مذاکره با آمریکا، اثرات منفی تحریم و کاهش قیمت نفت را کم می‌کند

اقتصادآنلاین- فرشته رضایی؛ اولین فرمان اجرایی ترامپ در حوزه انرژی و گسترش حفاری‌های نفت و گاز بود که بر اساس نظر و دستور او این کشور را به صادرکننده سوخت‌های فسیلی تبدیل خواهد کرد. ترامپ همچنین از کشور‌های عضو اوپک خواسته تا قیمت نفت را کاهش دهند.
در کنار این، اجرای سیاست تعرفه‌ای آمریکا در قبال چین و تضعیف اقتصاد این کشور، تقاضای این وارد کننده بزرگ نفت رو به کاهش خواهد گذاشت. اما آیا اقتصاد ایران و بودجه کشور نیز متاثر از این موضوع خواهند شد؟

قیمت نفت خام برنت دریای شمال در روز گذشته با اندکی کاهش به ۷۷.۵۵ دلار به ازای هر بشکه رسید. سیاست جدید ترامپ در خصوص افزایش حفاری نفت، کاهش فشار‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و توجه به کاهش اختلال عرضه از مناطق تولیدکننده از عوامل انتظاری برای کاهش قیمت نفت است. خصوصا که در این میان پای تعرفه‌های جدید آمریکا نیز در میان است که می‌تواند عاملی موثر بر کاهش تقاضای نفت باشد. 

چالش جدی برای تولیدکنندگان نفتی

بر اساس پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، «بازگشت دونالد ترامپ به قدرت می‌تواند فصل جدیدی از روابط پیچیده میان ایالات‌متحده و خاورمیانه را رقم بزند» و بر این اساس در این گزارش تاکید شده است که «در حوزه انرژی، ترامپ احتمالاً با افزایش تولید داخلی نفت و گاز و کاهش محدودیت‌های زیست‌محیطی، موجب افزایش عرضه جهانی و کاهش قیمت نفت خواهد شد. این سیاست‌ها، اگرچه ممکن است درآمد کشور‌های تولیدکننده نفت نظیر ایران و قدرت اوپک در تنظیم بازار انرژی را کاهش دهد، اما فرصت‌هایی برای تقویت زیرساخت‌های انرژی آمریکا فراهم می‌کند. اجرای پروژه‌های بزرگ زیرساختی و توسعهٔ خطوط لوله نیز از دیگر اولویت‌های احتمالی خواهد بود که تأثیرات ژرفی بر اقتصاد جهانی و روابط انرژی منطقه‌ای خواهند داشت.» 
ساختار و هویت اقتصاد ایران بر پایه نفت شکل گرفته است و در دهه‌های متمادی درآمد‌های نفتی نقش مهمی را در اقتصاد ایران ایفا کردند. درآمد‌های نفتی همواره منبع اصلی مخارج دولت بودند و در سال‌های گذشته، بر اساس منابع موجود به طور متوسط ۶۰ درصد از درآمد دولت و ۸۰ درصد از درآمد صادرات ایران از نفت و فرآورده‌های نفت و گاز بوده است. به همین خاطر همواره شوک‌های حاصل از کاهش درآمد‌های نفتی بر روی مخارج دولت و یا نقدینگی و در مجموع متغیر‌های کلان اقتصادی موثر هستند. 
طبق گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی IEA، بازار جهانی نفت در سال‌آینده جاری میلادی یعنی در ۲۰۲۵ با مازاد عرضه قابل‌توجهی روبه‌رو خواهد بود. IEA در گزارش خود اشاره‌ای به وضعیت چین داشته و عنوان کرده‌است: «تقاضای نفت چین همچنان پایین‌تر از انتظارات است و این موضوع اصلی‌ترین مانع رشد کلی است» به نظر می‌رسد سیاست تعرفه‌ای جدید ترامپ بر اقتصاد چین اثر منفی خواهد گذاشت و تقاضا برای نفت از سوی چین را کاهش می‌دهد. این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های جدی برای تولیدکنندگان نفتی است که به‌شدت به بازار چین وابسته هستند. برای بررسی اثرات تصمیمات ترامپ در حوزه انرژی‌های فسیلی بر بازار نفت ایران و اینکه آیا این اثرات دامن بودجه ایران را هم خواهد گرفت یا خیر کارشناس حوزه نفت و انرژی به اقتصادآنلاین پاسخ داد.

کاهش قیمت نفت با سیاست ترامپ/ بر بودجه کشور اثری ندارد

در این رابطه سید حمید حسینی، کارشناس حوزه انرژی و عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی به اقتصادآنلاین گفت: در حال حاضر ما کاهش چشمگیری در قیمت نفت در بازار‌های جهانی نداشتیم و هنوز قیمت فعلی نفت بالاتر از متوسط قیمت نفت در سال ۲۰۲۴ است. قیمت نفت در ۲۰۲۳، ۸۱.۵ دلار بود، در ۲۰۲۴، هم ۷۷ دلار و تا یک ماه قبل قیمت هر بشکه نفت حدود ۷۳ دلار بود و روزی که آقای ترامپ آمد نفت حدود ۷۳ دلار بود. اما امروز هنوز نفت در کانال ۷۸ دلار و تا ۸۱ دلار هم افزایش پیدا کرد. فعلا وضعیت خوب است ولی چشم انداز بازار نشان می‌دهد که با توجه به درخواست ترامپ از اعضای اوپک و سیاست‌هایی که در رابطه با گسترش انرژی‌های فسیلی اعلام کرده احتمال داده می‌شود که قیمت نفت روند نزولی داشته باشد.
وی در مورد اثرات کاهش قیمت نفت بر بودجه کشور هم بیان کرد: اغلب تحلیلگران متوسط قیمت نفت را برای سال ۲۰۲۵ بین ۶۷ تا ۷۷ دلار پیش‌بینی کردند. یعنی پیش‌بینی متوسط قیمت ۷۰ دلار است و محاسبه قیمت نفت ما در بودجه ظاهرا چیزی حدود ۶۲ یورو است و با توجه به اینکه قیمت یورو و دلار در روز‌های اخیر خیلی به هم نزدیک شده به نظرم نمی‌رسد که در تامین منابع بودجه به مشکل بربخوریم. مخصوصاً اگر تحریم‌های کشور لغو شود و هزینه‌های جانبی فروش نفت برطرف شود وضعیت خیلی بهتر خواهد شد.

