مردم از ممنوعیت واردات کالاها سود می‌برند یا متضرر می‌شوند؟

حسین صمصامی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که مردم از ممنوعیت واردات سود می‌برند یا متضرر می‌شوند؟ با بیان اینکه «ما ممنوعیت واردات را به درستی اجرا نکردیم» اظهار کرد: ما اسم این مقررات را ممنوعیت واردات کالا گذاشتیم اما ممنوعیت واردات کالا به مفهوم واقعی خودش انجام نشده است و در بازار با کالاهایی مواجهیم که از طریق قاچاق وارد شده است؛ برای مثال امروز کدام کالای لوازم خانگی که دولت واردات آن را ممنوع کرده، در بازار وجود ندارد؟ مشاهده می‌کنیم که کالاهای لوازم خانگی که دولت واردات ممنوع کرده، تحت عنوان ملوانی و پیله‌وری از مرزهای رسمی و گمرکات رسمی وارد کشور می‌شود و رقم این نوع واردات نیز کم نیست. سالانه بیشتر از ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار قاچاق کالا داریم. از طریق ملوانی شاهد واردات کالاهایی ممنوعه نظیر تلویزیون و یخچال هستیم. کشتی‌هایی مملو از کالای ممنوعه تخت عنوان ته‌لنجی وارد بنادر کشور می‌شوند.

وی به تجربه برخی کشورها در اعمال تعرفه‌های سنگین واردات اشاره و عنوان کرد: تعیین تعرفه واردات و حمایت از تولید داخل یک اصل است. همه کشورهای دنیا بلا استثنا از آمریکا گرفته تا انگلستان که الان اقتصاد آزاد دارند، در برهه‌ای از زمان قیمت‌ها را کنترل کردند و تعرفه‌های سنگین برای واردات وضع کردند؛ همین کره جنوبی که الان بهترین خودروهای دنیا را تولید می‌کند و در سطح بین‌المللی در حال رقابت است، ۲۰ سال واردات خودرو را ممنوع کرده بود؛ انگلستان نیز در بسیاری از منسوجات در مقاطعی واردات را ممنوع کرده بود. حرف من این است که شما وقتی که واردات را محدود می‌کنید، باید سیاست تجاری‌تان هوشمند باشد؛ یعنی از یک طرف تولید، ارتقای کیفیت پیدا کند و بتواند با کالاهای جهانی رقابت کند و از طرف دیگر کاهش قیمت رقم بخورد.

این نماینده مجلس در ادامه به ارزیابی سیاست ممنوعیت واردات کالا با هدف حمایت از کالای داخلی و جلوگیری از ارزبری پرداخت و در پاسخ به این پرسش که آیا ممنوعیت واردات به حمایت از تولید داخل منجر شده است؟ گفت: نمی‌توان گفت که صددرصد این سیاست به هدف خود رسیده است؛ نه می‌توان گفت که اصلاً تحقق نیافته و نه می‌توان گفت که واقعاً محقق شده‌است چراکه واقعاً ما محدودیت به آن مفهوم اعمال نکردیم چرا که امروز در زمینه لوازم خانگی در بازار هر نوع کالای خارجی از بوش و ویرپول آمریکایی گرفته تا سامسونگ کره‌ای وجود دارد.

صمصامی در پاسخ به این که با توجه به میزان کالاهای قاچاق در کشور و وجود کالاهای قاچاق در بازار می‌توان گفت که پروژه ممنوعیت واردات با اهدافی که در پی داشت، تقریباً با شکست مواجه شده است؟ تاکید کرد: نمی‌توان گفت که صددرصد شکست خورده اما خیلی هم موفقیت‌آمیز نبوده است.

وی در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا می‌توان از اعمال تعرفه‌های گمرکی به عنوان منبعی برای تامین کسری بودجه دولت استفاده کرد؟ با بیان اینکه «معمولاً سیاست‌های تعرفه‌ای به انگیزه ایجاد درآمد برای دولت نیست»، اظهار کرد: هدف سیاست‌های تعرفه‌ای این است که ما بتوانیم از صنایع داخلی حمایت کنیم و آهسته آهسته صنایع نوپا را مهیای ورود به رقابت جهانی کنیم. اگر بخواهیم به عنوان درآمد دولتی به تعرفه‌های گمرکی نگاه کنیم به هدف اصلی سیاست‌گذاری ما خدشه وارد می‌شود. باید حواس‌مان باشد که ارز و نرخ ارز در تئوری‌های اقتصادی دانش اقتصاد ابزاری برای کسب درآمدهای دولت نیست، تعرفه گمرکی هیچ وقت ابزاری برای کسب درآمدهای دولت نیست. وقتی که ما از این متغیرها و ابزارها در جای نادرستش استفاده می‌کنیم، موجب بی تعادلی می‌شویم؛ وقتی که از ارز به عنوان متغیری برای کسب درآمد استفاده شود، از طرف دیگر تورم به جامعه تحمیل می‌شود.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در پایان عنوان کرد: هر سیاستی که وضع می‌شود یکسری منافع و یکسری هزینه‌هایی در پی دارد؛ در نهایت در پاسخ به این پرسش که مردم از ممنوعیت واردات سود بردند یا متضرر شدند، نمی‌توان پاسخی دقیق داد و گفت که به نفع بوده یا به ضرر بلکه می‌توان گفت که از یک منظر ما واردات کالاها را ممنوع کردیم و صنایع داخلی ما مقداری به نفع‌شان شد که توانستند به اصطلاح یک سری کالاهای بیشتری را تولید کنند و اشتغال بیشتری ایجاد شود.

همچنین به دلیل قاچاق و افزایش قیمت کالاهای قاچاق می‌تواند از نظر قیمتی موجب ایجاد رقابتی به نفع تولیدکنندگان داخلی می‌شود؛ از این نظر می‌توان گفت که وضع ممنوعیت واردات به نفع مردم شده است اما از این منظر که قیمت کالاها اعم از تولیدات داخلی و قاچاق افزایش یافته است و همچنین عدم ارائه خدمات پس از فروش برای کالاهای قاچاق به ضرر مردم تمام شده است، مردم متضرر شده‌اند.