بررسی جایگاه حق‌بیمه در سبد هزینه خانوار ایرانی

به گزارش اقتصاد آنلاین، در این پژوهش با موشکافی و بررسی دقیق داده‌های خام هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار کشور، به موضوع شناخت هزینه‌های صرف‌شده در خانوارهای مختلف، سهم هزینه‌ها و شناخت عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری آنان برای خرید حق‌بیمه در رشته‌های مختلف پرداخته شده و سهم هر گروه از حق‌بیمه‌ها و عوامل مؤثر بر تقاضای آنان شناسایی شده است.

بر پایه این گزارش ابتدا تئوری موضوع با استفاده از مدل مطلوبیت انتظاری ارائه و سپس اثر تغییرات ثروت اولیه، احتمال وقوع خسارت، میزان خسارت و نرخ حق‌بیمه بر تقاضای بیمه بررسی شده است که نتایج نشان از رابطه مثبت تقاضای بیمه با احتمال وقوع خسارت و میزان خسارت و رابطه منفی آن با نرخ حق‌بیمه دارد. در ادامه و برای دستیابی به اهداف اصلی تحقیق از داده‌های هزینه و درآمد خانوار از مرکز آمار کشور در سال‌های 1387 تا 1393 استفاده شده و اطلاعاتی نظیر بعد خانوار، سن، تحصیلات و فعالیت سرپرست خانوار، محل زندگی خانوار، هزینه‌های صرف‌شده در گروه‌های مختلف توسط خانوار، اطلاعات مربوطه به خرید حق بیمه، انواع درآمدهای آنها و … از داده‌های خام استخراج شده و مورد تحلیل قرار گرفتند.

سپس متوسط سهم بیمه‌های مختلف در سبد خانوار بر اساس تقسیم انواع حق‌بیمه در داده‌های مرکز آمار (بخش‌های غیردرمانی (بازنشستگی و …)، مسکن (خدمات)، بهداشت و درمان، حمل و نقل و سایر)، مورد بررسی قرار گرفت که حدود 2٪ از هزینه‌های کل خانوارها مربوط به خدمات بیمه و از بین هزینه‌های صرف‌شده برای حق‌بیمه، بیش از نیمی از آن مربوط به حق‌بیمه غیردرمانی، حدود 30٪ آن مربوط به حق‌بیمه مرتبط با بهداشت و درمان و قسمت عمده‌ای از بقیه سهم آن نیز به بیمه‌های مرتبط با حمل و نقل اختصاص داشت.

در ادامه به بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه در حوزه‌های غیر درمانی، بهداشت و درمان و حمل و نقل پرداخته شد و اثرگذاری ویژگی‌های مختلف خانوارها بر تقاضای حق بیمه بررسی شد.

نتایج به دست آمده از این تحقیق حاکی از آن است که از بین این متغیرها، با فرض ثابت‌بودن سایر متغیرها، تقاضای حق‌بیمه با سطح تحصیلات و درآمد خانوار رابطه مستقیم و با بعد خانوار و سن سرپرست خانوار رابطه معکوس دارد. همچنین بالابودن عواملی نظیر هزینه‌های درمانی و حمل و نقل شخصی نیز رابطه مستقیمی با تقاضای حق بیمه در رشته‌های درمان و حمل و نقل دارند.

این گزارش می افزاید از سایر نتایج به‌دست‌آمده از تخمین مدل‌ها می‌توان به مقدار کشش قیمتی و درآمدی حق‌بیمه‌‌ها در مناطق شهری و روستایی در رشته‌های مختلف اشاره کرد که کشش قیمتی تقاضا در حدود 0.04- تا 0.025- و کشش درآمدی در حدود 0.03 تا 0.07 به‌دست‌آمدند. در نهایت می‌توان گفت که این تحقیق می‌تواند نقطه شروعی برای تحلیل اقتصادی دقیق و ارزیابی میزان اثر متغیرهای اقتصادی و اجتماعی مختلف بر مقدار پرداخت برای حقبیمه در خانوارها باشد و پیشنهاد می‌شود تا در ادامه به تحقیقاتی در همین حوزه و با موضوعات "اثر سیاست‌های اجرا شده در اقتصاد کشور (یا صنعت بیمه) بر تقاضای حقبیمه‌های مختلف"، "بررسی اثر متغیرهای روانی در مورد وقوع خسارت بر تقاضای حقبیمه" و "تحلیل تبلیغات آموزشی در مورد استفاده از بیمه برای پوشش ریسک" پرداخته شود.

به علاوه استفاده از مدل‌هایی که تقاضای حق‌بیمه را در کنار تقاضای سایر اقلام خانوارها قرار دهد نیز می‌تواند نتایج حاصل از این پژوهش را واقعی‌تر و با دقت بیشتری نشان دهد.

علاقمندان برای دسترسی به متن کامل گزارش می توانند به منوی "گزارش طرح‍های پژوهشی" در وب سایت پژوهشکده بیمه مراجعه فرمایند.