نباید انتظار افزایش قیمت نفت را داشته باشیم/ با مذاکره اثرات منفی تحریم و کاهش قیمت نفت کم می‌شود

کارشناس حوزه انرژی در ادامه افزود: نوسانات قیمت نفت به شکلی نیست که بر بودجه کشور با توجه به سقف قیمتی که پیش بینی شده اثر جدی بگذارد. اما در صورت عدم مذاکره، بستگی به نوع واکنش مردم خواهد داشت. اگر چه شوک‌های نفتی اثر تورمی یا منفی هم دارد، اما در سال‌های اخیر ما همواره در شوک‌های اقتصادی و سیاسی بودیم و حتی شش ماه گذشته آنقدر کشور دچار شوک شده که من فکر می‌کنم شوک‌های نفتی خیلی تاثیرگذار نباشد. همین شوک‌ها باعث شده که دلار تا بالای ۸۰ هزار تومان برسد، اما به نظر می‌رسد کشور به طرف دوره آرامش برود و این می‌تواند هم به اقتصاد و هم به کاهش قیمت دلار و کاهش تورم کمک کند. در صورت ثبات اقتصادی جامعه از لاک دفاعی و رکود خودخواسته خارج خواهد شد. چون الان بسیاری از بخش‌های جامعه دچار رکود است و این تحت تاثیر درآمد‌های نفتی نیست.
وی افزود: خوشبختانه در سال جاری صادرات نفتی ما ۱۸ درصد رشد داشته است. ضمن اینکه درآمد‌های نفتی ما در ده ماهه اول امسال ۳۰ میلیارد دلار بوده است در حالی که جنگ و تهدید داشتیم. اخیرا تعدادی از تانکر‌های نفتی ما هم تحریم شدند، اما در مجموع امسال درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت ما هم قابل قبول بوده است. در مجموع تراز مثبت تجاری داریم و تراز تجاری کشور منفی نیست.
وی در مورد پیش‌بینی خود از چشم انداز بازار نفت با حضور ترامپ بیان کرد: ترامپ همانطور که در گذشته نشان داده فرد غیرقابل پیش‌بینی است. چون بزرگترین خریدار نفت دنیا چین است و چیزی حدود ۱۴ میلیون بشکه در روز نفت مصرف می‌کند. دومین مصرف کننده بزرگ خود آمریکاست که روزانه حدود ۱۱ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند. اما اگر واقعاً جنگ تعرفه‌ها بین دو کشور چین و آمریکا شروع شود، یعنی هم آمریکا تعرفه‌ها را برای چین افزایش دهد و هم چین با آمریکا تقابل کند، قطعاً اثر منفی بر رشد اقتصادی چین خواهد گذاشت و این باعث کاهش تقاضای چین برای نفت خواهد شد. بالاخره عرضه و تقاضای نفت تابع شرایطی هستند. در حال حاضر طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، روزانه به طور متوسط ۱۰۳ میلیون بشکه نفت در دنیا مصرف می‌شود که همین قدر هم نفت تولید می‌شود و حتی ظرفیت اضافه برای افزایش تولید هم وجود دارد؛ لذا نمی‌توانیم انتظار افزایش قیمت نفت را داشته باشیم ولی می‌تونیم پیش‌بینی کنیم که اگر اتفاق خاصی در صحنه بین المللی نیافتد قیمت نفت از ۷۰ دلار بیشتر کاهش پیدا نکند.
حسینی در خصوص موضوع پیش بینی مذاکرات هم توضیح داد: مشکلی که در رابطه با آمریکا بوده این است که همیشه یک طرف آماده مذاکره بوده و طرف دیگر آماده مذاکره نبوده است. معمولا دولت‌ها از نظر مشی و رفتار با هم تفاوت داشتند ولی این دور از معدود دوره‌هایی است که بالاخره هم دولت ایران و هم آمریکا آمادگی گفت‌و‌گو را داشته باشند. خصوصا که خود رئیس جمهور خبر‌هایی از احتمال مذاکره دادند و مقامات ایرانی گفته‌اند که ما آمادگی برگشت به مذاکرات واقع بینانه که بر اساس خواسته‌های دو طرف و معقول باشد را داریم. به نظر می‌آید که شروع مذاکره قطعی باشد. کاهش اندک قیمت دلار هم نشان می‌دهد جامعه به طور انتظاری به آرامش فکر می‌کند. در سمت دیگر نیز شرایط منطقه، غزه و لبنان به آرامش رسیده و سوریه هم به نوعی سر و سامان گرفته است؛ لذا منطقه به طرف آرامش و مذاکرات و صلح می‌رود و فکر کنم ایران و دولت جدید آمریکا علاقه‌مندند که این توافق صورت بگیرد.