برخی از بانک‌ها باید منحل شوند/ تخصصی‌شدن بانک‌ها ریسک آن‌ها را کاهش می‌دهد

اقتصادآنلاین- فرشته رضایی؛ هفته اخیر محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی بر تخصصی شدن بانک‌های کشور تاکید کرد. وی ضمن اشاره به این نکته که تخصصی شدن بانک‌ها از تاکیدات برنام هفتم توسعه است، از حرکت به سمت بانک‌های تخصصی و توسعه‌ای خبر داد و تأکید کرد: تأمین مالی خانوار‌ها باید تسهیل شود تا مردم برای دریافت وام‌های کوچک به نهاد‌های غیربانکی مراجعه نکنند.

در این زمینه کامران ندری، اقتصاددان، در گفت‌و‌گو با اقتصادآنلاین در مورد تخصصی شدن بانک‌ها اظهار داشت: تخصصی شدن بانک‌ها بحث درستی است، اما ابتدا باید مشکل ناترازی بانک‌ها را حل کنیم. برخی از بانک‌ها وضعیت چنان نامناسبی ندارند و ممکن است جز انحلال، راه‌حل دیگری برای آنها وجود نداشته باشد. بنابراین، یک برنامه ویژه در شرایط آرام سیاسی و اجتماعی باید برای این کار تدوین شود.

در شرایط پر تنش، حل مشکلات نظام بانکی دشوار است

وی افزود: با توجه به تنش‌های سیاسی و اجتماعی فعلی، انجام کار‌های ساختاری و بنیادی در کشور امکان‌پذیر نیست. از جمله، در این شرایط پرتنش، حل مشکل نظام بانکی کشور دشوار است. شرط لازم برای انجام اصلاحات ساختاری در کشور (از جمله در نظام بانکی) این است که به ثبات و آرامش سیاسی و اجتماعی دست یابیم تا بتوانیم با فراغ بال این چالش‌های پیچیده و پرمسئله را حل کنیم.

ندری ادامه داد: بنابراین، ابتدا بانک مرکزی باید برنامه‌ای برای تعیین تکلیف بانک‌های ناسالم داشته باشد. پس از حل این مشکل، بانک مرکزی باید صنعت بانکداری یا بازار وام و اعتبار را ساماندهی کند. یعنی باید هم به اندازه کافی بانک تخصصی داشته باشیم، هم بانک جامع و هم تأمین مالی خرد در اقتصادمان وجود داشته باشد. همه اینها باید محقق شود و بانک مرکزی با صدور مجوز می‌تواند این امر را مدیریت کند. زیرا مجوز فعالیت مؤسسات مالی و اعتباری را بانک مرکزی صادر می‌کند و باید نیازسنجی کند تا ببیند در کجا کمبود داریم و متناسب با آن‌ها مجوز صادر کند. در جا‌هایی که مازاد وجود دارد، باید از صدور مجوز جلوگیری شود.

این اقتصاددان افزود: علاوه بر بانک تخصصی، به بانک‌های منطقه‌ای نیز نیاز داریم. به عنوان مثال، باید بانک‌هایی داشته باشیم که مأموریت آنها صرفاً عمران و آبادانی استان سیستان و بلوچستان باشد. بنابراین، کار‌های زیادی می‌توان در اقتصاد انجام داد و ما اکنون تاوان بی‌عملی در سال‌ها و دهه‌های گذشته را می‌پردازیم. اما پیش‌شرط همه این کارها، رسیدن به ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در سطح کلان است.

ندری ادامه داد: در شرایطی که تورم بسیار بالا دارید، از لحاظ اقتصادی نیز نمی‌توانید کار خاصی انجام دهید. اولین کاری که باید انجام دهید، کنترل و مهار تورم است. مسائل سیاسی نیز مزید بر علت هستند. اگر مسئولان نتوانند این بستر را برای اصلاحات ساختاری و بنیادی فراهم کنند، مجبورند وقت خود را به روزمرگی بگذرانند. به عنوان مثال، ممکن است ناگهان متوجه شوند که هوا بسیار سرد شده و برای تأمین گاز و برق خانگی مجبور شوند اعلام کنند که امروز همه ادارات در سراسر کشور تعطیل هستند. این را روزمرگی می‌گویند. یعنی بستگی به اتفاقاتی که روزانه رخ می‌دهد، راه‌حلی موقت پیدا می‌کنند.

