عقیلی‌کرمانی: بانک مرکزی عامل افزایش سود بانکی است

اکبر کمیجانی، عقیلی کرمانی، علی اشرف افخمی در میزگرد رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی، نرخ سود و متغییرهای کلان اقتصادی که در حاشیه بیست و هفتمین همایش سالانه سیاست های پولی و ارزی در حال برگزاری است به ایراد سخنانی در این حوزه بانکی پرداختند.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تسنیم، کمیجانی در ابتدا گفت: توان بالقوه ای از نقدینگی داریم که اگر نتوانیم آنرا مهار کنیم ممکن است تبدیل به تورم بالا شود  و ما نمی توانیم خودمان را با این نگاه که سپرده ها تورم ایجاد نمی کند، خوش بینانه نگاه کرده و غفلت کنیم. از این مهم نباید غافل شویم. این موضوع در اولویت سیاست های پولی بانک مرکزی در دولت دوازدهم نیز خواهد بود.

این مقام مسوول در بانک مرکزی با بیان اینکه وقتی ترازنامه بانکها را نگاه می کنیم، مشاهده می شود که این ترازنامه ها توام با سلامت نیست، افزود: به این معنا که تمام دارایی های ثبت شده در ترازنامه بانکها، به لحاظ اقتصادی دارایی های از نوع فعال و مولد و درآمدزا نیستند؛ بنابراین بخش عمده ای از این دارایی ها، به شکل مطالبات غیرجاری بروز می کند و در رقم کلان آن، 60 درصد مطالبات غیرجاری بانکها مشکوک الوصول است که امیدی به وصول آنها نیست.

قائم مقام بانک مرکزی ضمن اشاره به اینکه باید دارایی های بد را از ترازنامه ها پاکسازی کرد و منابع جدید در اختیار نظام بانکی قرار داد، تصریح کرد: علاوه بر آن بخش دیگری از دارایی ها نیز وجود دارد که به شدت و میزان غیرجاری نیست، بلکه از نوع دارایی هایی است که مطالبات بانکها از دولت به شمار می رود.

به گفته وی مطالبات دولت، کم ریسک ترین نوع مطالباتی است که در ترازنامه بانکها به ثبت می رسد، ولی به علت محدوده های مالی دولت طی سالهای گذشته که در کنار تکالیف خودنمایی می کند، از دو دهه گذشته این مطالبات دولت به نظام بانکی شکل گرفته و کمتر فرصت پیش آمده که دولت بدهی خود را بپردازد.

وی تصریح کرد: اگرچه این مطالبات سودی را برای بانکها ایجاد می کند، ولی اصل مطالبات و سود بازپرداخت نمی شود، پس دارایی با ریسک محاسبه می شود. طرح اصلاح نظام بانکی نیز یکی از اهداف اصلی است که در جهت اصلاح نظام کفایت سرمایه و ساماندهی بدهی های دولت طراحی شده تا تصویر طرف دارایی های ترازنامه را بهبود بخشد.  

کمیجانی گفت: در طرف بدهی ها، نمی توان سپرده گذار و سپرده های آنها را به سپردههای خوب و بد تقسیم کرد، یعنی همه سپرده گذاران می توانند به بانک مراجعه کرده و تکلیف قطعی بانکها است که به آنها پاسخ دهد، اما اینکه بیاییم سپرده های خوب و بد را طبقه بندی کرده درست نیست.  

وی ادامه داد: موضوع سپرده های خوب و بد را با جدیت در بانک مرکزی بررسی کرده ایم، اما به نتایج قانع کننده ای نرسیده ایم که بخشی از سپرده های بانکی را خوب و بخشی دیگر را بد بدانیم، بلکه سپرده گذار بخشی از سود را مجدد سپرده گذاری می کند، پس حقش است که هر زمان که اراده کند، نظام بانکی به او پاسخگو باشد، پس عدم توانایی بانک در پاسخگویی ناشی از مشکل مدیریت منابع و مصارف است.

