نظام مالیاتی ما عادلانه نیست / عدالت مالیاتی با مالیات بر مجموع درآمد اشخاص

اقتصاد آنلاین- نیلوفر عباس زاده؛ نظام مالیات‌ستانی در کشور‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که مالیات یکی از مهم‌ترین و پایدارترین منابع درآمد دولت‌ها، در بین سایر منابع است. اگر مالیات‌ستانی به نحو درست و عادلانه انجام شود، می‌تواند زمینه‌ای برای اصلاح مسیر اقتصاد باشد. علاوه برمالیات‌ستانی، ابزار‌های مالیات بسیار حائز اهمیت هستند. یکی از مهم‌ترین ابزارها، پایگاه‌های اطلاعاتی دقیق و شفاف است. شفافیت و دقت در اطلاعاتی که مبنای مالیات‌ستانی قرار می‌گیرند منجر به جلوگیری از فرار مالیاتی و ارائه تصویر دقیقی از وضعیت مالی و درآمدی مردم می‌شود. مالیات‌ها نیز با توجه به کارکردهای متفاوت، انواع مختلفی مثل مالیات بر درآمد اشخاص، مالیات بر کالاها، مالیات بر واردات و سایر پایه‌های مالیاتی دارد.

داد‌ه‌های فوق نشان می‌دهند که ایران سهم کمی در استفاده از مالیات بر درآمد اشخاص طی چندین سال داشته است. درصورتی که با عملی کردن این نوع از مالیات، جلوگیری از فرار مالیاتی، عدالت مالیاتی و یکپارچگی نظام حمایتی و مالیاتی محقق می‌شود. در پی همین موضوع و مشکلات نظام مالیاتی خبرنگار اقتصادآنلاین با علی مروی، اقتصاددان به گفت‌وگو پرداخت.

علی مروی در پاسخ به سوال مشکلات نظام مالیاتی کشور گفت: در نظام مالیاتی، مشکلات بزرگی وجود دارد. وجود نداشتن عدالت مالیاتی، یکی از این مشکلات است. به این معنی که در اخذ مالیات، معاف بودن افراد از آن و فرار مالیاتی، عدالتی وجود ندارد. درآمد مالیات و نسبت مالیات به درآمد دولت، یکی دیگر از مشکلات است. ما باید بتوانیم از طریق مالیات به اندازه کافی بودجه دولت را پوشش دهیم و دچار کسری عملیاتی نباشیم. مسئله دیگری که وجود دارد، بحث بانک اطلاعاتی و شفافیت در سامانه‌های هوشمند است. این سامانه‌ها که از فرار‌های مالیاتی جلوگیری و مالیات ستانی را دقیق‌تر‌ می‌کنند و باعث مالیات‌ستانی درست می‌شوند، دچار ضعف و مشکل هستند. درواقع ۳ مشکل مذکور یکی از مهم‌ترین مشکلات نظام مالیاتی هستند.

اولویت‌های نظام مالیاتی 

این اقتصاددان گفت: نظام مالیاتی ما، تابع اقتصاد کلان است. دراصل، امکان متناسب بودن نظام مالیاتی و صحیح نبودن اقتصاد کلان وجود ندارد. اما اگر این رابطه را کنار بگذاریم، اولویت اصلی و اول در نظام مالیاتی، پایگاه‌های اطلاعاتی و شفافیت داده‌هایی است که نظام مالیاتی باید برای اساس آن عمل کند. علی‌رغم اینکه موضوعات مطرح شده در نظام مالیاتی، مثل سامانه پایانه‌های فروشگاهی درسال‌های گذشته انجام شد؛ اما همچنان فرار مالیاتی و عدم برقراری ارتباط درست با مردم در پرداخت مالیات، وجود دارد. این امر، نشان‎‌دهنده استفاده نادرست از پایگاه‌ها و سامانه‌های اطلاعاتی است. به همین دلیل اولویت باید بر حل این موضوع باشد. مخارج مالیاتی، اولویت دوم است.
این مخارج باید برای مردم تبیین و شفاف شوند و اگر این کار انجام نشود، مردم برای پرداخت مالیات مقاومت می‌کنند. همچنین علاوه بر این اولویت‌ها، جزئیات دیگری مثل حساب‌ها و پرونده‌های مالیاتی مردم وجود دارد که باید به آن‌ها رسیدگی شود.

مالیات بر مجموع درآمد و مزایای آن

وی گفت: استفاده از مالیات بر مجموع درآمد اشخاص (PIT)، تا حدودی در دنیا به کار گرفته شده است. این نوع مالیات، یکی از ابزار‌های بسیار پیشرفته نظام مالیاتی است. مالیات بر مجموع درآمد اشخاص، عدالت مالیاتی را ایجاد می‌کند و توزیع درآمد را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این فرار‌های مالیاتی را کاهش می دهد.

آگاهی مردم از مخارج مالیاتی، لازمه اخذ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص

او گفت: اما نکته مهم این است که تا زمانی که مردم نسبت به مالیاتی که پرداخت می‌کنند مطمئن نباشند، حتی با وجود استفاده از مالیات بر مجموع درآمد اشخاص، مردم راه‌های فرار را جایگزین خواهند کرد. برای بهره‌وری از مالیات بر درآمد اشخاص، مردم باید از مخارج مالیاتی و برخورد عادلانه نظام مالیاتی با آن‌ها آگاه و مطمئن شوند.
وی همچنین اضافه کرد: تا الان به سمت اجرای مالیات بر درآمد اشخاص نرفته‌ایم. زیرا بانک اطلاعاتی ما صحیح نبوده است و مجوز‌های قانونی برای گرفتن اطلاعات از حساب‌های بانکی نداشتیم.

علی مروی در آخر گفت: برای عملی کردن مالیات بر مجموع درآمد اشخاص، باید زیرساخت‌های فنی و اطلاعات مورد نیاز توسط نظام مالیاتی فراهم شود. با فراهم کردن این زیرساخت‌ها و اطلاعات شاید نظام مالیاتی، بتواند پیش‌نیاز‌های مالیات بر درآمد اشخاص را محقق کند.