سرمایه‌گذاری چین در ۱۲۹ بندر جهان/ چرا جاده ابریشم دریایی چین باعث نگرانی آمریکا و غرب شده است؟

به گزارش اقتصادآنلاین، سایت تحلیلی "کانورسیشن" در گزارشی با اشاره به به سرمایه‌گذاری عظیم چین در بنادر جهان می‌نویسد: "شی جین پینگ" رئیس‌جمهور چین، در مسیر خود برای شرکت در اجلاس سران گروه جی - ۲۰ در ریودوژانیرو در ماه نوامبر با "دینا بولوارته" رئیس جمهور پرو دیدار داشت تا به طور رسمی یک اَبَر بندر آب‌های عمیق جدید ۳.۶ میلیارد دلاری به نام چانکای در پرو را افتتاح کند. "کاسکو" غول دولتی کشتیرانی چین ۶۰ درصد از سهام این بندر را به قیمت ۱.۶ میلیارد دلار خریداری کرده که به آن شرکت اجازه می‌دهد تا ۶۰ سال از آن بندر استفاده کند. چند روز پس از آن، اولین کشتی مملو از بلوبری، آووکادو و مواد معدنی به مقصد شانگهای حرکت کرد. چانکای بخشی از چشم‌انداز چین در مورد جاده ابریشم دریایی قرن بیست و یکمی است که قطب‌های تولیدی چین را به شرکای تجاری خود در سراسر جهان بهتر متصل می‌کند. این امر مستلزم سرمایه‌گذاری سنگین در بنادر در بسیاری از کشور‌ها است که غرب را نگران گسترش نفوذ چین بر مسیر‌های کشتیرانی جهانی کرده است. "دونالد ترامپ" رئیس جمهور تازه انتخاب شده آمریکا این نگرانی را زمانی که ادعا کرد "چین کانال پاناما را اداره می‌کند" و "ایالات متحده قصد بازپس‌گیری آن کانال را دارد" به وضوح بیان کرد. با این وجود، واقعیت آن است که چین آن کانال را اداره نمی‌کند. در عوض، یک شرکت هنگ کنگی دو بندر را در دو سوی آن اداره می‌کند".

رونق توسعه بنادر 

این سایت تحلیلی در ادامه با اشاره به این که مقیاس و وسعت جاده ابریشم دریایی چین چشمگیر است می‌نویسد: "چین از طریق شرکت‌های دولتی خود در ۱۲۹ بندر در ده‌ها کشور سرمایه‌گذاری کرده که عمدتا در کشور‌های جنوب جهانی واقع شده‌اند. بخش عمده مالکیت هفده بندر از این بنادر متعلق به چین است. براساس نتیجه برآوردی صورت گرفته، شرکت‌های چینی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، ۱۱ میلیارد دلار در توسعه بنادر خارج از کشور سرمایه‌گذاری کردند. بیش از ۲۷ درصد تجارت کانتینری جهان در حال حاضر از پایانه‌هایی صورت می‌گیرد که شرکت‌های برجسته چینی در آن به طور مستقیم سهم دارند. چین به طور تهاجمی وارد آمریکای لاتین شده و به بزرگترین شریک تجاری کشور‌های آن منطقه تبدیل شده است. استراتژی بندری آن کشور به وضوح نشان دهنده یک هدف بلند مدت برای دسترسی به صادرات ضروری برای امنیت غذایی و انرژی آن است: سویا، ذرت، گوشت گاو، سنگ آهن، مس و لیتیوم مورد استفاده در ساخت باتری". 

"کانورسیشن" در ادامه می‌نویسد: "برای مثال، شرکت دولتی برزیلی "پورتوس دو پارانا" که به عنوان مرجع بندر در ایالت پارانا در برزیل عمل می‌کند از قصد خود برای همکاری با هولدینگ چینی China Merchants Port Holdings به منظور گسترش ترمینال کانتینری "پاراناگوا" دومین پایانه بزرگ در آمریکای لاتین خبر داده و توافقنامه‌ای را در این راستا امضا کرده است. چین ممکن است در بنادر برزیل سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهد، زیرا قرار است ۲۲ پایانه پیش از پایان سال ۲۰۲۵ میلادی در مناقصه عرضه شوند". 