* وضعیت بانک ها خنده دار است/ بانک مرکزی زمینه افزایش نرخ سود را مهیا کرد

عقیلی کرمانی مدیرعامل بانک خاورمیانه نیز در ادامه این نشست تخصصی گفت: دارایی های منجمد اصلا در محاسبات بانک ها نیامده است. یکی از مشکلات اساسی نظام بانکی علاوه بر دارایی های موهوم، دارایی های منجمدی است که بازدهی ندارد. بانک ها از فعالیت اصلی خود به سرمایه گذاری و خرید دارایی ها روی اروده اند.

 وی با اشاره به وضعیت شعب بانکی در ایران گفت: چپ و راست شعبه زده اند. الان سیستم بانکی ما خنده دار شده است. هر خارجی که به ایران می آید می گوید چرا انقدر شعبه اینجاست؟!

عقیلی کرمانی ضمن بیان اینکه نسبت سایر دارایی ها به کل دارایی های بانک ها حدود 30 درصد است، تصریح کرد: البته در بهمن سال گذشته 50 درصد دارایی های بانک ها در زمان اصلاح ترازنامه بانک ها مورد توجه قرار گرفت. برخی مطرح کرده اند که این دارایی ها از سیستم بانکی خارج شوند ولی به نظر من این نظریه اصلا ممکن نیست. چراکه هزینه بالا و رقمی حدود 300 میلیون دلار هزینه خواهد داشت. تجدید ساختار یا اصلاح ساختار سیستم بانکی یک ضرب امکان پذیر نیست. نه ثروتش را داریم نه توجیه دارد.

وی با اشاره به وضعیت نرخ سود بانکی ادامه داد: 20 سال است نرخ سود تسهیلات بالای 25 درصد است و هر کاری هم بانک مرکزی می کند باز بانک ها تخلف کرده و نرخ ها را بالا می برند. تعداد زیادی از بانک ها الان با کمبود منابع روبه رو هستند. وقتی بانک مرکزی 34 درصد بابت بدهی از بانک ها می گیرد معلوم است بانک ها سپرده های 25-26 درصدی می گیرند.

عقیلی کرمانی همچنین تاکید کرد: با دستور نمی توانیم نرخ ها را کاهش دهیم باید روشی را پیدا کنیم که به جای سیستم بانکی از بازار سرمایه هم استفاده شود. اینکه بانک محور هستیم درست نیست. همه کشور های دنیا یک زمانی بانک محور بودند ولی به تدریج بازار سرمایه و بازار بدهی تشکیل شده است.

وی خطاب به کمیجانی گفت: الزاما افزایش نقدینگی تبدیل به تورم نخواهد شد اگر پول ها در فعالیت های اقتصادی استفاده شود.

*رقابت بانک ها برای جذب سپرده بیشتر شدت گرفت

علی اشرف افخمی دیگر فعال بانکی حاضر در میزگرد رفتار ترازنامه نظام بانکی در خلق نقدینگی، نرخ سود و متغییرهای کلان اقتصادی بود که در سخنانی به ضرورت شفاف سازی در نظام بانکی و افزایش کیفیت ترازنامه بانک ها تاکید کرد.

مدیرعامل بانک صنعت و معدن با تاکید بر اینکه دارایی‌های منجمد در نظام بانکی ما خود را پررنگ تر نشان می دهد، افزود: باید مشخص شود مقصر این مشکلات نرخ سود یا عواملی از این دست است.

وی با بیان اینکه محدوده فعالیت بانک‌های ایرانی نباید محدود به 80 میلیون ایرانی باشد، تصریح کرد: باید با افزایش میزان صادرات و رشد صادرات غیرنفتی حجم مراودات بانکی خود را افزایش دهیم.

