شکست سخت طراحان فیلترینگ از مردم / فیلترینگ، مانع رشد اقتصادی و کاهنده سرمایه‌ اجتماعی

اقتصاد آنلاین- نیلوفر عباس زاده؛ در برخی از کشورهای دنیا، ممکن است بر اساس منافع ملی آن کشور، محدودیت‌های محدودی بر روی بعضی از شبکه‌های اجتماعی اعمال کنند اما فیلترینگ همه جانبه در هیچکدام از کشورهای جهان به جز ایران، کره شمالی و چین اتفاق نیفتاده است. البته پیشرفت برق‌آسای تکنولوژی در جهان معاصر، عملا دولت‌ها را در مقابل اعمال اراده فیلترینگ گسترده، خلع سلاح خواهد کرد و شواهد این امر، هم اکنون نیز در کشور ما قابل مشاهده است. بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ISPA) میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام در شهریور ماه ۱۴٠۳، از قبل از اعمال فیلترینگ بیشتر شده است. بر اساس این نظر سنجی، استفاده ایرانیان از شبکه اجتماعی اینستاگرام و تلگرام به ترتیب به ۵۰.۶ و ۳۹.۳ درصد رسیده است که در مقایسه با قبل از اعمال فیلترینگ یعنی خردادماه ۱۴٠۱، ۱.۲ و ۷.۷ واحد درصد بیشتر شده است. این امر یک پیام واضح دارد و آن شکست تمام عیار طراحان فیلترینگ از مردم است.

حال سوال اصلی اینجاست که طراحان و حامیان فیلترینگ چرا با وجود شکست سنگین فیلترینگ، همچنان اصرار به پیمودن این مسیر اشتباه دارند و از سقوط هرچه بیشتر سرمایه اجتماعی حاکمیت عبرت نمی‌گیرند؟ آیا اکنون که آش فیلترینگ روی زمین ریخته، بهتر نیست آن را نذر امام‌زاده کنند و با رفع فیلترینگ، رضایت را به پایگاه مردم برگردانند؟

به منظور بررسی بیشتر این موضوع، اقتصاد آنلاین با جلال رشیدی کوچی، نماینده سابق مجلس به گفت‌وگو پرداخت.

رشیدی کوچی در پاسخ به این سوال که آیا فیلترینگ مانعی برای رشد اقتصادی است، گفت: فیلترینگ مانعی بسیار بزرگ، بر سر راه رشد کسب‌وکارهای خرد است. بیشتر اقتصادهای خردی که به واسطه شبکه‌های اجتماعی و کسب‌وکارهای مجازی راه افتاده بودند، به واسطه فیلترینگ آسیب دیدند. علاوه بر اقتصاد خرد، فیلترینگ برای رشد اقتصاد کلان هم مانع است. نکته‌ای که حائز اهمیت است، هزینه‌ای است که خانوارها درماه برای فیلترشکن می‌دهند. با تجمیع هزینه‌های خانوارها برای فیلترشکن عددی بزرگ به اقتصاد کشور تحمیل می‌شود. به علاوه این موضوع، استفاده از فیلترشکن منجر به مصرف بسیار اینترنت تلفن همراه و شبکه و نیز هزینه بیشتر بسته اینترنتی برای خانوار می‌شود.

