تفاوت‌ها را نپذیریم، دورمان می‌زنند!

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، سیدحمید امامی که علاوه بر تهیه‌کنندگی آثار کودک و نوجوان برای شبکه‌های تلویزیونی، ریاست کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی را نیز برعهده دارد، در گفت‌وگوی تفصیلی درباره تولید محتوا برای این گروه سنی و چالش‌های مرتبط با آن مطالب مختلفی را بیان کرد. او این گفت‌وگو را محتواسازی برای کودک و نوجوان آغاز کرد اما از آنجا که توزیع محتوا و رساندن آن به مخاطب، امروز بدون فضای مجازی ممکن نیست، در بخش‌های مختلف درباره سیاست‌گذاری‌های کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی سخن گفت.

امامی درباره چگونگی شکل‌گیری کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی و هدف و فعالیت‌های این مرکز، گفت: سیدمحمدامین آقامیری، رئیس مرکز ملی فضای مجازی به واسطه دغدغه‌ای که در حوزه کودک و نوجوان داشت، در تیرماه ۱۴۰۲ تصمیم گرفت اتفاق متفاوتی را در این حوزه رقم بزند. از آن‌جایی که مرکز ملی فضای مجازی کار سیاست‌گذاری و گرد هم آوردن تمامی دستگاه‌ها در حوزه کودک و نوجوان را برعهده دارد، پس از اتفاقات سال ۱۴۰۱ و درک این واقعیت که فضای مجازی تا چه اندازه دارای اهمیت است و نوجوانان چه تاثیر پررنگی در جامعه دارند، برای همگرا کردن دستگاه‌های متولیِ این حوزه و کمک به اجرایی شدن تصمیمات، کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی تشکیل شد.

او با تاکید بر اهمیت کنشگری نوجوانان در امور مختلف، ادامه داد: از این رو تصمیم گرفته شد به نوجوان‌ها میدان داده شود تا خودشان برخی کارها و فعالیت‌ها را برعهده بگیرند و دیگر تصمیمی از سوی ما برای آن‌ها گرفته نشود. در حقیقت سعی کردیم به جای محدودسازی به سمت هدایت در قالب حمایت این گروه حرکت کنیم. در نهایت پس از چندین جلسه گفت‌وگو و مطالعه‌ی «سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی» تصمیم‌هایی با رویکردهای متفاوتی گرفته شد.

نقاط ضعف سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی

امامی البته «سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی» را خالی از ایراد و اشکال ندانست و بیان کرد: این سند، جامع و راهگشا نیست. هرچند که سال‌ها زمان برای نگارش آن صرف شده است که از همین مورد می‌توان به عنوان بزرگترین مشکل این سند نام برد چرا که کودک یا نوجوانی که امروز می‌بینیم با کودک و نوجوانِ ۱۰ سال گذشته متفاوت است و جهان کودک و نوجوان ۱۰ سال پیش نیز امروز فرق کرده است. نقطه ضعف دیگری که وجود داشت در این بود که یک سند واحد برای گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان نوشته شده است و هیچ تفکیکی نیز صورت نگرفته که باعث می‌شود هرچه برای مراقبت از یک کودک ۸ ساله در فضای مجازی می‌نویسیم از یک نوجوان ۱۶ ساله نیز توقع داشته باشیم که این امکان پذیر نیست؛ مانند آنکه بخواهیم برای همه گروه‌های سنی که ذکر شد، یک نوع برنامه بسازیم!

صیانت به معنای محدودیت نیست!

او افزود: به صورت کلی زمانی که واژه «صیانت» به میان می‌آید اولین تعریف در ذهن همه «محدودیت» است، هرچند تلاش کنیم تفسیر زیباتری از آن داشته باشیم. در صورتی که باید بدانیم تعریف آن مترادف با «حمایت» است. به همین دلیل سندی که به نگارش درآمده بایدها و نبایدهای فراوانی دارد که از نگاه من برای سه گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان به صورت یکسان قابل اجرا نیست. کودک زیر ۹ سال باید تحت مراقبت مستقیم خانواده باشد و وظیفه ما آموزش خانواده است، اما برای گروه سنی بالای ۹ سال که علاقه به کنشگری و تعامل دارد و خانواده و مربی به تنهایی امکان هدایتگری ندارد، باید به شکل دیگری اندیشید.

