صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی؛ راهی به سوی ثبات اقتصادی

 به گزارش اقتصادآنلاین، خبرنگار اقتصاد آنلاین، صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی، برای تأمین درآمد بازنشستگان در کنار حقوق پایه آن‌ها ایجاد می‌شوند. این صندوق‌ها با مدیریت حرفه‌ای و استفاده از سرمایه‌گذاری‌های متنوع، تلاش می‌کنند تا بازدهی مناسب و بیشتر از تورم را برای اعضای خود فراهم کنند. سازوکار این صندوق‌ها به این صورت است که با جذب سرمایه از افراد و مدیریت این منابع در انواع دارایی‌ها نظیر سهام، اوراق قرضه، طلا و املاک، بازدهی مستمری برای دوران بازنشستگی فراهم می‌شود. این صندوق‌ها معمولاً به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داده و بازدهی پایداری را برای اعضا تضمین کنند. از یک سو، این صندوق‌ها به عنوان ابزاری برای مدیریت سرمایه و کاهش ناترازی‌های اقتصادی شناخته می‌شوند و از سوی دیگر، تجربه موفق کشورهای دیگر نشان می‌دهد که توسعه این صندوق‌ها می‌تواند به ثبات بیشتر بازار سرمایه منجر شود. 

صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی؛ بزرگترین صندوق‌ها و عملکرد داخلی

گودرزی عضو هیئت مدیره کارگزاری آگاه در این نشست به بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی در دنیا اشاره کرد و گفت: "بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی در حال حاضر متعلق به ژاپن و نروژ هستند که هر کدام بیش از یک تریلیون دلار دارایی دارند."

او در ادامه تاکید کرد که صندوق‌های موجود در کشور، کارایی لازم را نداشته و توانایی مدیریت بهینه سرمایه را از دست داده‌اند. صندوق‌های موجود برای بخش دولتی بودند که ناکارآمدی آن‌ها محرز است.

گودرزی بیان کرد که این صندوق‌ها در کشورهای پیشرفته بدون مدیریت سلیقه‌ای اداره می‌شوند. صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی مدیریت سلیقه‌ای ندارند، شرکت‌داری گسترده نمی‌کنند، و منافع مدیران و دارندگان این صندوق‌ها در یک راستا قرار دارد.

به گفته گودرزی، این صندوق‌ها باید توسط بخش خصوصی اداره ‌شوند، به‌شرط آن‌که دارای مدیریت دارایی و سرمایه کافی باشند.

وی همچنین اشاره کرد که صندوق‌ بازنشستگی تکمیلی ترکیبی از سهام، طلا، و اوراق را در پرتفوی خود دارند و به مرور زمان، صندوق‌های املاک و مستغلات نیز به این ترکیب اضافه خواهند شد.

به گفته او، "این ترکیب می‌تواند بازدهی بیش از نرخ تورم ایجاد کند و به خلق ثروت کافی برای سرمایه‌گذاران منجر شود."

او بر لزوم اصلاح جریان ورودی سرمایه به این صندوق‌ها تاکید کرد و افزود: "در سال ۲۰۲۱، اوضاع این صندوق‌ها طبق گزارش OECD و ناشی از کرونا چندان مطلوب نبود، و به همین دلیل، نصاب اوراق افزایش یافت. با این حال، انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۳، حجم این صندوق‌ها افزایش یابد و به توسعه کشور کمک کند."

گودرزی همچنین به تجربه کشورهای دیگر مانند امارات، مالزی و ترکیه اشاره کرد. او بیان کرد: "امارات پوشش افراد را گسترش داده و حجم این صندوق‌ها را افزایش داده است. مالزی سطح شفافیت را بالا برده و ترکیه نیز منابعی را از طریق دولت در اختیار این صندوق‌ها قرار داده تا به سرمایه‌گذاری بلندمدت و ثبات در بازار سرمایه کمک کند." او معتقد است که صندوق‌های بازنشستگی باید جذابیت بیشتری داشته باشند تا افراد به‌جای تمرکز بر منافع کوتاه‌مدت، به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها تمایل پیدا کنند.

