شوک اردوغان به هودارانش / مقامات کناره‌گیری کنند

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تسنیم، در شرایطی که محبوبیت و جایگاه اجتماعی حزب عدالت و توسعه به پایین‌ترین حد ۲۳ سال اخیر رسیده و شکست سنگینی را در انتخابات محلی سپری کرده، اردوغان برای جبران شکست از راهکاری استفاده کرده که مورد انتقاد تحلیلگران قرار گرفته است.

سخنان رهبر حزب حاکم ترکیه در جشن سالگرد تاسیس حزب، هواداران را شوکه کرد. چرا که انتظار می‌رفت رجب طیب اردوغان در مقام رهبری حزب عدالت و توسعه، پس از شکست سنگینی که حزب او در انتخابات شهرداری‌ها متحمل شد، به یاران خود روحیه بدهد و نقشه راه جدیدی برای پیروزی ترسیم کند.

اما او در سخنرانی کوتاه خود، به تندی با مقامات حزب سخن گفت و چنین عبارتی بر زبان آورد: «ای کسانی که خسته‌اید یا احساس بی‌حوصلگی می‌کنید، همین حالا کنار بکشید بگذارید ما به حرکت خود ادامه دهیم».

به این ترتیب، اردوغان خطا و قصور شکست حزب عدالت و توسعه یا آکپارتی و کاهش آراء را بر گردن مدیران حزب انداخت.

اردوغان علاوه بر آن که برخی از مقامات حزب خود را به کناره‌گیری تشویق کرد، دست به اقدام دیگری نیز زد که به تندی مورد انتقاد تحلیلگران و سران احزاب قرار گرفت.

ماجرا از این قرار است که اردوغان، یک ماه قبل از برگزاری جشن سالگرد تاسیس حزب، به شکل محرمانه یک تیم سه نفره تشکیل داد تا سراغ برخی از اعضای احزاب رقیب و مخالف بروند و با دادن وعده امتیازات طلایی، آنان را تشویق کنند که از حزب خود جدا شده و به حزب اردوغان بپیوندند.

تلاش محرمانه این تیم جواب داد و درست در روز برگزاری جشن سالگرد حزب، دو تن از نمایندگان پارلمان ترکیه وابسته حزب راست افراطی موسوم به «حزب خوب» بر روی صحنه رفتند و اعلام کردند که از این به بعد عضو حزب اردوغان هستند!

همین که این دو نماینده از صحنه پایین آمدند، مجری مراسم اعلام کرد: «حالا شاهد حضور شهردارانی خواهید بود که از نقاط دور کشور آمده‌اند تا اعلام کنند که حزب قبلی خود را رها کرده‌اند و از این به بعد، عضو خانواده بزرگ عدالت و توسعه خواهند بود».

به این ترتیب، 7 شهردار حزب اسلامگرای دوباره رفاه متعلق به فاتح اربکان، بر روی صحنه رفتند و اعلام کردند که از این به بعد، فقط از حزب حاکم و شخص اردوغان دستور می‌گیرند و کاری با اربکان ندارند.

این اقدام اردوغان و یاران او برای جذب نمایندگان و شهرداران احزاب دیگر در حالی صورت گرفته که تحلیلگران نگاه متفاوتی دارند و یارکِشی از احزاب رقیب را نوعی عمل غیر اخلاقی می‌دانند و معتقدند که حزب حاکم، باید جایگاه خود را در جامعه ترمیم کند و نه در آمار تعداد کرسی‌های پارلمان و تعداد شهرداری‌ها.

اُجاکتان: شما به مردم نیاز دارید نه احزاب رقیب

مهمت اُجاکتان از تحلیلگران ترکیه نوشته است: مهمترین بخش برنامه سالگرد تاسیس حزب عدالت و توسعه، این بود که عده‌ای از نمایندگان و شهرداران احزاب دیگر بر روی صحنه رفتند و اعلام کردند که از حالا به بعد، حزب قبلی خود را رها کرده و با اردوغان خواهند بود. اردوغان می‌خواهد با جذب نمایندگان احزب دیگر، بخشی از شکست را جبران کند. کاری به ابعاد غیراخلاقی این ماجرا ندارم. می‌خواهم به موضوع مهمتری اشاره کنم و بگویم، اردوغان و حزب او، نیاز به اعتماد عمومی دارند نه افزایش تعداد نمایندگان. وقتی که جایگاه حزب در جامعه پایین آمده و میزان آرای حزب عدالت و توسعه به پایین‌ترین حد خود رسیده، با جذب چند شهردار شهرهای بسیار کوچک و دورافتاده کشور، می‌خواهید دقیقاً چه تغییری ایجاد کنید؟ اساسی‌ترین مسئله آک پارتی این است که به تدریج نزد ملت اعتبارش را از دست داده و توده‌ها آماده نیستند به این حزب اعتماد کنند. بحران اقتصادی، بی‌عدالتی، نابرابری، ناکارآمدی سیاست‌های حزب حاکم، رانت پروری و خاصه خواری، کنار نهادن شایسته سالاری و تبدیل شدن ترکیه به میدانی برای کسب قدرت و ثروت خانواده های نزدیک به حزب حاکم، کاری کرده که اعتبار خود را در قلب میلیون‌ها شهروند از دست بدهد. چنین چیزی با دادن امتیاز و جذب چند نماینده قابل ترمیم نیست.

