چالش های صادراتی سنگ های قیمتی

بازار صادراتی 700 میلیارد دلاری سنگ های قیمتی و سهم ناچیز ایران از این بازار جهانی؛ موضوعی که اگرچه مورد توجه بوده اما برای افزایش این سهم، هنوز برنامه ریزی و حمایت خاصی صورت نگرفته است. به گفته مشاور امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایران با داشتن ظرفیت های بالقوه معدنی و شناسایی 4 میلیارد تن ذخایر سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی از 200 منطقه شناسایی شده در 14 استان کشور دارای گوهرسنگ‌های فراوانی است و در تنوع سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی رتبه تک رقمی را داراست. هر چند که از این نعمت خدادادی و فرصت کم نظیر اقتصادی آن بهره چندانی حاصل نشده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خراسان ، مشهد که از تیرماه سال گذشته از سوی شورای جهانی صنایع دستی به عنوان «شهر جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی» انتخاب شده ، با دارا بودن ظرفیت های کم نظیر در این عرصه، فرصتی را به دست آورده است تا به قطب صادراتی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی جهان تبدیل شود. فرصتی که می تواند علاوه بر ارتقای بهره وری معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در استان خراسان رضوی، رونق اشتغال هنرمندان و به تبع آن بهبود فضای کسب و کار را نیز به همراه داشته باشد.

سهم مشهد از گردش مالی 700 میلیارد دلاری سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی

«علیرضا رشیدیان» استاندار خراسان رضوی، سال گذشته در مراسم رسمی معرفی مشهد به عنوان شهر جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی گفت: «گردش مالی سنگ‌های قیمتی 700 میلیارد دلار است و با توجه به ظرفیت های مشهد مقدس در این حوزه، باید بتوانیم نقش موثرتری ایفا کنیم». «محمد مطیع» در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مشهد به چه سهمی از این بازار جهانی دست یافته است، می گوید: به دلیل صادرات چمدانی سنگ های قیمتی، آمار دقیقی از میزان صادرات آن وجود ندارد. وی تصریح می کند: بحث صادرات گوهر سنگ ها و زیور آلات یک بحث ملی است، از طرفی تنها یک شرکت خصوصی در مشهد در زمینه صادرات این سنگ ها فعال است و بقیه صادرات بیشتر به صورت چمدانی است و خود گمرک هم آمار دقیقی از میزان صادرات این محصولات ندارد.

«محمد مطیع»  نیز به آمار موجود درباره صادرات سنگ های قیمتی از خراسان رضوی اشاره و اظهار می کند: سال گذشته 110 کیلوگرم سنگ قیمتی به ارزش یک میلیون و 838 هزار و 821 دلار از استان به خارج از کشور صادر شده که بالاترین رقم نسبت به سایر محصولات است. بافته های داری به میزان 349 هزار و 910 کیلوگرم، مصنوعات چرمی به وزن 17 هزار و 306 کیلوگرم و مصنوعات سفال و سرامیک به میزان 13 هزار و 782 کیلوگرم به ترتیب سه رتبه صادرات به لحاظ بیشترین حجم را به خود اختصاص داده است. مطیع با بیان این که محصولات صنایع دستی استان به 27 کشور دنیا صادر می شود، افزود: از جمله این کشورها می توان به ژاپن، چین، تاجیکستان، ازبکستان، مالزی، فرانسه، سوئیس، انگلستان، نیوزیلند، بحرین، قطر، کویت، آلمان، کانادا، ترکیه و استرالیا اشاره کرد.

1302 کیلوگرم صادرات کشور در سال 95

در گفت و گو با «امید جهانخواه» ناظر گمرکات خراسان رضوی، میزان صادرات سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و زیور آلات در سال گذشته را جویا می شویم. وی می گوید: طی  سال 95 از گمرکات استان به میزان 1302 کیلوگرم  سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و زیور آلات به ارزش 43 میلیون و 800 هزار دلار صادر شده که در مقایسه با سال 94 از نظر وزن و ارزش به ترتیب 139 درصد و 255 درصد افزایش داشته است.

بانک مرکزی اقدام کند، استقبال می کنیم

وی درباره محقق شدن تفویض اختیار ارزش گذاری گمرکی این کالاها از بانک مرکزی به استان خراسان رضوی نیز اظهار می کند: یکی از دغدغه های فعالان اقتصادی مرتبط با صادرات سنگ های قیمتی در استان که در جلسات متعدد در استانداری و اتاق بازرگانی مطرح شد، حضور و استقرار نماینده اسکناس و مسکوکات بانک مرکزی در مشهد برای اعلام نظر درباره نوع و ارزش محموله های فوق  است، گمرکات استان نیز از استقرار نماینده بانک مرکزی استقبال کرده است اما بنا به دلایلی که بانک مرکزی دارد ظاهرا تاکنون این امر محقق نشده است.

چالش های صادراتی

جهانخواه همچنین درباره چالش های صادرات سنگ های قیمتی ونیمه قیمتی در استان می گوید: یکی از مشکلات پیش روی صادرکنندگان با توجه به ارزش بالای محصولات، حمل و نقل و جابه جایی کالا تا فرودگاه و ارسال آن به مقصد است؛ از آنجایی که صادرات کالا به  بعضی نقاط جهان از طریق فرودگاه مشهد امکان پذیر نیست و پرواز به همه مقاصد را شامل نمی شود، صادرکنندگان باید پس از انجام تشریفات صادراتی کالا، آن را از طریق فرودگاه امام خمینی (ره) تهران به مقصد ارسال کنند لذا حمل کالا و تحویل به گمرک فرودگاه امام (ره) با توجه به ارزش نسبتا زیاد محموله یکی از مشکلات صادرکنندگان است. استقرار نداشتن نماینده بانک مرکزی در مشهد هم مشکل دیگر صادر کنندگان است.

