مناسب نبودن قیمت ناترازی ایجاد می‌کند/عامل اصلی کاهش سرمایه‌گذاری در بخش انرژی قیمت است
مدرس دانشگاه لوکانو سوییس مناسب نبودن قیمت را عامل ایجاد ناترازی برق اعلام کرد و گفت: عامل اصلی کاهش سرمایه‌گذاری در بخش انرژی قیمت است.
به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین، علی مختاری پژوهشگر و مدرس دانشگاه لوکانو سوییس، در میزگردی که امروز در مجمع کارآفرینان با موضوع ناترازی انرژی و اثرات منفی آن بر صنایع برگزار شد، بیان کرد: فلسفه فکری حاکمیت ما از ابتدا بر این مبنا بود که انرژی ارزان در اختیار خانواردها قرار بدهند.
وی افزود: از ابتدای انقلاب به جز دوره محدودی در حوالی سال 90، همیشه بیشترین میزان یارانه انرژی دنیا را ایران پرداخت کرده است. اما این میزان یارانه‌ای که داده‌ایم به رفاه منجر شده است؟ چه کسانی از آن بهره‌مند شده‌اند؟
مختاری افزود: اکثریت دهک‌های پایین با اینکه اصلاح قیمت بیشترین فشار را به آنها می‌آورد اما از یارانه انرژی بهره نمی‌برند. 60 کشور یارانه انرژی می‌دهند که 50 درصد یارانه‌های پرداختی در این حوزه در کشورهای محدوده ما انجام می‌شود.
وی ادامه داد: از ابتدای تاریخ بشر که بازار شکل گرفته است، اگر قیمت مناسب نباشد، ناترازی شکل می‌گیرد. اگر بازار بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا نباشد، دچار مشکل می‌شویم. در حال حاضر سرمایه‌گذاری در انواع و اقسام تولید انرژی کم شده است که عامل اصلی آن قیمت است.
دخالت در قیمت‌گذاری انرژی
مدرس دانشگاه لوکانو سوییس با اشاره به دخالت در قیمت‌گذاری انرژی افزود: بزرگترین اصلاح قیمتی انرژی را در سال 89 انجام دادیم. این اصلاحات کار را ساده می‌کند. وقتی تجربه ارزنده‌ای دارید، می‌توانید از این تجربه بیاموزید. با وجود آنکه دولت در آن مقطع پوپولیست بود اما تجربه اصلاح قیمت در آن مقطع نکات مثبتی داشت که آن را یاد نگرفتیم و تجربیات منفی را هم فراموش کردیم.
وی ادامه داد: 70 درصد جمعیت کشور ما بعد از هدفمندی یارانه‌ها، رفاهشان افزایش یافت. دهک‌های پایین از اصلاح انرژی بهره‌مند شدند زیرا درآمدهای حاصله تبدیل به یارانه نقدی شد.
مختاری گفت: میزان مصرف انرژی در دهک‌های بالا بیشتر است و یارانه‌ای که دولت می‌دهد، بیش از 30 درصد تولید ناخالص ملی است. اکنون صحبت از حذف پنج درصد تولید ناخالص داخلی به دلیل قطع برق بخش صنعت است اما ما معادل 30 درصد تولید ناخالص داخلی یارانه می‌دهیم.
وی افزود: ما بخش زیادی از تولید ناخالص داخلی را به شکل مصرف غلط، تلف می‌کنیم. این از خسارت به صنعت بزرگ‌تر است. باید به تجربیات دنیا و کشورمان باز گردیم. ببینم چه راه حل‌هایی وجود دارد.
حذف یارانه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها
مدرس دانشگاه لوکانو سوییس درباره راه حل مشکل ناترازی در کشور توضیح داد: یک راهکار حذف یارانه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها است. متاسفانه این رویکرد اشکالی که دارد، این است که بازگشت رفاهی که با تکمیل زیرساخت ایجاد می‌شود، زمان بر است. مردم این‌قدر صبور نیستند که برای دریافت منافعش این قدر منتظر بمانند.
وی اضافه کرد: برای کشور ما بهترین کار اتفاق سال 89 بود. نقص سیاست اجرا شده در آن مقطع این بود که دوباره قیمت ثابت برای انرژی لحاظ کردیم و به خاطر تورم کشور ما، دوباره به تعادل قبلی بازگشتیم. در آبان 98 با این میزان آسیبی که به اعتبار کشور خورد، مجددا مشکل را تکرار کردیم و بعد از گذشت چند سال هنوز در همان نقطه قبل از آبان 98 هستیم.
مختاری بیان کرد: به دلیل مشکلات اقتصاد سیاسی کشور، بهترین رویکرد برای اصلاح قیمت انرژی آن است که یارانه‌های نقدی به جای میزان بالای یارانه انرژی جایگزین شوند. باید نسبت به صنعت گروه‌های آسیب‌پذیر و صنایع انرژی بر تمهیداتی اندیشیده شود.
وی افزود: ما باید از گذشته درس بگیریم و به شرایط دنیا توجه کنیم. مقایسه سال 89 و 98 دارای اهمیت است. این دو مقطع یک تفاوت‌های خیلی جدی داشتند. خوب که نگاه می‌کنیم در آذر 89 پول نقد یارانه به حساب‌ها واریز شده بود و قابل برداشت تا زمان اجرای طرح نبود. یعنی خانوار فقیر می‌دانست پول در اختیار دارد.
مدرس دانشگاه لوکانو سوییس ادامه داد: در 98 هیچ چیز مشخص نبود. ناگهان افزایش قیمت اعلام شد. هیچ کس نمی‌دانست چه می‌کند بعدا 80 درصد جمعیت مشمول یارانه شدند. دولت احمدی نژاد این برنامه را بسیار بهتر اجرا کرد.
وی اضافه کرد: در دهک‌های مختلف در سال 89 مصرف غذا افزایش یافت. خانوار سبد مصرفی را خودش تنظیم می‌کند. ثروت ملی که برای دهک‌های بالای پرمصرف می‌رفته است، با تغییر قیمت انرژی بازتوزیع می‌شود.
به گفته مختاری در اجرای چنین طرح‌هایی باید به ذینفعان هدفمندی و انرژی توجه شود زیرا الگوهای رفتاریشان یکسان نیست. دهک‌های بالای ما از انجام این کار حمایت نمی‌کنند زیرا ذینفع نیستند. در دنیا حمایت از دهک‌های پایین دغدغه سیاستگزاران است.
وی ادامه داد: باید به دهک‌های پایین یارانه نقدی بدهیم. درباره آثار تورمی انجام این اصلاحات، می‌توان بحث کرد. قطعا افزایش قیمت انرژی باعث تورم می‌شود. باید روی آن کار علمی انجام شود اما این اصلاحات به نفع دهک‌های پایین است.
مدرس دانشگاه لوکانو سوییس تاکید کرد: باید اصول و اجرای برنامه دقیق باشد. حتما افراد مطلع باشند و اصلاحات انجام شده به شکل پایدار باشد و دوباره قیمت ثابتی برای انرژی نگذاریم که اثر اقدامات انجام شده را خنثی کند. باید مکانیزم تعدیل کننده قیمتی وجود داشته باشد.
