تهدید ناترازی برق برای «مپنا»/ سال ۸۴ حدود ۱۰ درصد ذخیره تولید نیروگاهی داشتیم

اقتصاد آنلاین؛ اکبر محمودی_ حبیب‌الله بیطرف سیاستمدار، مدرس دانشگاه و مدیر ارشد اجرایی است، که هم‌اکنون به عنوان عضو هیات موسس انجمن توسعه مهندسی تهران در تب و تاب انتخابات نظام مهندسی کشور است.

او که فعالیت اجرایی خود را از سال ۱۳۵۸ با مشارکت در راه‌اندازی جهاد سازندگی آغاز کرد از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ به عنوان مجری طرح‌های سد و نیروگاه کارون ۳ و کارون ۴، در وزارت نیرو مشغول به کار بود و در دولت‌ هفتم و هشتم، بعنوان وزیر نیرو انتخاب و مشغول شد.

بیطرف وزیر نیروی دولت خاتمی با بیان اینکه قابلیت بهینه سازی مصرف انرژی در ایران نسبت به اروپا ٣ برابر است معتقد است که ناترازی انرژی در این روزها به دلیل عدم سرمایه گذاری و تا حدودی هم طرح تثبیت قیمت ها مصوب سال ۸۴ توسط مجلس شورای اسلامی بود.

بیطرف با بیان اینکه در سال ۸۴ ناترازی انرژی نداشتیم بلکه حدود ۱۰ درصد ذخیره تولید نیروگاهی داشتیم می گوید: برای احداث هر ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه نیازمند ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری است.

متن کامل گفتگوی کوتاه با وزیر نیروی دولت هفتم و هشتم را با «اقتصاد آنلاین» می خوانیم:

* به نظر می رسد یکی از بخش هایی که پرت انرژی در آن بسیار بالا است بخش ساختمان است. آیا عددی در این خصوص وجود دارد و اینکه فاصله ما با نُرم جهانی و متوسط دنیا چقدر است؟

پرت انرژی در ساختمان ها عدد بزرگی است و نمی‌خواهم عددی اعلام کنم. اما در سال ۱۳۹۵ رئیس شورای انرژی اتحادیه اروپا به دعوت وزارت راه و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان به ایران آمده بود که در یک کنگره‌ای حضور پیدا کند. در آن زمان سرانه مصرف انرژی در ایران به ازاء هر نفر بر اساس همگن کردن بر کیلووات ساعت به عنوان واحد انرژی، به ازاء هر متر مربع ساختمان نزدیک ۱۸۰ بود. رئیس شورای انرژی اتحادیه اروپا اعلام کرد که اتحادیه اروپا در سال ۱۹۸۰ یک برنامه‌ ۳۰ ساله را تدوین کرده است که از عدد ۱۵۰ به ۵۰ کاهش پیدا کند. حال اتحادیه اروپا به دنبال این است که از ۵۰ کیلوات ساعت متر مربع برای سرانه انرژی آن را به عدد ۳۰ برسانند. در حالیکه این عدد در ایران ۱۸۰ بود؛ و در حال حاضر هم این عدد تغییری نکرده است.  به هر حال باید تاکید کنم که قابلیت بهینه سازی مصرف انرژی در ایران نسبت به اروپا ٣ برابر است.  

* سال‌ها در دولت هفتم و هشتم وزیر نیرو بودید. در سال‌هایی که طرح تثبیت قیمت‌ها در دهه ۸۰ و تصور می کنم در سال ۸۴ توسط مجلس تصویب شد به آن ایراداتی می‌گرفتید. آیا می‌توان گفت برخی تصمیمات در آن سال‌ها نیز در این ناترازی انرژی بی تاثیر نباشد. هر چند تحریم‌ها نیز تاثیر بسزایی در این ناترازی داشته است؟ به هر حال شما سال‌ها وزیر نیرو بودید و سال‌ها نیز در دولت سمت‌های متفاوتی داشتید. آیا می‌توانستیم از این ناترازی انرژی جلوگیری کنیم؟ چرا که به هر حال برخی شرکت‌های بزرگ مثل مپنا را داریم، اما می‌بینیم که الان در برخی روز‌ها دو ساعت قطعی برق داریم؟