افخمی با تاکید بر اینکه عدم بازپرداخت تسهیلات از معضلات پیش روی سیستم بانکی است، گفت: متاسفانه زمانی‌که تسهیلات ارائه می‌شود اعتبارسنجی مناسبی صورت نمی‌گیرد و اگر ریشه‌یابی کنیم بسیاری از کسانی‌که اکنون توان بازپرداخت تسهیلات را ندارند شایسته اخذ وام در آن مقطع نبودند.

وی با تاکید بر ضرورت ایجاد انضباط در بنگاه‌های مالی افزود: عدم رعایت نرخ سود و مسابقه‌ای که برای اخذ سپرده بیشتر به راه افتاده مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. باید به ترازنامه‌های خود رجوع کرده و شفاف سازی های منطقی را در دستور کار خود قرار دهیم.

* سود 34 درصدی نباید توجیه بانک ها برای سودهای بالا شود

محمدرضا شجاع الدینی نیز در ادامه این میزگرد درباره نرخ 34 درصد دریافتی بانک مرکزی از بانک ها گفت: این نرخ تنبیهی بانک مرکزی است و بانک ها نباید سراغ این موضوع بروند و نباید اینگونه تلقی شود که نرخ 34 درصد توجیه بالا بودن سودهای بانکی است و از آن برای متهم کردن بانک مرکزی استفاده کرد.

* تعداد شعب بانک ها غیر اصولی بالا رفت/ 34 درصد نرخ جریمه بانک مرکزی است

کمیجانی  در پاسخ به سوال حضار درباره حساب پشتیبان سپرده گذاران بانکی که مشمول سود می شود تصریح کرد: ما به درستی از تکنولوژی استفاده نمی کنیم. بانک ها برای جذب سپرده و رقابت مخرب بالاترین نرخ را به حساب پشتیبان واریز کرده و هزینه منابع بانک را افزایش می دهند. اگر روال دنیا را دنبال می کردیم اینطور به حساب پشتیبان سود پرداخت نمی کردیم.

وی ادامه داد: من هم قبول دارم، نظارت بانک مرکزی در اینجا کافی نیست و می پذیرم. در عین حال هشدار آقای عقیلی را هم قبول دارم که نمی توانیم دستوری عمل کنیم.

این مقام مسوول در بانک مرکزی افزود: آنطور که باید و شاید درآمدزایی از طریق خدمات بانکی و کارمزد جدی نگرفتیم. حتی زمزمه های کوچک بانک  برای دریافت کارمزد از خدمات بانکی از درون بانک ها با مانع مواجه می شود. بانک ها غیراصولی رقابت کرده و تخفیف می دهند.

وی همچنین این را هم گفت که تعداد شعب بانک ها غیراصلوی بالاست. الان 22 هزار شعبه داریم که شاید به یک سوم آن نیاز داشته باشیم. این مهم به افزایش هزینه ها منجر شده است.

کمیجانی به نرخ سود منفی در کشور های دیگر اشاره کرد و گفت: در اکثر کشورها برای سپرده های درشت کارمزد دریافت می شود که علت اصلی تورم پایین است تا زمانی که تورم پایین را قبول نکنیم و سود بالا را بخاطر تورم توجیه کنیم این مشکلات پایدار خواهد بود.

وی ادامه داد: برخی می گویند اقتصاد ایران عادت کرده به تورم های میانگین 15 درصد درحالی که این اصلا توجیه پذیر نیست. این ادبیات سنتی گذشته در متون بانکی باید اصلاح شود و راهی جز این نداریم.

کمیجانی درباره جریمه 34 درصدی بانک مرکزی گفت: 34 درصد نرخ جریمه بانک مرکزی در واقع نرخ تنبیهی است برای بانک هایی که مدیریت منابع و مصارف داشته باشند نه اینکه مدیریت را رها کنند و از پول پرقدرت بانک مرکزی استفاده کنند. اگر مدیریت منابع باشد بانک ها نباید به سراغ اضافه برداشت از بانک مرکزی بروند و مشمول جریمه شوند.