اُجاکتان در ادامه نوشته است: نظرسنجی‌های میدانی به ما نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه در میان جوانان کشورمان جایگاه ضعیفی دارد و چنین چیزی باید برای حزب و دولت، نگران‌کننده باشد. نسل جوان ترکیه امیدی به اردوغان ندارد و فقط 25 درصد از آنان در سال 2023 حاضر شدند به اردوغان رای بدهند. 65 درصد از جوانان بین 18 تا 30 سال در انتخابات ریاست جمهوری 14 مه از کمال کلیچدار اوغلو، نامزد مشترک ائتلاف ملت حمایت کردند.

اتفاقات خوب فقط در 12 سال نخست بود

فهمی کورو از تحلیلگران برجسته ترکیه که همراه با برادر دیپلماتش ناجی کورو، روزگاری از رفقای نزدیک اردوغان بودند و حالا در صف منتقدین او جای گرفته، نوشته است: «عمر حزب عدالت و توسعه تنها 23 سال است و 22 سال از این عمر کوتاه را با زمامداری و ماندن در راس قدرت گذرانده، در نتیجه می‌توان این حزب را موفق‌ترین حزب در تاریخ سیاسی ترکیه دانست. اما واقعیت این است که همه افتخارات و پیروزی حزب حاکم، برای 12 سال نخست است و پس از آن دچار رکود جدی شد. حالا خود اردوغان و سران حزب نیز می‌دانند که در اولین انتخابات، قدرت را از دست خواهند داد. حزب عدالت و توسعه در حالی سالگرد تاسیس خود را جشن گرفت که ترکیه یکی از جدی‌ترین بحران‌های اقتصادی را تجربه می‌کند و آمار نگران‌کننده فقر و تورم به شرایط دشوار 22 سال پیش بازگشته است».

کورو در ادامه نوشته است: «مشکل فقط در داخل نیست. در دوران موفقیت حزب عدالت و توسعه، شهروندان ترکیه برای سفر به اروپا و آمریکا به راحتی ویزا می‌گرفتند، اما حالا ماه‌ها طول می‌کشد و نهایتاً باز هم با پاسخ منفی مواجه می‌شوند. از این گذشته، بزرگترین موج مهاجرت نخبگان و فرار مغزها در ترکیه روی داده است. اما اردوغان به جای آن که مشکلات بزرگ را حل کند، تمام توان خود را صرف این موضوع کرده که شهرداران برخی از شهرهای کوچک را تشویق کند تا حزب خود را رها کرده و به حزب حاکم بپیوندند».

احمد تاشگتیرَن از دیگر تحلیلگران مشهور ترکیه نیز موضوع سالگرد تاسیس حزب عدالت و توسعه را به نتایج ضعیف کاروان ترکیه در المپیک پاریس پیوند زده و نوشته است: «در بیست و سومین سالگرد تاسیس حزب عدالت و توسعه، بوتسوانا در المپیک پاریس مدال طلا گرفت ولی کاروان یکصد نفره ترکیه حتی یک طلا نگرفت. این اتفاق نمادین، نشان دهنده این است که حزب عدالت و توسعه، عملاً مباحث مهمی همچون آموزش، توجه به نسل جوان، ساخت آینده و تلاش برای کسب افتخارات بزرگ را کنار نهاده و دچار روزمرگی و تکرار شده است».

او در ادامه نوشته است: «23 سال پیش، حزب عدالت و توسعه در شرایطی تاسیس شد که یک طبقه کوچک در ترکیه ثروتمند بودند و بقیه مردم فقیر. سیاست خارجی ترکیه ورشکسته بود و اقتصاد ضعیف و بحران زده. عدالتی در کار نبود و فساد همه جا را فرا گرفته بود. این حزب به میدان آمد و همه مشکلات را کنار زد. برای همیشه؟ خیر. فقط به مدت یک دهه. حالا باز هم در ترکیه‌ای روزگاری می‌گذرانیم که اقتصاد بحران زده است و ده‌ها میلیون نفر از مردم ترکیه در فقر به سر می‌برند، سیاست خارجی ما ضعیف و بی‌رمق شده و کسی خیال مبارزه با فساد را در سر نمی‌پروراند. چرا که حزب عدالت و توسعه، عملاً دچار مسمومت قدرت شده است».

سما قزل ارسلان از متخصصین تحقیقات میدانی و مطالعات اجتماعی، در یک گزارش مفصل، به بررسی جایگاه حزب عدالت و توسعه نزد گروه‌ها و طیف‌های جامعه پرداخته و نوشته است: «مطالعات ما نشان می‌دهد که در زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه، دو گروه بسیار مهم جامعه، مطالبات و انتظارات مهمی داشتند و آنان تصور می‌کردند که آرزوهایشان با پیروزی اردوغان، رنگ واقعیت به خود می‌گیرد. در نتیجه این دو گروه، در پیروزی اردوغان در آن دوران، نقشی حیاتی ایفا کردند. اما حالا شاهد این هستیم که 22 سال پس از پیروزی حزب عدالت و توسعه، باز هم این دو گروه، به معنای واقعی کلمه از حزب اردوغان نومید شده‌اند و اغلب زنان و جوانان، به حزب جمهوری خلق نزدیک شده‌اند. چرا که بحران اقتصادی، تورم، بیکاری، بازگشت فساد مالی به ترکیه و کنار نهادن اصل مهم شایسته سالاری، بیش از هر گروه دیگری، زنان و جوانان را نومید و دلزده می‌کند».

در پایان باید گفت، شواهد نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه و رهبر این حزب بعنی رجب طیب اردوغان، برنامه و نقشه راه روشنی برای بازگشت به دوران اوج محبوبیت ندارند و پیش بینی اغلب تحلیلگران سیاسی ترکیه حاکی از این است که ترکیه در آستانه یک تحول سیاسی بزرگ و دست به دست شدن قدرت در میدان دموکراسی و انتخابات قرار گرفته است.