این سایت در ادامه با اشاره به سرمایه‌گذاری چین در بنادر قاره‌های دیگر می‌نویسد: "سرمایه‌گذاری چین در آفریقا از دو بندر در سال ۲۰۰۰ میلادی به ۶۱ بندر در ۳۰ کشور آن منطقه تا سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. شرکت‌های چینی در قاره اروپا مالکیت کامل یا بخش عمده مالکیت دو بندر کلیدی در بلژیک و یونان را در اختیار دارند و به اصطلاح "سر اژدها" در ابتکارعمل کمربند و جاده در اروپا قلمداد می‌شوند". 

 

قدرت دریایی؛ عاملی مهم برای جاه طلبی شی به منظور تسلط بر اقتصاد جهانی 

"کانورسیشن" با اشاره به این که استراتژی تسلط بر بنادر بخش مهمی از ظهور چین به عنوان یک قدرت دریایی و کشتیرانی برای جاه طلبی شی به منظور تسلط بر اقتصاد جهانی است می‌نویسد: "برای مثال، چین به دسترسی پایدار به مسیر‌های تجاری کلیدی برای ادامه پاسخگویی به تقاضای صادرات خود در سطح جهانی و همچنین وارداتی که پکن برای حفظ اقتصاد خود ضروری می‌داند نیازمند است. همچنین، کنترل بنادر، چین را قادر می‌سازد تا مناطق اقتصادی را در کشور‌های دیگر ایجاد کند که به صاحبان و اپراتور‌های بنادر امکان دسترسی ممتاز به کالا‌ها و محصولات را می‌دهد. برخی نگران هستند که این امر به چین اجازه دهد تا عرضه برخی کالا‌ها را مختل کرده یا حتی بر سیاست یا اقتصاد سایر کشور‌های تاثیر بگذارد. یکی دیگر از محرک‌های کلیدی این استراتژی، فلزات و مواد معدنی مورد نیاز برای تقویت رشد چین به عنوان یک ابرقدرت در عرصه فناوری است. پکن سرمایه‌گذاری بندری خود را در مناطقی که این منابع حیاتی در آن قرار دارند متمرکز کرده است. برای مثال، چین بزرگترین واردکننده سنگ مس در جهان است که عمدتاً از شیلی، پرو و مکزیک وارد می‌شود. همچنین، چین یکی از وارد کنندگان عمده لیتیوم کربنات در جهان، عمدتاً از شیلی و آرژانتین است. معاملات بندری آن کشور در قاره آفریقا امکان دسترسی به خاک‌های کمیاب و سایر مواد معدنی را به پکن داده است. علاوه بر این، استفاده از آمریکای لاتین از سوی چین راهکاری برای مقابله آن کشور با تنش‌های تجاری‌ای است که اخیر با کشور‌های اروپایی تجربه کرده است. همچنین، این راهکار از بروز نگرانی برای چین در مورد تعرفه‌های احتمالی ایالات متحده بر کالا‌های چینی توسط ترامپ جلوگیری می‌کند". 

 نگرانی‌های نظامی

این سایت تحلیلی در ادامه اشاره می‌کند که چنین اقداماتی از سوی چین باعث افزایش نگرانی واشنگتن در این باره شده که چین در حال به چالش کشیدن نفوذ ایالات متحده در حیاط خلوت خود می‌باشد. 

