روزی که دولتی‌ها بهتر است «شنونده» باشند

 علت این جابه‌جایی را وزیر صنعت، معدن و تجارت «برنامه‌های فشرده رییس‌جمهوری» عنوان کرد. اینکه حضور رییس‌جمهوری، به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور و نفر دوم در سلسله مراتب قدرت، شأن و ارزش خاص و ویژه‌یی به هر مراسمی و در اینجا «روز صنعت و معدن» می‌دهد، شکی نیست. آن‌هم رییس‌جمهوری که اخیرا در انتخاباتی تاریخی، پشتوانه رای 24 میلیون ایرانی و ازجمله بسیاری از فعالان اقتصادی و صنعتگران را با خود به همراه دارد. آنچه اما جای نقد و شاید نگرانی دارد آن است که این سنگینی حضور، این مراسم را به مراسمی «تک صدایی» تبدیل کند. تجارب سال‌های گذشته نشان می‌دهد وقتی رییس دولت در مراسمی حضور دارد آنچه درنهایت برجسته می‌شود، سخنان وی است که از منظری خاص و عمدتا در حوزه سیاسی و اقتصاد سیاسی مطرح می‌شود. این درحالی است که بسیاری از مسائل و مشکلات حوزه صنعت و تولید کشور، مسائلی است از جنس «سیاست‌گذاری» و «برنامه‌ریزی» و «قانونی» و «اجرایی» که مخاطب اصلی آن عمدتا قوه مجریه است. این البته بدان معنا نیست که «سیاست» و منافع جریان‌های مختلف قدرت در شکل‌گیری و تداوم این نگرانی از مسائل و مشکلات نقش مهمی ندارند یا اینکه قوه مجریه و رییس آن صرفا باید پاسخگو و حلال همه این مسائل و مشکلات و تنگناهای تولید باشند، بلکه مقصود آن است که این قوه باید در گام اول شنونده جزییات مسائل و مشکلات و راهکارهای پیشنهادی فعالان اقتصادی و صنعتگران و معدنکاران کشور باشد و در چارچوب تحلیلی منطقی اقدام به دسته‌بندی و اولویت‌گذاری آنها و تخفیف و حل مشکلات با همکاری سایر قوا در گفت‌وگو یا چانه‌زنی با آنها نماید. بر این اساس روز «صنعت و معدن» ‌باید فضایی برای «دیالوگ» و «گفت‌وگو» بین فعالان اقتصادی بخش خصوصی و صنعتگران و معدنکاران به‌عنوان میزبانان از یک سو و مسوولان دولتی و بالاترین آنان یعنی ریاست‌جمهوری به‌عنوان میهمان باشد تا در جریان این گفت‌وگو و تبادل‌نظر امکان برون‌رفت از مسائل و مشکلات با طرح راه‌حل‌های ممکن و مطلوب و شکل‌گیری اراده واحد میسر شود. گره زدن این روز به‌عنوان روز گرامیداشت «صنعت و معدن» به حضور بالاترین مقام اجرایی کشور در مقام میزبان مراسم، طبعا تحت‌الشعاع قرار گرفتن این فضا به سخنان و حضور ایشان، آن‌هم با حاشیه‌های تکراری هر سال را سبب می‌شود. یعنی در مدت حضور شخص اول اجرایی کشور مراسم رسمیت داشته اما قبل از این حضور و با رفتن ایشان، مراسم از رسمیت خارج شده و بی‌نظمی بر آن حاکم و شنونده‌یی برای سخنان سخنرانان که عمدتا از فعالان بخش خصوصی‌اند در سالن باقی نمی‌ماند! در واقع این مراسم مهم که سالی یک روز برگزار می‌شود، به امری تبلیغاتی و اعطای چند لوح تقدیر و گرفتن عکس‌های یادگاری خلاصه و تبدیل به «نماد»ی برای گرامیداشت روز «صنعت و معدن» و نه «نهاد»ی برای گفت‌وگوی سالانه صنعتگران و معدنکاران و فعالان اقتصادی با مسوولان و مقامات اجرایی می‌شود! به نظر می‌رسد با وجود انبوه شعارها در محوریت بخش خصوصی و نقش و جایگاه این بخش در روند توسعه‌یی کشور آنچه متاسفانه در عمل در این‌گونه مراسم واقع می‌شود، میدان‌داری دولتی‌هاست (از برنامه‌ریزی تا اجرا). در واقع صنعتگران و معدنکاران نه میزبان مراسم و سخنگوی دردها و مشکلات بیان‌کننده راهکارهای پیشنهادی‌شان برای مسائل مبتلابه، بلکه شنونده سخنان و راه‌حل‌های مقامات و مسوولان دولتی‌اند که صاحبخانه نیز شمرده می‌شوند. این رویکرد و تداوم این روند شاید سبب شده طی 20 سال برگزاری این مراسم (10تیر ماه 1376 نخستین‌بار روز «صنعت» برگزار شد) و صدور ده‌ها بیانیه کمتر گرهی از کار فروبسته صنعتگران گشوده شود. چه خوب می‌شد یک روز در سال مسوولان دولتی بیشتر شنونده باشند!

*تحلیلگر اقتصادی