عقب ماندگی صنعت ساختمان از رشد فناوری
حامد قدوسی در یادداشتی می نویسد عقب ماندن صنعت ساختمان از رشد فناوری عجیب است چون بهره‌وری بخش‌هایی مثل صنعت و کشاورزی بعد از جنگ جهانی دوم بین ۵ تا ۱۰ برابر شده است، در حالی که بهره‌وری صنعت ساختمان تغییر نکرده است.
اقتصاد آنلاین؛ حامد قدوسی: عقب ماندن صنعت ساختمان از رشد فناوری عجیب و خیره‌کننده است. بهره‌وری بخش‌هایی مثل صنعت و حتی کشاورزی بعد از جنگ جهانی دوم بین ۵ تا ۱۰ برابر شده است، در حالی که بهره‌وری صنعت ساختمان تقریبا تغییر نکرده است و در برخی مناطق هزینه ساخت (غیر از بحث قیمت زمین) حتی بالاتر هم رفته است. بهره‌وری نیروی کار در کل اقتصاد آمریکا از ۱۹۵۰ تا الان حدود سه برابر شده است ولی در بخش ساختمان اتفاقا افت داشته و به ۷۰ درصد بهره‌وری دهه ۱۹۶۰ رسیده است! در نتیجه همه رشد قیمت مسکن در نقاط مختلف دنیا را صرفا به کم‌یابی زمین و سختی مقررات نمی‌شود نسبت داد چون هزینه ساخت مسکن هم مشابه بقیه بخش‌های اقتصاد کاهش نیافته است و گاه بیش‌تر هم شده است.
کیفیت و مطلوبیت عمل‌کردی مسکن هم که تغییر چندانی نکرده است. خانه‌هایی که امروزه در آمریکا ساخته می‌شود تقریبا همان طراحی و امکاناتی را دارند که خانه‌های دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی داشتند، کمابیش همان طراحی استاندارد خانه دوبلکس (در مورد منازل به اصطلاح ویلایی که شکل غالب مسکن در آمریکا است) با چند اتاق و دست‌شویی و گاراژ دو-ماشین و الخ. حتی می‌توانیم بگوییم کیفیت‌ها در برخی جهات عقب‌تر هم رفته‌اند. کیفیت زندگی در ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای که پنج دهه قبل ساخته شده‌اند گاهی مطلوب‌تر از ساختمان‌های لوکس جدید هستند که البته در این مورد کم‌یابی زمین‌های خوب و مقررات اضافه (مثلا برای مسیر خروج ایمنی یا اندازه حداقل دست‌شویی‌ها) هم بی‌تاثیر نبوده‌اند. (سلیقه شخصی: در ایران هم مثلا ساختمان‌های قدیمی مثل اسکان و اکباتان و سامان را با خیلی ساختمان‌های جدید مقایسه کنیم.)
تا جایی که یادم هست، الان بیش از ۳-۴ دهه است که مثلا بحث ساخت مادولار در تولید و سیستم‌های هوشمند در داخل خانه‌ها مطرح است ولی این نوع پیش‌رفت فناوری در عمل نفوذ خیلی پایینی داشته است. تولید 3D هم امید جدیدی است که باز سهم بسیار اندکی دارد. مصالح ساخت هم چندان متحول نشده‌اند و بیش‌تر مصالح همان سیمان و فولاد و آجری است که دهه‌ها قبل استفاده می‌شده و اتفاقا ردپای کربن بالایی هم دارند. البته مواد کامپوزیت که در صنعت حمل و نقل هوایی گسترش یافته و باعث کاهش جدی هزینه شده است، در مسکن هم به کار می‌رود (مثلا در پنل‌ها یا رویه‌های ضدآتش) ولی باز هم نقش کلیدی در کاهش هزینه‌های ساخت نداشته است.
به قول متخصصان، صنعت ساختمان آخرین صنعت باقی‌مانده است که فناوری قرار است آن را متحول کند ولی خب هنوز خبر جدی در آن نیست. فناوری مستغلات یا PropTech هم هنوز بیش‌تر به نمایش و تزیین صحنه شبیه است و با وجود فعالیت شرکت‌هایی مثل Zillow و Redfin هنوز تحول مهمی حتی در خرید و فروش و اجاره خانه‌ها نیفتاده است (از نوعی که مثلا اوبر صنعت حمل و نقل را متحول کرد.) البته شاید هوش مصنوعی خلاق (GAI) بتواند نقش مهمی در تغییر ساختار این بخش و حذف برخی فرآیندهای هزینه‌بر (مثلا تنظیم قرارداد) داشته باشد، باید دید.
سوال اصلی این است که چه عواملی باعث عقب ماندن بهره‌مندی صنعت مسکن از مزایای فناوری‌های جدید شده است؟ این بحث کلیدی را ادامه می دهیم.