ماجرای بومی‌سازیِ یک الگوی جهانی

رئیس کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی درباره الگوی جدیدی که برای گروه سنی بالای ۹ سال ارائه داده‌اند، توضیح داد: در ابتدا باید بگویم که این الگو از مدل‌های تجربه شده جهانی الگو گرفته و بومی‌سازی شده است. یک مدل پیشنهادی داریم در ۳ بخش که با ۳ «M» مشخص می‌شوند. اولین بخش «Monitoring» است به معنای بررسی و تنظیم‌گری تمامی محتوا تا محتوای درست و خوبی تولید و عرضه شود. دومین بخش «Mentoring» است، با این راهکار که هدایت بخش تولید را در اختیار دارد و بخش سوم این مسیر «Marketing» است با این رویکرد که با توجه به ۲ مرحله پیشین تلاش می‌شود که این تولیدات دیده شوند.

او با بیان اینکه این برنامه در راستای حمایت از فضای کودک و نوجوان در این مسیر درحال حرکت است، اظهار کرد: در گام اول تنظیم‌گری با توجه به مسیر فرهنگی ما در این راه وجود دارد، در گام دوم کارخانه‌ای برای تولید محتوای فضای مجازی ایجاد شد تا نوجوانان بتوانند تحت حمایت و هدایت ما تولید کنند، در گام سوم نیز تاکید کردیم که در نهایت پس از این دو مرحله، در دیده شدن و مارکتینگ محتوای تولیدی نوجوانان تلاش می‌شود. در حقیقت می‌خواهیم سیاستگذاری را به چرخه تولیدی که در پشت آن کسب و کار وجود دارد، متصل کنیم.

امامی تاکید کرد: این به معنای درآمدزایی از آموزش نیست؛ به معنای این است که مدلی طراحی شود که در آن نوجوانِ کنشگر به عنوان تولیدکننده حمایت شود و فضای مجازی را با تولیدات کاربر نوجوان در اختیار بگیریم و تولیدات حمایت و هدایت شده را در بسترهای مختلف منتشر کنیم.

نیاز به یک پلتفرم اختصاصی برای تولیدات کودک و نوجوان

رئیس کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی در ادامه درباره محل نمایش تولیدات این نوجوانان، بیان کرد: برای پخش این تولیدات نیز به یک پلتفرم نیاز است تا تولید کننده، فروشنده، نویسنده و افراد مرتبط دیگر که در حوزه کودک و نوجوان فعال هستند بتواند در آن فعالیت کنند. مشکل من در ابتدا با «سند صیانت از کودک و نوجوان در فضای مجازی» در این بود که نگاه کسب و کاری (بیزینسی) به این حوزه وجود نداشت، چراکه اگر به عنوان یک کسب و کار باشد، چرخه آن به صورت خودکار می‌چرخد. البته که من از همان روز اول ورود به مرکز ملی فضای مجازی مدلی که ارائه دادم بر مبنای نگاهم به بخش خصوص بود چراکه این نگاه در بخش خصوصی جواب می‌دهد.

مخاطب نوجوان به سراغ صدا و سیما می‌رود؟

او ادامه داد: من تهیه‌کننده صدا و سیما هستم و سال‌ها در این فضا کار کرده‌ام، اما مشکلی که با نوع برنامه‌سازی در صدا و سیما دارم در این است که در شرایطی که پلتفرم‌ها درحال رشد و جذب مخاطب هستند، صدا و سیما مدام درحال از دست دادن مخاطب، به‌ویژه تماشاگر نوجوان است. صدا و سیما باید نوع برنامه‌سازی را تغییر دهد چراکه امروز نوجوانان تعامل‌کننده‌اند و به همین دلیل باید به شکلی سراغ تولید محتوا با آن‌ها رفت که تصمیم بگیرند با صدا و سیما تعامل کنند.