در سال ۸۴ ما ناترازی انرژی نداشتیم بلکه حدود ۱۰ درصد ذخیره تولید نیروگاهی داشتیم. متوسط و نُرم اروپایی ۲۵ درصد است. در همان سال‌ها، ایران به دنبال این بود که ذخیره تولید نیروگاهی ۱۵ درصد باشد. این ذخیره نیروگاهی که ایران به ۱۰ درصد آن دست یافته بود و برای ۱۵ درصد نیز برنامه ریزی کرده بود اگر خروج ناگهانی نیروگاهی رخ می‌داد به راحتی آن را مدیریت و از آن عبور می کرد. بدون اینکه کسی متوجه ناترازی شود. اما در حال حاضر آن ۱۰ درصد ذخیره نیروگاهی از همطرازی پایین‌تر آمده و به نزدیک ۲۰ درصد کسری ظرفیت نصب شده رسیده است. کسری قدرت عملی هم داریم که ظرفیت نصب شده هم از آن بیشتر خواهد بود.  

* پس یکی از دلایل این ناترازی می تواند طرح تثبیت قیمت ها مصوب مجلس در سال ۸۳ و ۸۴ باشد؟

دلایل این ناترازی بله می‌تواند یکی از آنها طرح تثبیت قیمت‌ها مصوب مجلس در سال‌های ۸۳ و ۸۴ باشد. اما به هر حال مهمترین مساله اصلی عدم سرمایه گذاری در بخش تولید نیروگاهی است. حالا راجع به اینکه باید تولید انرژی متنوع باشد و از انرژی خورشیدی و تجدیدپذیر استفاده شود باید پذیرفت. اما هیچ کدام از این سرمایه گذاری‌ها در تولید انرژی را شاهد نبودیم. در سال ۸۴ بالغ بر ۴۰ هزار مگاوات ظرفیت نصب شده داشتیم و ۱۷ هزار مگاوات در دست اجرا بوده که تحویل دولت بعدی شد و آنها در ۸ سال این ۱۷ هزار مگاوات را با یک مقدار بیشتر به اتمام رساندند. به هر حال وقتی سرمایه گذاری صورت نگرفت نمی‌توان که معجزه کرد. باید سرمایه گذاری صورت بگیرد تا تولید صورت بگیرد. البته مدیریت و بهینه سازی مصرف هم لازم است. روش‌های آن هم در دنیا روش‌های شناخته شده‌ای است، اما مدیریت ها و برنامه‌ها ضعیف و ناقص بوده و امروز جبران آن سخت شده است.  


* چه مقدار سرمایه نیاز است که الان برای رفع این ناترازی انرژی سرمایه گذاری شود؟ به عنوان مثال هر نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی چه میزان سرمایه گذاری دلاری نیاز دارد؟

هر کیلو وات قدرت برای تولید توان و قدرت، الان بطور متوسط حدود ۳۰۰ دلار نیاز دارد تا یک کیلووات قدرت در کشور ظرفیت نیروگاهی ایجاد شود. هر ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه نیازمند ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری است. در ایران به دلیل فضایی که در دولت هفتم و هشتم بود ایران توانست بر خلاف وضعیت تمام کشور‌های مشابه در حال توسعه، صنایع نیروگاهی در کشور ایجاد کند. وجود صنایع نیروگاهی با برند زیمنس آلمان با مدیریت بالا در «مپنا» ایجاد شد.

* در حال حاضر با توجه به این ناترازی که در برق به وجود آمده است آیا می‌توان گفت که مپنا با ورشکستگی مواجه شود. به هر حال چه خطری مپنا را تهدید می‌کند؟

نبود پروژه خود یک تهدید است. به هر حال مپنا تعداد زیادی نیرو و شاغل دارد یا اینکه کارخانجات تولید اجزای نیروگاهی مپنا اکثرا با ظرفیت پایین کار می‌کنند.

* سال‌ها با عباس علی آبادی وزیر نیروی دولت پزشکیان همکار بودید و ایشان هم سال‌ها مدیر عامل مپنا بودند. آیا با توجه به تجربیاتی که دارید به او مشاوره می‌دهید؟

با وزیر نیرو در خصوص مسائل مختلف و موضوعات برق جلساتی داشتیم و پیشنهاداتی هم ارائه کرده ایم.