ایران، کاندیدای اصلی برای تبدیل شدن به هاب فرآوری مواد معدنی در منطقه

اقتصادآنلاین - باران شاکری: ایران با دارا بودن منابع غنی مواد معدنی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، از پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به قطب فرآوری مواد معدنی در منطقه برخوردار است. در مصاحبه با بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران، به بررسی مزایا، چالش‌ها و راهکارهای تحقق این هدف پرداخته‌ایم.

بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین با اشاره به موقعیت استراتژیک ایران در زمینه فرآوری مواد معدنی گفت: ایران از نظر جغرافیایی و منابع معدنی، توانایی بالایی برای تبدیل شدن به هاب فرآوری مواد معدنی در منطقه را دارد.

 وی افزود: همچنین به دلیل دسترسی به معادن غنی داخلی و کشورهای همسایه مانند ارمنستان، افغانستان و پاکستان که ذخایر مس و دیگر مواد معدنی دارند، پتانسیل زیادی در این حوزه دارد.

وی در ادامه به مزیت‌های ایران برای تبدیل شدن به هاب فرآوری مواد معدنی اشاره کرد و گفت: ایران در مرکز کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی قرار دارد و از طریق بنادر جنوبی مانند بندرعباس و چابهار به آب‌های آزاد دسترسی دارد؛ علاوه بر این، ایران دسترسی به کشورهای معدنی همسایه مانند افغانستان که دارای ذخایر (لیتیوم و مس)، ارمنستان(مس)، و پاکستان(مس و زغالسنگ) و حتی آسیای مرکزی و قفقاز دارد که می‌تواند به تسهیل واردات مواد خام کمک کند.

رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران همچنین به ذخایر غنی معدنی داخلی ایران اشاره کرد و اظهار داشت: کشور ما همچنین دارای بزرگ‌ترین ذخایر مس منطقه (سرچشمه، میدوک و سونگون)، بزرگ‌ترین ذخایر سنگ آهن (چادرملو و گل‌گهر)، معادن سرب، روی، کرومیت، طلا، نیکل و لیتیوم است.

بهرام شکوری با اشاره به زیرساخت‌های صنعتی کشور نیز بیان کرد: صنایع معدنی بزرگ مانند مس سرچشمه، فولاد مبارکه و آلومینیوم در ایران فعال هستند و کارخانه‌های فرآوری موجود نیز می‌توانند به توسعه تولید و صادرات محصولات با ارزش افزوده کمک کنند.

وی همچنین به ظرفیت بنادر و مناطق آزاد ایران اشاره کرد و گفت: چابهار، بندرعباس و خرمشهر می‌توانند نقش کلیدی در واردات مواد خام از کشورهای همسایه و صادرات محصولات فرآوری‌شده ایفا کنند. همچنین، مناطق آزاد مانند منطقه ویژه خلیج فارس و منطقه آزاد چابهار ظرفیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش فرآوری مواد معدنی را دارند.

با این حال، وی به چالش‌های ایران در این مسیر نیز اشاره کرد و گفت: تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بانکی، انتقال فناوری‌های پیشرفته را در حوزه فرآوری مواد معدنی دشوار کرده و مشکلاتی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود شرکت‌های بین‌المللی ایجاد کرده است.

 شکوری همچنین به مشکلات حمل‌ونقل و لجستیک اشاره کرد و افزود: ریسک حمل‌ونقل زمینی از افغانستان و پاکستان به دلیل ناامنی در این مناطق وجود دارد و نیاز به توسعه خطوط ریل و جاده‌های ترانزیتی جهت ارتباط بهتر با کشورهای همسایه احساس می‌شود.

رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران در ادامه به کمبود منابع انرژی و آب اشاره کرد و گفت: عدم توسعه نیروگاه‌های اختصاصی برای صنایع معدنی می‌تواند به مشکلات انرژی منجر شود چرا که فرآوری مواد معدنی نیاز به آب و برق فراوان دارد، در حالی که کمبود آب در مناطق معدنی ایران به ویژه در استانهای یزد و کرمان یکی از چالش‌های جدی است.

شکوری همچنین به رقابت‌های منطقه‌ای اشاره کرد و افزود: ترکیه و امارات در تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری‌های معدنی هستند که رقبای جدی در این خصوص لحاظ می‌شوند؛  چین و هند نیز با ایجاد کارخانه‌های فرآوری در آفریقا و آسیای مرکزی می‌توانند رقبای جدی برای ایران باشند.

توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و قراردادهای بلندمدت

شکوری در ادامه راهکارهایی برای تبدیل ایران به هاب فرآوری مواد معدنی در منطقه پیشنهاد داد و گفت:  سرمایه‌گذاری مشترک با کشورهای همسایه برای ایجاد کارخانه‌های فرآوری و خطوط تأمین مواد معدنی می‌تواند به توسعه این حوزه کمک کند لذا ایجاد مناطق ویژه اقتصادی معدنی برای تسهیل واردات مواد خام و صادرات محصولات نهایی نیز حائز اهمیت می‌باشد.

رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران همچنین به زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک تأکید کرد و افزود: توسعه ریل شرق ایران برای ارتباط بهتر با افغانستان، پاکستان و آسیای مرکزی و همچنین افزایش ظرفیت حمل‌ونقل دریایی و ایجاد اسکله‌های ویژه مواد معدنی در چابهار و بندرعباس از اقدامات موثر جهت تبدیل شدن ایران به هاب فرآوری مواد معدنی در منطقه است.

شکوری بیان کرد: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین فرآوری برای افزایش بهره‌وری در فرآوری مس، فولاد و آلومینیوم و بهبود دیپلماسی اقتصادی می‌تواند ایران را به مرکز اصلی فرآوری و صادرات مواد معدنی در منطقه تبدیل کند.

وی اظهار داشت: توسعه کارخانه‌های تولید کنسانتره، کاتد مس و آلیاژهای پیشرفته برای افزایش ارزش افزوده قابل اهمیت است؛ همچنین بهبود دیپلماسی اقتصادی و سياسي با دنيا و ایجاد مراکز تجاری معدنی در چین، هند، ترکیه و امارات برای بازاریابی محصولات فرآوری‌شده را باید در دستور کار قرار دهیم.

شکوری در پایان گفت: ایران پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به هاب فرآوری مواد معدنی در منطقه دارد، اما برای رسیدن به این هدف باید چالش‌های زیرساختی، تحریمی و رقابتی را مدیریت کند لذا سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل، فناوری و همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند به سرعت ایران را به مرکز اصلی فرآوری و صادرات مواد معدنی در منطقه تبدیل کند.