راه نجات بانک مرکزی از تنگنای اوراق

ساعت ۸ شب دهم بهمن ماه ۱۴۰۲ بود که تصمیم شبانه بانک مرکزی اعلام شد: انتشار ۲۸۰ همت اوراق ۳۰ درصدی از فردا!

بانک مرکزی با بهانه کنترل سرعت نقدینگی و تبدیل پول به شبه پول، تصمیم تاریخ‌سازی را در بهمن ماه ۱۴۰۲ اخذ کرد، که آثار مخرب آن در سال بعد دیده شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این تصمیم اشتباه بانک مرکزی، حداقل ۸ الی ۱۰ واحد درصد نرخ بهره را افزایش داد. اما هدف اصلی بانک مرکزی تحقق پیدا نکرد و صرفا شبه پول با نرخ سود پایین به شبه پول با نرخ سود بالاتر تبدیل شد. حال بعد از سپری شدن یکسال، سررسید این اوراق فرا رسیده است و بانک مرکزی با این چالش رو‌به‌رو هست که با این ۲۸۰ همت چه کند؟

اگر با همین نرخ سود ۳۰ درصدی یکبار دیگر اوراق را تمدید کند، آنگاه بانک‌ها ناتراز‌تر از گذشته شده که اثر این ناترازی را باید در اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی به تبع آن و ایجاد تورم دید. اگر هم نرخ سود را کاهش دهد، بخشی از مردم پول‌های پارک شده در بانک‌ها را خارج کرده و عملا شبه پول به پول تبدیل شده و پول در بازار‌های موازی که بازدهی بالاتری دارد، خواهد چرخید که باعث برهم خوردن تعادل در بازار‌ها شده و احتمالا باعث افزایش نرخ ارز و طلا خواهد شد.

اینکه بانک مرکزی باید در خصوص این تصمیم پاسخگو باشد مساله دیگری است، اما به سازمان برنامه بودجه و خزانه داری کل، توصیه می‌شود که از این فرصت باد آورده نهایت استفاده را کنند و اوراق‌های مازاد بر بودجه ۱۴۰۳ را هر چه سریعتر آماده فروش کنند، چرا که صندوق‌های درآمد ثابت با توجه سودسازی بالای ۳۰ درصدی می‌توانند بخشی از این پول‌های سرگردان را جذب کنند و با آن اوراق دولتی را خریداری کنند. اگر سازمان برنامه و بودجه نخواهد از این فرصت بادآورده استفاده کند و بخواهد اشتباه اسفند ماه سال گذشته خود یعنی انتشار بیش از ۱۳۰ همت اوراق دولتی آن هم در هفته آخر سال ۱۴۰۲، را تکرار کند باید شاهد افزایش‌های شدید نرخ بهره در فصل بهار سال ۱۴۰۴ به دلیل عرضه مازاد اوراق دولتی باشیم که ضربات سنگینی را به بازار سرمایه در فصل بهار وارد خواهد کرد.

افشین جاوید

کارشناس اقتصادی