سم آلتمن: مردم ابتدا از هوش مصنوعی میترسند و بعد با آن کنار میآیند
| ۲۷/اسفند/۱۴۰۳ | ۱۰:۲۶
در گزارش شاخص هوش مصنوعی ۱۴۰۳ ایران مطرح شد:
طوفان هوش مصنوعی در ایران/ ایران در رقابت جهانی هوش مصنوعی دوام می‌آورد؟
گزارش شاخص هوش مصنوعی ایران ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که اکوسیستم این فناوری در کشور با تضادهای قابل‌توجهی مواجه است. از یک‌سو، رشد کسب‌وکارهای مرتبط و افزایش استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی را شاهد هستیم و از سوی دیگر، موانع بزرگی مانند ضعف سرمایه‌گذاری، خروج متخصصان و کمبود زیرساخت‌های پردازشی همچنان دست‌وپای این صنعت را بسته است. آیا ایران می‌تواند در این رقابت جهانی خود را به نقطه‌ای امن برساند یا همچنان درگیر چالش‌های داخلی خواهد ماند؟
اقتصادآنلاین، مهرین نظری: هوش مصنوعی دیگر یک فناوری آینده‌نگرانه نیست؛ این فناوری همین حالا مسیر صنایع را تغییر داده و کشور‌های توسعه‌یافته میلیارد‌ها دلار روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ایران نیز از این روند مستثنی نیست، اما مسیری که طی کرده تفاوت زیادی با کشور‌های پیشرو دارد. طبق گزارش شاخص هوش مصنوعی ایران ۱۴۰۳، تعداد شرکت‌های فعال در این حوزه به ۲۴۲ مورد رسیده است، اما رشد آن نسبت به رقبا کُند بوده و ایران در سال ۲۰۲۳ به رتبه چهارم منطقه سقوط کرده است، در حالی که امارات و عربستان سعودی با سیاست‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری‌های گسترده در حال پیشی گرفتن هستند. این گزارش بر اساس داده‌های رسمی بررسی می‌کند که چرا ایران با وجود ظرفیت‌های بومی بالا، در مسیر پرچالش توسعه این فناوری هنوز به یک بازیگر جهانی تبدیل نشده است.
نبرد شرکت‌های ایرانی با کمبود سرمایه و ضعف سیاست‌گذاری
رشد تعداد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی ایران طی یک دهه اخیر نشان‌دهنده علاقه زیاد به این فناوری است، اما چالش اصلی جای دیگری است. سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این حوزه همچنان پایین‌تر از استاندارد‌های جهانی است. در حال حاضر، هزینه توسعه یک محصول هوش مصنوعی در ایران به‌طور متوسط یک میلیارد تومان برآورد شده است. برای مقایسه، در کشور‌های پیشرو این رقم چندین برابر بیشتر است و استارتاپ‌های نوپا به کمک سرمایه‌گذاران خطرپذیر، بدون دغدغه مالی پروژه‌های خود را توسعه می‌دهند. در ایران، کمتر از ۱۰ درصد شرکت‌های فعال در این حوزه توانسته‌اند حمایت مالی باثباتی دریافت کنند و اغلب استارتاپ‌های این حوزه با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند.