این تهیه‌کننده و برنامه‌ساز، افزود: نباید این نکته را فراموش کنیم که نوجوان امروز جستجوگر است، برای محتوای بهتر زمان می‌گذارد و وقت خود را تلف نمی‌کند. به همین دلیل اگر نتوانیم نظر او را جلب کنیم، سراغ بهترین پلتفرم‌های داخلی و خارجی می‌رود و به راحتی محتوای ضعیف یا متوسط را رها می‌کند.

او با اشاره به اینکه حتما نیاز نیست برای جذب نوجوانان محتوای مستهجن تولید شود، اظهار کرد: به عنوان مثال من به عنوان یک تهیه‌کننده برنامه‌ای به نام «برپا» را در شبکه نهال روی آنتن می‌برم که فصل جدید آن پاییز ۱۴۰۳ پخش می‌شود و درباره پیشرفت‌ها و دستاوردهای علمی و صنعتی ایران است. ما «برپا» را با همراهی نوجوانان ساختیم و چون خود آن‌ها در روند برنامه دخیل هستند و شوخی‌هایی از جنس خودشان در آن وجود دارد، در نهایت با کار متفاوتی رو به رو شدیم به شکلی که یکی از اولین جستجوهای تلوبیون در حوزه کودک به «برپا» اختصاص دارد.

سنت‌شکنی با ویدیوهای عمودی!

امامی ادامه داد: باید بدانیم بازی بزرگی که نوجوانان بازیگران آن هستند، در فضای مجازی برپاست و این زیست‌بوم ادبیات و تعاملات متفاوتی دارد و به همان شکل نیز تعامل را می‌پذیرد. اولین کاری که در راستای تمام این موارد ذکر شده انجام دادیم برگزاری جشنواره‌ای برای تولید محتوای فضای مجازی نوجوانان بود که با سایر جشنواره‌ها متفاوت بود. اولین تفاوت آن نیز در محتوای ارسالی شرکت‌کننده‌ها بود، به شکلی که ویدیوهایی که به صورت عمودی ضبط و ساخته شده بودند را برای ما ارسال کردند که البته با مقاومت‌ها و اعتراض‌های زیادی بابت همین قاب‌های عمودی رو به رو شدیم، اما نوجوان هر روز در فضای مجازی با قاب عمودی سر و کار دارد و این قاب را می پسندد و ما هم باید در جهت مسیر او حرکت کنیم.

تفاوت‌ها را نپذیریم، دورمان می‌زنند!

رئیس کارگروه کودک و نوجوان مرکز ملی فضای مجازی همچنین درباره نتایج به دست آمده از آسیب‌شناسی که در طی حضور در این کارگروه به دست آورده است، بیان کرد: اولین نکته‌ای که متوجه آن شدیم این است که متاسفانه مسئولان تعریف و نگاه درستی درباره گروه سنی نوجوان ندارند. به همین خاطر در ابتدا دوره‌ای را برای تعریف و فهم گروه سنی و پرسونای نوجوان برگزار کردیم تا به شناخت درستی از نوجوان برسیم.

او با اشاره به اینکه در برخی سازمان‌ها این شناخت از گونه‌های شخصیتی مختلف نوجوانان وجود دارد، تاکید کرد: به عنوان مثال از ۹ تیپ شخصیتی که در جامعه می‌بینیم تنها به ۴ نوع آن می‌پردازند چراکه هزینه نپرداختن به آن ۵ گونه دیگر، کمتر از پرداختن به آن است. این درحالی است که در نهایت باید به همه گونه‌های شخصیتی و اخلاقی نوجوانان توجه شود تا اتفاقاتی که در سال ۱۴۰۱ شاهد آن بودیم دوباره رخ ندهد و تازه آن موقع نگوییم که این نوجوانان کجا بودند؟ چرا آن‌ها را ندیده بودیم؟ درحالی که نخواستیم که ببینیم.

