مشکل ایران «مذاکره» نیست؛ترامپ همه چیز را به هم زد

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شرق، رضا نصری حقوق‌دان و تحلیلگر حوزه بین‌الملل در واکنش به رفتار دونالد ترامپ با ایران گفت: ترامپ دوره ریاست‌جمهوری خود را با یک رویکرد بسیار بی‌خردانه آغاز کرده است. شیوه مذاکراتی او بر این اصل استوار است که ابتدا حداکثر فشار را بر طرف مقابل اعمال ‌کند و سپس پیشنهاد گفت‌وگو دهد. همین شیوه را -بدون هیچ دلیل توجیه‌کننده‌ای‌– با کانادا و مکزیک پیش گرفت. سپس فشار مشابهی به دولت کلمبیا وارد کرد. امروز هم اردن و مصر را تهدید کرده که اگر به زیاده‌خواهی‌هایش درمورد غزه تن ندهند، آنها را نیز جهت پذیرش توافق بر سر سرنوشت مردم غزه تحت فشار قرار خواهد داد. قصد دارد همین شیوه را با چین و اتحادیه اروپا نیز برای بازنگری در توافقات تجاری‌ پیش بگیرد.

این شیوه‌ای است که او در کتاب «هنر معامله»‌ که سال‌ها پیش تألیف کرده‌ تشریح می‌کند و سال‌ها بر مبنای همین روش در دنیای کسب‌وکار به کسب درآمد پرداخته است. بنابراین‌ تناقضی که در سیاست او مشاهده می‌شود، ناشی از همین رویکرد مبتنی‌بر فشار و معامله است. اما دنیای روابط بین‌الملل، دنیای ساخت‌وساز و معاملات ملکی در شهر نیویورک نیست و کشورها در تعاملات خود با یکدیگر ملاحظات و اصول فراتری دارند. ایران نیز بارها تأکید کرده‌ تحت فشار مذاکره نمی‌کند. موضع ایران هم کاملا مبتنی ‌بر حقوق بین‌الملل است. ماده ۵۲ کنوانسیون وین درباره حقوق معاهدات تصریح می‌کند که «هر توافقی که در نتیجه تهدید و اجبار منعقد شده باشد، باطل است». 

وی افزود: اگر واقعا ترامپ قصد داشته باشد در چارچوب اصول و قوانین بین‌المللی یک معاهده با ایران منعقد کند، می‌بایست به نحوی رفتار می‌کرد که آغاز و فرایند مذاکره مبتنی‌بر اصول حقوق بین‌الملل باشد. به عنوان مثال، او می‌توانست‌ به‌جای صدور یادداشت امنیت ملی برای اجرای سخت‌گیرانه‌تر تحریم‌ها، در اولین اقدام یک گام عملی در جهت رفع تحریم‌ها بردارد. حتی اگر ترامپ به یک اقدام سیاسی معنادار مانند خروج سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی وزارت امور خارجه یا لغو تحریم‌های شخصیت‌های حقوقی سیاسی ایران مبادرت می‌کرد، ممکن بود شاهد واکنش متفاوتی از سوی ایران باشد. یعنی می‌بایست دست‌کم نشان می‌داد که فضای حاکم بر مذاکرات، فضای تهدید و فشار نیست، بلکه فضای احترام و گفت‌وگو بر پایه برابری است.

نصری یادآور شد: مشکل ایران «مذاکره» نیست، مشکل ایران «مذاکره در شرایط برابر است».

وی با اشاره به لحن تهدیدآمیز ترامپ علیه ایران گفت: اتخاذ چنین لحنی به این معناست که ترامپ همچنان درک نکرده که ایران در برابر فشار و تهدید، کوتاه نخواهد آمد. آنچه در بیانات رهبری نیز مشهود بود، این است که ایران در برابر آمریکا رفتار مشابه ‌و متقابل از خود نشان خواهد داد.

نصری با اشاره به احتمال واکنش اروپا به فشارهای ترامپ نیز گفت: فشارهای نامتعارف دولت ترامپ به اروپا -به‌ویژه در حوزه تعرفه‌های تجاری و اوکراین- به احتمال زیاد اروپا را به سمت آنچه «خودکفایی استراتژیک» -یا Strategic Autonomy می‌خوانند- خواهد کشاند. مدت‌ها بود به‌دلیل اختلافاتی که در درون اتحادیه اروپا وجود داشت، مقامات اروپایی از به‌کارگیری این اصطلاح پرهیز می‌کردند، اما از زمان پیروزی مجدد ترامپ، بارها مقامات ارشد اروپایی -ازجمله رئیس‌جمهور فرانسه و مقامات ارشد اتحادیه اروپا- به‌صراحت آن را به کار می‌گیرند و درباره ضرورت ایجاد این خودکفایی سخن گفته‌اند. این وضعیت می‌تواند دریچه‌ای برای گفت‌وگو میان ایران و اروپا بگشاید.

وی گفت: ایران اهرم‌های زیادی برای ترغیب اروپا به همکاری دارد. به‌عنوان مثال، موضوع اوکراین، ثبات منطقه، امنیت انرژی و مدیریت سیل پناه‌جویان ازجمله مواردی است که در آن می‌توان همکاری کرد. اگر ایران و اروپا در مسیر مدیریت تنش قرار بگیرند، به نفع هر دو طرف خواهد بود.

‌ نصری درباره احتمال اجرای مکانیسم ماشه برای فشار بیشتر به ایران گفت: این احتمال وجود دارد، اما برای اروپا سودمند نخواهد بود که در پرونده هسته‌ای از چنین رویکردی پیروی کند. ایران بارها اعلام کرده که در صورت احیای قطع‌نامه‌های شورای امنیت، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج خواهد شد. این خروج بی‌تردید با واکنش شدیدتر غرب روبه‌رو می‌شود و همین امر متعاقبا ایران را به سمت اقدامات تندتر سوق خواهد داد. به بیان دیگر، بازگشت قطع‌نامه‌های شورای امنیت در حکم آغاز چرخه‌ای از تنش‌آفرینی خواهد بود که در نهایت نه به سود ایران است، نه به سود منطقه، نه به سود چین و نه به سود کشورهای غربی.