دولت بار‌ها اعلام کرده که قصد دارد از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کند، اما فرآیند دریافت این حمایت‌ها برای فعالان هوش مصنوعی همچنان دشوار و زمان‌بر است. علاوه بر این، قوانین حاکم بر واردات سخت‌افزار‌های پیشرفته، دسترسی به پردازنده‌های قدرتمند را محدود کرده و هزینه‌های پردازشی را به شدت افزایش داده است. در حال حاضر، بیش از ۷۰ درصد استارتاپ‌های فعال در این بخش برای پردازش داده‌های خود به سرویس‌های خارجی وابسته هستند، که با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های اینترنتی، این وابستگی می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
فرصت‌های طلایی، اما فقط روی کاغذ؟
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که ایران پتانسیل بالایی برای توسعه هوش مصنوعی دارد، اما سیاست‌گذاری‌های ناقص و عدم حمایت پایدار، این صنعت را در مرحله‌ای ناپایدار نگه داشته است. در سال ۲۰۲۳، تقاضا برای ابزارهای هوش مصنوعی در ایران ۳۵ درصد افزایش یافت، اما این تقاضا عمدتاً به استفاده از ابزارهای خارجی مانند ChatGPT و Midjourney محدود شد. این در حالی است که چین، به‌عنوان نمونه‌ای موفق، توانسته در مدت کوتاهی جایگزین‌های بومی برای سرویس‌های هوش مصنوعی غربی ارائه دهد. ایران نیز چنین ظرفیت‌هایی را دارد، اما آیا اکوسیستم فناوری کشور آماده بهره‌برداری از این فرصت‌هاست؟
بخش‌هایی مانند تولید محتوا، خدمات مالی و صنعت حمل‌ونقل پتانسیل زیادی برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی دارند، اما هنوز اقدامات جدی برای توسعه راهکار‌های بومی در این حوزه‌ها انجام نشده است. در حالی که شرکت‌های بین‌المللی در حال توسعه مدل‌های پیشرفته‌ای مانند GPT-۴ و Gemini هستند، ایران هنوز در مرحله تحقیق و توسعه مدل‌های پایه‌ای قرار دارد.
چالش‌های منابع انسانی، مهاجرت متخصصان همچنان ادامه دارد
اگر بخواهیم تنها یک عامل اصلی برای تأخیر ایران در توسعه هوش مصنوعی نام ببریم، آن عامل چیزی جز کمبود نیروی انسانی متخصص نیست. ایران از لحاظ پرورش استعداد‌های هوش مصنوعی جایگاه خوبی دارد و سالانه صد‌ها فارغ‌التحصیل در رشته‌های مرتبط وارد بازار کار می‌شوند، اما چالش اصلی اینجاست که این متخصصان عموماً تمایلی به ماندن در کشور ندارند. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۵۰ درصد از فارغ‌التحصیلان حوزه هوش مصنوعی و علوم داده به خارج از کشور مهاجرت کردند، که این موضوع زنگ خطر بزرگی برای آینده این صنعت در ایران است.
مهاجرت نخبگان فناوری به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد، اول، حقوق پایین و نبود فرصت‌های شغلی پایدار که در حال حاضر، متوسط حقوق یک متخصص هوش مصنوعی در ایران یک‌سوم معادل جهانی آن است. از سوی دیگر، بسیاری از استارتاپ‌های داخلی به‌دلیل کمبود منابع مالی نمی‌توانند این نیرو‌ها را حفظ کنند و در نتیجه، این افراد جذب شرکت‌های خارجی می‌شوند که پیشنهادات وسوسه‌انگیزی به آنها ارائه می‌دهند.آیا ایران می‌تواند از این رقابت جهانی عقب نماند؟
اگر وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند، ایران فاصله بیشتری از کشور‌های پیشرو در این حوزه خواهد گرفت. اما اگر تصمیم‌گیران حوزه فناوری به جای صرفاً شعار دادن، دست به اقدامات عملی بزنند، هنوز فرصت‌هایی برای تغییر وضعیت وجود دارد. بهبود زیرساخت‌های پردازشی، سرمایه‌گذاری مستقیم روی استارتاپ‌ها، تسهیل قوانین مربوط به تأمین سخت‌افزار و ارائه حمایت‌های شفاف و بدون بروکراسی، می‌تواند مسیر توسعه هوش مصنوعی را در کشور هموار کند.
در نهایت، آینده این حوزه به میزان جدیت سیاست‌گذاران و سرمایه‌گذاران در حمایت از آن بستگی دارد. اگر فقط به برگزاری همایش‌ها و وعده‌های حمایتی بسنده شود، ایران به‌زودی از چرخه رقابت جهانی در این حوزه کنار خواهد رفت. اما اگر اقدامات مؤثری صورت گیرد، هنوز شانس بازگشت به رقابت وجود دارد.
اخبار مرتبط
ارسال نظرات
