تصویری از بازار کار بهداشت و ایمنی در ایران

اقتصادآنلاین، مهرین نظری: بازار کار حوزه بهداشت و ایمنی در ایران، به‌رغم افزایش تقاضا و اهمیت روزافزون در صنایع، همچنان با چالش‌های ساختاری در نظام پرداخت مواجه است. طبق گزارش سالانه جاب‌ویژن، که براساس اطلاعات ثبت‌شده توسط بیش از ۱۶۵۲ نفر از شاغلان این حوزه در سال ۱۴۰۴ تهیه شده، حقوق دریافتی متخصصان HSE در ایران نه تنها از متوسط کلی بازار بالاتر است، بلکه در برخی رده‌های شغلی به سطح ۳۰ میلیون تومان نیز می‌رسد. اما این تمام ماجرا نیست.

افزایش حقوق، اما فقط برای بخشی از بازار

در بخش بهداشت، ایمنی و محیط زیست، داده‌های جاب‌ویژن حاکی از آن است که افزایش حقوق در سال ۱۴۰۴ نسبت به ۱۴۰۳ بین ۳۱ تا ۴۴ درصد بوده است، به‌ویژه در میان افرادی که در صنایع بزرگ یا مناطق کلان‌شهری مشغول به‌کارند.

با این حال، این افزایش برای همه یکسان نبوده است. برای مثال، طبق نمودار توزیع، تنها بخشی از شاغلان این حوزه در سال ۱۴۰۳ حقوقی بیشتر از ۲۰ میلیون تومان دریافت کرده‌اند و این عدد در سال ۱۴۰۴ به حدود ۳۰ میلیون تومان رسیده است؛ رشد مثبت، اما نه فراگیر.

در این گزارش، پراکندگی گسترده‌ای در داده‌های مربوط به حقوق دیده می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در برخی مناطق و شرکت‌های کوچک، هنوز حقوق شاغلان بهداشت و ایمنی به حداقل‌های تعیین‌شده نزدیک است. در مقابل، در مجموعه‌های صنعتی با ساختار ایمنی پیشرفته‌تر، حقوق تا دو برابر میانگین بازار نیز افزایش یافته است.

یکی از دلایل این تفاوت، عدم وجود استاندارد مشخص برای طبقه‌بندی مشاغل مرتبط با بهداشت و ایمنی است. بسیاری از شرکت‌ها هنوز «کارشناس HSE» را به‌صورت کلی تعریف می‌کنند و تفاوتی میان سطح تجربه، گواهی‌نامه‌های تخصصی یا محل خدمت قائل نمی‌شوند. این خلأ در نظام منابع انسانی، به نابرابری در پرداخت‌ها دامن زده است.

نگاهی به روش جمع‌آوری داده‌ها و نکات آماری

داده‌های این گزارش از طریق پرسش‌نامه‌های خوداظهاری کاربران در پلتفرم جاب‌ویژن جمع‌آوری شده‌اند. با تحلیل آماری پاسخ‌های معتبر، دامنه حقوق در سطوح مختلف تجربه و در مناطق مختلف جغرافیایی مشخص شده است. این روش مزیت‌هایی، چون دقت بالا در زمان واقعی، و پوشش گسترده در سراسر کشور را دارد. با این حال، مانند هر مطالعه خوداظهاری، امکان بروز خطا یا سوگیری در برخی داده‌ها وجود دارد.

در توزیع پنجک حقوق، مشخص شده که ۲۵ درصد از شاغلان بهداشت و ایمنی در سال ۱۴۰۴، حقوقی کمتر از ۲۰ میلیون تومان درخواست کرده‌اند، در حالی که ۲۵ درصد بالایی این طیف، حقوقی بالاتر از ۳۰ میلیون تومان درخواست کرده‌اند. 

با افزایش الزامات قانونی، حساسیت‌های زیست‌محیطی و فشار‌های ناظر بر ایمنی در صنایع مختلف، نقش شاغلان حوزه بهداشت و ایمنی هر سال پررنگ‌تر می‌شود. اما نظام جبران خدمات هنوز هم‌راستا با این اهمیت حرکت نکرده است.

در نهایت، می‌توان گفت که اگرچه بازار کار بهداشت و ایمنی در ایران از نظر حقوق رشد کرده، اما این رشد هنوز ناپایدار، نابرابر و وابسته به عوامل بیرونی است. در غیاب یک ساختار حرفه‌ای و معیار‌های مشخص، احتمال فرسودگی منابع انسانی این بخش همچنان وجود دارد.