تمدید ۷۵ روزه تیک تاک معامله یا مانور انتخاباتی؟

به گزارش اقتصادآنلاین، در حالی که مهلت قانونی برای واگذاری تیک‌تاک به یک شرکت آمریکایی رو به پایان بود، دونالد ترامپ با امضای یک فرمان اجرایی تازه، فرصت ۷۵ روزه دیگری به بایت‌دنس داد؛ فرصتی که اگرچه با هدف نهایی‌کردن قرارداد فروش تعریف شده، اما در عمل تبدیل به زمین جدیدی برای بازی قدرت میان ایالات متحده و چین شده است. تیک‌تاک این‌بار نه فقط اپلیکیشنی محبوب، بلکه نقطه‌جوش مناقشه‌ای پیچیده بین امنیت ملی، اقتصاد دیجیتال و رقابت ژئوپلیتیکی شده است.

ترامپ: خواستار خاموشی تیک‌تاک نیستیم

دونالد ترامپ در پیامی که در پلتفرم شخصی‌اش، Truth Social منتشر کرد، گفت این تمدید با هدف فراهم‌کردن زمان برای نهایی‌کردن توافقی چندلایه میان بایت‌دنس، سرمایه‌گذاران آمریکایی و دولت ایالات متحده صورت گرفته است. او تأکید کرد: «ما خواستار خاموشی تیک‌تاک نیستیم؛ می‌خواهیم به توافقی برسیم که هم امنیت ملی را حفظ کند و هم نیاز کاربران را.»

بر اساس قانون مصوب کنگره، بایت‌دنس موظف بود حداکثر تا ژانویه سال گذشته کنترل بخش آمریکایی تیک‌تاک را واگذار کند. پیش‌تر نیز یک مهلت ۹۰ روزه تمدید شده بود، اما حالا برای دومین‌بار، ترامپ با توجیه ضرورت امضای تأییدیه‌های نهایی، یک بار دیگر دروازه خروج را باز نگه داشته است.

با این حال، توافق هنوز نهایی نشده. منابع مطلع از کاخ سفید به فایننشال تایمز گفته‌اند که دولت آمریکا به توافقی اولیه با گروهی از سرمایه‌گذاران آمریکایی شامل Andreessen Horowitz، Blackstone و Silver Lake نزدیک شده، اما اجرای آن نه‌تنها نیاز به زمان، بلکه به چراغ سبز دولت چین نیز دارد. تعرفه‌های جدیدی که ترامپ علیه کالاهای چینی اعمال کرده، پکن را به موضع تدافعی برده و حالا مقامات چینی می‌خواهند مذاکرات تجاری و فناوری به‌صورت همزمان و هماهنگ پیش برود.

نگرانی‌ها از دسترسی چینی‌ها به الگوریتم و داده‌ها

یکی از حساس‌ترین محورهای مذاکره، بحث مالکیت و کنترل الگوریتم اختصاصی تیک‌تاک است؛ همان موتور هوشمندی که محتوا را برای کاربران شخصی‌سازی می‌کند و عامل اصلی اعتیادآور بودن این اپلیکیشن شناخته می‌شود. طبق برخی پیشنهادها، بایت‌دنس توسعه این الگوریتم را حفظ خواهد کرد اما از طریق لایسنس، اجازه استفاده به نهاد آمریکایی داده می‌شود. اما این طرح با واکنش منفی قانون‌گذاران کنگره روبه‌رو شده است.

کمیته امور چین در مجلس نمایندگان که توسط جمهوری‌خواهان هدایت می‌شود، تأکید کرده که «هیچ ساختاری که اجازه دسترسی پنهان یا مستقیم حزب کمونیست چین به داده‌های کاربران آمریکایی یا الگوریتم تیک‌تاک را فراهم کند، قابل قبول نیست.»

در همین حال، قانون‌گذاران تهدید کرده‌اند که در صورت عدم واگذاری کامل مالکیت، شرکت‌های واسطی چون اپل، گوگل و اوراکل نیز در معرض جریمه‌های سنگینی قرار می‌گیرند. بر اساس قانون، برای هر کاربر آمریکایی تیک‌تاک، جریمه‌ای معادل ۵ هزار دلار در نظر گرفته شده؛ با بیش از ۱۸۰ میلیون کاربر فعال، این عدد به بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار می‌رسد؛ رقمی که حتی برای غول‌هایی چون اپل هم تهدیدآمیز است.

تیک‌تاک، اسباب‌بازی سیاسی یا مسئله امنیت ملی؟

در میانه این منازعه، تیک‌تاک نه فقط به عنوان یک اپلیکیشن بلکه به‌عنوان نماد قدرت نرم چین و ابزار نفوذ جهانی در نظر گرفته می‌شود. از سویی، طرفداران ترامپ این پرونده را نشانه قاطعیت او در برابر چین می‌دانند. از سوی دیگر، منتقدان می‌گویند بازی با سرنوشت پلتفرمی که میلیون‌ها کاربر جوان دارد، می‌تواند به یک شمشیر دولبه در کمپین انتخاباتی ۲۰۲۴ تبدیل شود.

ترامپ حالا باید در دو جبهه بجنگد: هم نگران رأی کاربران جوانی است که وابستگی بالایی به تیک‌تاک دارند، و هم باید به فشار فزاینده جمهوری‌خواهان کنگره درباره تهدیدات سایبری و مالکیت چینی پاسخ دهد.

سناریوی جایگزین: تیک‌تاک مستقل با سرمایه‌گذار آمریکایی

یکی از سناریوهای مورد بحث، تأسیس شرکتی جدید و مستقل در آمریکا با سرمایه‌گذاری ترکیبی است. طبق این طرح، حدود ۵۰ درصد سهام به شرکت‌های آمریکایی واگذار می‌شود، ۳۰ درصد در اختیار سرمایه‌گذاران کنونی باقی می‌ماند، و بایت‌دنس سهمی کمتر از ۲۰ درصد خواهد داشت تا از مرز قانونی کنترل «یک‌پنجم مالکیت» عبور نکند.

اما حتی در صورت موافقت پکن، اجرای چنین ساختاری نیازمند رضایت طیف گسترده‌ای از بازیگران اقتصادی، حقوقی و سیاسی است و زمان‌بر خواهد بود.