زمان از سرور‌ها و پلتفرم تبادل تبلیغ، ساختار بازار را به نفع خود طراحی کرده است. دفاعیه گوگل، اما تمرکز بر رقابت شدید با دیگر بازیگران مثل آمازون و کامکست داشت و این‌که سهم اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های ویدیویی در بازار تبلیغات دیجیتال در حال رشد است.

با این حال، قاضی برینکما بسیاری از دفاعیات گوگل را رد کرد و تأکید کرد که شرکت با شرط استفاده هم‌زمان از چند خدمت، عملاً مشتریان را وادار به تبعیت از سیاست‌های ضدرقابتی کرده است.

این رأی اگرچه هنوز نهایی نیست، اما می‌تواند نخستین گام جدی برای اعمال محدودیت‌های ساختاری بر گوگل باشد. آن‌چه در پیش روست، نه فقط یک دعوای حقوقی، بلکه آزمونی برای تعادل میان نوآوری، انحصار، بازار آزاد و قدرت نظارت دولت بر اقتصاد دیجیتال است.