ندری بیان کرد: بنابراین، شرط ورود به این بحث‌هایی که آقای فرزین به آن اشاره کردند، این است که پیش از آن، ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را به طور نسبی در کشور فراهم کنیم. من بعید می‌دانم که مسئولان فعلی بتوانند این کار را انجام دهند. اگر می‌توانستند، در این چند دهه گذشته که مسئولیت داشته‌اند و کشور را اداره می‌کردند، وضعیت بهتر می‌شد. در واقع، مسئولان فعلی که همگی پر سابقه هستند، وضعیت فعلی کشور محصول عملکرد آنهاست. تجربه و واقعیت نشان می‌دهد که اگر چرخش قدرت و مسئولیت به معنای واقعی کلمه در کشور وجود نداشته باشد، یعنی قدرت از دست افرادی که اکنون آن را در اختیار دارند و بر مرکب قدرت نشسته‌اند، خارج نشود و به افراد شایسته‌تر واگذار نشود، بعید می‌دانم اتفاق خاصی در بخش‌های مختلف کشور رخ دهد.

به بانک‌های جامع، منطقه‌ای، توسعه‌ای نیاز داریم/ ریسک بانک‌ها کاهش می‌یابد

بانک‌های ما برای تخصصی شدن فرصت‌های زیادی از نظر فناوری دارند. خوشبختانه، نیروی جوان ما بسیار با استعداد و دارای دانش مناسب است. در بسیاری از زمینه‌ها، این جوانان نشان داده‌اند که می‌توانند از فناوری روز به نحو احسن استفاده کنند. چالش اصلی ما در مدیریت و مسئولان است. این‌ها هستند که وضعیت را به این شکل درآورده‌اند و اگر بتوان به نحوی قدرت را از آن‌ها گرفت و به نسل جوان آزاداندیش با افکار صحیح و متعادل واگذار کرد، وضعیت بهتر خواهد شد. چنان‌که سال‌هاست این حرف‌ها را می‌زنیم، اما بی‌فایده بوده است.

تخصصی شدن، ریسک بانک‌ها را کاهش می‌دهد. زیرا مهم‌ترین مشکلی که در تأمین مالی وجود دارد، بحث نامتقارن بودن اطلاعات است. یعنی بانک‌ها اطلاعات کافی نسبت به حوزه‌هایی که در آنها تأمین مالی می‌کنند، ندارند. وقتی به صورت تخصصی عمل کنند، اطلاعات آنها بیشتر می‌شود، اشراف اطلاعاتی‌شان افزایش می‌یابد و در نتیجه ریسک‌شان کاهش می‌یابد. کاهش ریسک می‌تواند به بانک‌ها کمک کند تا درآمد خود را افزایش دهند، سودآوری بیشتری داشته باشند و کمتر متحمل زیان شوند و در نهایت کارایی و کارآمدی بانک‌ها را افزایش دهد. تخصصی شدن این مزیت را می‌تواند داشته باشد.

البته این بدان معنا نیست که ما باید همه بانک‌های خود را تخصصی کنیم. ما به بانک‌های جامع، منطقه‌ای، توسعه‌ای و... نیز نیاز داریم. همچنین به بانک‌هایی که در زمینه تأمین مالی خرد فعالیت می‌کنند، نیازمندیم. در واقع، تنوعی از بانک‌ها باید در هر اقتصادی وجود داشته باشد. هیچ اقتصادی پیدا نمی‌کنید که بانک‌های آن همه تخصصی باشند. چنین چیزی معنا ندارد. اما باید به اندازه کافی بانک تخصصی نیز در اقتصاد ما وجود داشته باشد.