آثار مخرب فیلترینگ بر سرمایه‌های اجتماعی

او بیان کرد: صحبت‌‌های وزیر اقتصاد درباره متضرر شدن اقتصاد از طریق فیلترینگ تا حدود زیادی درست است. اما به عقیده بنده بحث سرمایه اجتماعی که به واسطه فیلترینگ درحال از بین رفتن است و نارضایتی‌های موجود از فیلترینگ، از حوزه اقتصاد مهم‌تر است. این موضوع باارزش است و باید به آن پرداخته شود. از دیگر آثار منفی فیلترینگ، می‌توان به دسترسی‌هایی که به واسطه استفاده از فیلترشکن در اختیار هر رنج سنی قرار می‌گیرد اشاره کرد. زمانی که این محدودیت اعمال می‌شود، با توجه به استفاده از فیلترشکن برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی خارجی، دسترسی به سایت‌هایی که به درستی فیلتر شده‌اند هم آسان می‌شود و چه بسا همین امر باعث دسترسی کودکان و نوجوانان و جوانان به این سایت‌های غیراخلاقی می‌شود. متاسفانه ما از این خطرها برای فرزندانمان غافل هستیم. در حوزه امنیتی هم این حجم از مصرف فیلترشکن‌ها در کشور، قطعا می‌تواند تبعات امینتی سنگینی را به دنبال داشته باشد. زیرا فیلترشکن‌ها آی‌پی‌ها را تغییر می‌دهند و این برای حوزه امنیت، مدیریت و نظارت بر مردم نامطلوب است. همچنین تفسیر اشتباهی است که مدافعان رفع فیلترینگ را همراه دشمن بدانیم.

وی همچنین افزود: فیلترینگ موجود درجامعه در شورای عالی امنیت ملی شکل گرفته است. با توجه به وعده‌هایی که آقای پزشکیان در زمان انتخابات به مردم دادند و درحال حاضر خودشان رئیس شورای عالی امنیت ملی هستند، رفع فیلترینگ نیازی به طرح و قانون ندارد و ایشان خودشان می‌توانند در راه رفع فیلترینگ گامی بردارند.

هدف اصلی رفع فیلترینگ

رشیدی کوچی ادامه داد: هدف اصلی رفع فیلترینگ، افزایش سرمایه اجتماعی نظام است. مسئله مهم این است که ما فرصت زیادی برای رفع فیلتر و ساماندهی فضای موجود نداریم. اگر از این فرصت استفاده نکنیم و فیلترینگ همچنان حاکم بر جامعه باشد، عملا حاکمیت بر فضای مجازی را از دست خواهیم داد. اینترنت ماهواره‌ای به سرعت درحال گسترش است و مردم نشان دادند برای رسیدن به خواسته‌های خود حتی با وجود محدودیت، هر هزینه‌‌ی مالی را متحمل می‌شوند لذا با نظر به این مسائل همانطور که گفته شد فرصت زیادی برای حل فیلترینگ نداریم.

او بیان کرد: اجرایی نشدن رفع فیلترینگ دلایل متعددی دارد. یکی از آن دلایل را می‌توان فشار مخالفان رفع فیلترینگ بر رئیس جمهور دانست. البته که عملی نکردن وعده رفع فیلترینگ، بر نارضایتی مردم می‌افزاید.

وی عنوان کرد: با توجه به فعالیت‌هایی که درحال انجام شدن است و آمارهایی که وجود دارد، واضح است که فیلترینگ به اهداف خود از جمله کنترل فضای اجتماعی نرسیده است.

وضعیت فیلترینگ در کشورهای مختلف دنیا

وی در آخر اظهار کرد: در کشورهای مختلف دنیا معمولا در شرایط بحرانی، برای مدیریت اوضاع در یک بازه زمانی محدودیت‌هایی را بر اینترنت اعمال می‌کنند. این امر به عنوان یک قاعده کلی پذیرفته شده است. به عنوان مثال ما شاهد اعمال فیلترینگ در ترکیه برای مدریت فضا و افکار عمومی ایجاد شده به واسطه زلزله بودیم. درواقع فیلتر کردن فضای مجازی، در یک بازه زمانی کوتاه مدت شاید جوابگو باشد. اما طولانی شدن این بازه زمانی نه تنها دارای نتیجه‌ی مثبتی نخواهد بود بلکه باعث ایجاد نارضایتی و دور زدن محدودیت و فیلترینگ خواهد بود. موضوع فیلترینگ در خیلی از کشورها به صورت موقتی ایجاد می‌شود اما متاسفانه در کشور ما این موضوع دائمی شده است.