"کانورسیشن" در ادامه می‌نویسد: "چین مدعی است که دیپلماسی بندری آن کشور بازار محور مخی باشد. با این وجود، آن کشور یک پایگاه دریایی در کشور استراتژیک آفریقایی جیبوتی ایجاد کرده است. تحلیلگران می‌گویند که چین در حال ساخت یک پایگاه دریایی دیگر در گینه استوایی است. براساس گزارش تازه منتشر شده از سوی "انستیتو سیاستگذاری جامعه آسیا"، تحلیلگران حوزه استراتژی به این نتیجه رسیده‌اند که چین به دنبال تبدیل کردن طرح کمربند و جاده خود به مثابه یک "سلاح" است. یکی از راه‌های انجام این کار آن است که چین بنادر تجاری را که در آن سرمایه‌گذاری می‌کند ملزم سازد که به همان اندازه توانایی عملکرد به عنوان یک پایگاه دریایی را نیز داشته باشند. تاکنون ۱۴ بندر از ۱۷ بندری که بخش عمده سهام آن در اختیار چین است از ظرفیت بالقوه استفاده به عنوان اهداف دریایی برخوردار بوده‌اند. این بنادر می‌توانند کارکردی دوگانه داشته باشند و از شبکه لجستیکی ارتش چین پشتیبانی کنند و به کشتی‌های نیروی دریایی چین اجازه دهند دورتر از خانه خود فعالیت کنند. همچنین، مقام‌های آمریکایی نگران هستند که چین از نفوذ خود بر شرکت‌های خصوصی به منظور ایجاد اختلال در تجارت در زمان جنگ استفاده کند". 

واکنش غرب چه بوده است؟ 

"کانورسیشن" در ادامه اشاره می‌کند علیرغم آن که سرمایه‌گذاری‌های چین باعث ایجاد شک و تردید شده، تمایل غرب برای سرمایه‌گذاری در بنادر در این مقیاس محدود بوده است.

این سایت می‌نویسد: "برای مثال، شرکت مالی توسعه بین‌المللی ایالات متحده، فرآیند بسیار کُندتر و دقیق‌تری برای سرمایه‌گذاری‌های خود دارد که عموماً منجر به نتایج منصفانه تری هم برای سرمایه گذاران و هم برای کشور‌های میزبان می‌شود. با این وجود، برخی از شرکت‌های غربی در حال به دست آوردن سهام در بنادر تازه تاسیس در کشور‌های دیگر هستند البته در نه در حد شرکت‌های چینی. برای مثال، استراتژی توسعه بندر جهانی CMA CGM، شرکت حمل و نقل و لجستیک فرانسوی، در ۶۰ پایانه در سراسر جهان سرمایه‌گذاری کرده است. همچنین، آن شرکت در سال ۲۰۲۴ میلادی کنترل بزرگترین پایانه کانتینری آمریکای لاتین در بندر سانتوس در برزیل را در دست گرفت. ترامپ تهدید کرده که با قدرت دریایی جهانی چین مقابله خواهد کرد. یکی از مشاوران تیم انتقالی او از وضع تعرفه ۶۰ درصدی بر روی هر محصولی که از طریق بندر چانکای در پرو یا هر بندر تحت مالکیت یا کنترل چین در آمریکای لاتین ترانزیت می‌شود خبر داده بود. با این. وجود، چنین اقداماتی در عوض آن که کشور‌ها را نسبت به امضای قرارداد‌های بندری با پکن بی میل کند، نفوذ منطقه‌ای واشنگتن را از بین می‌برد. همچنین، چین به احتمال زیاد به صورت متقابل اقدامات تلافی جویانه‌ای مانند ممنوعیت صادرات مواد معدنی حیاتی به ایالات متحده را در دستور کار قرار خواهد داد". 

"کانورسیشن" در پایان می‌نویسد: "در همین حال، کشور‌های میزبان مانند پرو و برزیل از رقابت برای سرمایه‌گذاری بندری به نفع خود استفاده می‌کنند. آن کشور‌ها با جلب توجه غرب و چین به طور فزاینده‌ای استقلال خود را اعلام می‌کنند و استراتژی استفاده از بنادر را برای به اصطلاح "بازی در همه جا" در صحنه جهانی اتخاذ خواهند کرد".