امامی افزود: باید بدانیم که با نسل متفاوتی مواجهیم و این نوجوانان با دوره نوجوانی ما بسیار متفاوت‌اند. من امروز به روزترین فیلترشکن‌ها را از نوجوان‌ها می‌گیرم. ما آن‌ها را محدود می‌کنیم، اما در عصری که هوش مصنوعی پیشتازی می‌کند نوجوانان ما را دور می‌زنند! به همین دلیل می‌گویم که باید آن‌ها را ببینیم و طرز فکری را که وجود دارد، تغییر دهیم و از آن‌جایی که سرعت تغییر نیز بالا است، این اتفاق مهم را نباید پشت گوش بیاندازیم.

کاری از دستمان برنمی‌آید، پس فیلتر می‌کنیم! 

این تهیه‌کننده و برنامه‌ساز با اشاره به اینکه هر زمان متوجه حرکت سریع تغییرات می‌شویم، سدی مقابل آن می‌سازیم، بیان کرد: دقیقا هر زمان احساس می‌کنیم که نمی‌توانیم خود را با تغییرات دنیا همراه کنیم، به شکل کلی صورت مسئله را حذف می‌کنیم. فضای مجازی با سرعت فراوان در حرکت است؛ ما به آن نمی‌رسیم، پس فیلتر می‌کنیم و نمی‌دانیم با این کار تا چه اندازه راه‌های اثرگذاری خود را چه در بُعد جهانی و چه در فضای داخلی می‌بندیم. وقتی فضای مجازی با فیلتر مواجه نباشد، باعث ایجاد رقابت می‌شود و سطح کیفی اپلیکیشن‌ها و پیام‌رسان‌های داخلی نیز با رقابت بالا می‌رود. اما الان رقابت دیگر معنایی ندارد.

او ادامه داد: چالش در حوزه نوجوانان نیز از سر نشناختن است و از آن‌جایی که نمی‌شناسیم و تلاشی هم برای شناخت آن‌ها نداریم، تنها راه چاره در ذهن ما فیلتر است تا بعد درباره آن فکر کنیم و به راه حل برسیم.

پاسخ به نیاز نوجوانان با «دیدیمون» 

امامی در پایان با اشاره به بررسی‌ پلتفرم‌های گوناگون، بیان کرد: به دنبال این رصد و بررسی به این نتیجه رسیدیم که هیچ یک از پلتفرم‌ها آنطور که باید در حوزه نوجوان فعال نیستند و صرفا کار پخش فیلم و انیمیشن را برعهده دارند. بنابراین تصمیم گرفتیم پلتفرم «دیدیمون» را تعریف کنیم. پلتفرمی که تقریبا ۲ سال برای آن وقت گذاشتیم و در کنار ارائه محتوای تصویری به مخاطب مانند فیلم، سریال و انیمیشن، برای آن‌ها بازی طراحی کرده و همچنین فضایی برای تولید محتوا از سوی کاربر ایجاد کردیم تا نوجوانان نیز در این فضا تولید کننده باشند.

او افزود: این پلتفرم در آینده نیز قرار است بستری برای حضور و فعالیت بخش گسترده‌ای از تولیدکنندگان و خریداران محتوا باشد و همچنین از این طریق باعث دیده شدن محصول خود شود. در حقیقت «دیدیمون» یک باشگاه مجازی می‌شود که محلی برای نوجوانان و فعالان حوزه نوجوان است. همچنین یک پاتوق نوجوان نیز در حال طراحی است که در کنار تماشای فیلم و رفتن به کافه، فضایی هم ایجاد شود تا محلی برای ایونت‌ها، مسابقات، مطالعه و درس خواندن، بازی کردن و... برای آن‌ها باشد. البته که در نظر داریم این اتفاق در تمام شهرهای ایران اجرایی شود، اما نمونه اولیه آن در تهران در حال راه‌اندازی است.