گودرزی به موضوع معافیت‌های مالیاتی پرداخت و گفت: "معافیت‌های مالیاتی بر این صندوق‌ها باید افزایش یابد و از ۳ درصد کنونی رشد کند. دولت باید در این زمینه همکاری کند زیرا که خیر و صلاح دو طرف در این است و فشاری که بر بودجه وارد می‌شود را می‌توان به این طریق کاهش داد. چرا که همه ساله بخش زیادی از بودجه را به صندوق‌های بازنشستگی تخصیص میددهند."

  ضرورت حل مسئله بازنشستگی و اصلاحات ساختاری

حسین عبده تبریزی، پیشکسوت اقتصادی، در این نشست به ضرورت حل مسئله بازنشستگی اشاره کرد و گفت: " به قانون سال ۱۳۸۴ اشاره کرد و گفت: "در آن زمان ضرورت ایجاد صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی مطرح شده بود و در سال ۱۴۰۰، من نامه‌ای به رئیس سازمان بورس نوشتم که این موضوع هم نیاز کشور است و هم پتانسیل بالایی برای توسعه دارد، و حالا در سال ۱۴۰۲ کارهای آن به نتیجه رسیده است."

وی افزود که یا باید برای شرکت‌های بزرگ صندوق‌های اختصاصی ایجاد شود یا برای شرکت‌های کوچک، صندوق‌های عمومی در بازار سرمایه شکل بگیرد.

عبده تبریزی با اشاره به تجربه شرکت‌های سرمایه‌گذاری گفت: "وقتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری جای خود را به صندوق‌ها دادند، این اتفاق در صنعت بیمه نیز رخ خواهد داد؛ یعنی شرکت‌های بیمه‌ای که مسیر سخت‌تری برای جذب و تخصیص بهینه منابع دارند، جای خود را به صندوق‌ها خواهند داد."

وی تاکید کرد که احتمال ورشکستگی این صندوق‌ها بسیار پایین است: "۲۰ سال دیگر، حدود ۲۰۰ تریلیون تومان از این صندوق‌ها به بازار وارد خواهد شد و این امر به ایجاد تعادل بهتر در بازار کمک خواهد کرد." او همچنین اشاره کرد که در کشوری که تورم بالا است، سرمایه‌گذاری بلندمدت مشکل است و تنها چیزی که می‌تواند این مشکل را حل کند، بازار سرمایه است.

عبده تبریزی نیز بیان کرد که یکی از اهداف اصلی، افزایش جذابیت صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی است تا بتوانند به‌عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری بلندمدت بدون نیاز به پرداخت مالیات مورد استفاده قرار گیرند. او همچنین تاکید کرد که این صندوق‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که چسبندگی نیروی کار افزایش یابد و افراد انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاری در آن‌ها داشته باشند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

در این نشست تخصصی، کارشناسان به بررسی و تحلیل وضعیت صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی و نقش آن‌ها در بهبود شرایط اقتصادی کشور پرداختند. گودرزی و عبده تبریزی هر دو بر ضرورت اصلاحات ساختاری و توجه به سیاست‌های داخلی به‌منظور افزایش جذابیت و پایداری این صندوق‌ها تاکید داشتند. بهبود ترکیب دارایی‌های صندوق‌ها، افزایش معافیت‌های مالیاتی، و ارتقاء سطح شفافیت و مدیریت حرفه‌ای از جمله گام‌های مهمی هستند که می‌توانند به بهبود عملکرد این صندوق‌ها و توسعه بازار سرمایه ایران کمک کنند. با توجه به تجربیات موفق کشورهای دیگر، توسعه صندوق‌های بازنشستگی تکمیلی می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای حل مسئله بازنشستگی و ایجاد تعادل در بازار سرمایه به‌کار گرفته شود.