وی تاکید می کند: ما در گمرکات استان از صادرات محصولات صنایع دستی و کالاهای مشابه خراسان رضوی که دارای جایگاه برتر در زمینه تولید آن هستیم، استقبال می کنیم و در این زمینه آمادگی کامل برای همکاری های بیشتر را داریم.

صادر کننده مجبور است محصول را برای ارزش گذاری به تهران ببرد

اما «عبد الصمد رحیمی» رئیس اتحادیه فیروزه تراشان مشهد هم درباره ساز و کار صادرات گوهر سنگ ها از گمرک مشهد می گوید: صادرات گوهر سنگ ها از گمرک مشهد منع قانونی ندارد، تنها مشکل این است که گوهر سنگ ها قبل از خروج از کشور باید در بانک مرکزی ارزش گذاری شود و این کار تنها در تهران صورت می گیرد. صادر کننده مجبور است محصول خود را با هزینه شخصی به تهران ببرد و از  فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) صادر کند. وی می افزاید: این که بانک مرکزی مسئله ارزش گذاری گوهر سنگ ها را به گمرک تفویض اختیار کند امکان پذیر نیست چرا که این امتیاز را شورای پول و اعتبار به بانک مرکزی داده است. اما از طرفی هم اداره گمرک، کارشناسی برای ارزش گذاری گوهر سنگ ها ندارد و نمی تواند در این زمینه تصمیم گیری و اقدام کند. وی تصریح می کند: درخواست استاندار محترم نیز همین بوده که کارشناس بانک مرکزی در مشهد و در یکی از بانک ها استقرار یابد که امیدواریم راه حلی برای این مسئله پیدا شود. او نیز با تایید صادرات چمدانی گوهر سنگ ها می‌گوید: صادرات گوهر سنگ ها بیشتر به صورت چمدانی است و نمی توانیم آماری از میزان صادرات سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی داشته باشیم، چرا که حجم صادرات سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی آن قدر بالا نیست که فرد برای طی مراحل ارزش گذاری بانک مرکزی تمایلی داشته باشد و ترجیح می دهد به صورت چمدانی به کشور های دیگر صادر کند به خاطر همین آمار دقیقی از میزان صادرات وجود ندارد.

«محمد جواد پیش‌بین» رئیس کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی ایران که بیش از 20 سال سابقه فعالیت علمی در زمینه گوهرسنگ ها دارد با بیان این که توسعه معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی به عنوان صنعتی تعیین کننده در برنامه ریزی های اقتصادی کشور است، می گوید: متاسفانه در صنعت، برنامه خاصی برای توسعه معادن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در کشور وجود ندارد؛ ضمن اینکه بخش خصوصی هم اگر بخواهد در این حوزه فعالیت کند، دیگر بوروکراسی های پیچیده اداری شده و چه بسا از ادامه فعالیت منصرف می شود. وی در ادامه به موضوع انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهر سنگ ها اشاره می کند و می افزاید: زمانی که مشهد به عنوان شهر گوهرسنگ ها انتخاب شد همه دستگاه های اجرایی باید حول یک محور جمع می‌شدند و هر آنچه از لحاظ بودجه، امکانات، دانش، نوآوری و ... در اختیار داشتند برای ارتقای این هنر و حرفه قرار می‌دادند اما تا به امروز این کار انجام نشده است.

برخی مسئولان حتی اطلاع ندارند!

پیش‌بین با انتقاد از بی تفاوتی برخی از دستگاه های اجرایی در انتخاب شدن مشهد به عنوان شهر سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی می گوید:آیا در این باره اداره دارایی زمینه ای فراهم کرده که مالیات افرادی که در زمینه گوهر سنگ ها فعالیت می کنند کاهش یابد؟ آیا تامین اجتماعی برای بخشودگی هزینه های بیمه ای فعالان این صنعت پیشنهادی ارائه کرده است؟ آیا سامانه بانکی، تسهیلات بانکی با سود کمتر در اختیار فعالان این حوزه قرار داده است؟ پیش بین معتقد است: از وقتی که مشهد به عنوان شهر گوهر سنگ ها انتخاب شد، نشانی از این عنوان در سطح شهر دیده نمی شود ، زمانی که گردشگر یا هر زائری وارد شهر مشهد می شود آثاری از شهر جهانی گوهر سنگ ها مشاهده نمی کند، حتی به برخی از مسئولان وقتی می‌گوییم مشهد به عنوان شهر جهانی گوهر سنگ ها  انتخاب شده اطلاعی از این موضوع ندارند. رئیس کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی ایران، گمرک را یکی دیگر از ارگان های تاثیر گذار در حوزه گوهر سنگ ها عنوان می کند و می افزاید: گمرک هم باید نقش خودش را در این زمینه ایفا کند و اگر بخش خصوصی بخواهد ماشین آلات وارد  یا محصولات خود را صادر کند، باید مشکلات آن رارفع کند. وی با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، پیشانی اقدامات اجرایی در زمینه شهر جهانی گوهر سنگ هاست، می گوید: میراث فرهنگی اقدامات خوبی انجام  داده ولی به تنهایی نمی تواند همه مسائل را حل کند و نباید انتظارات بیشتری داشت.

هنوز دیر نشده است

رئیس کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های قیمتی ایران در پاسخ به این سوال که با توجه به اقدامات صورت گرفته باز هم مشهد سکان دار این عنوان خواهد بود یا نه، بیان می کند: زمانی که مشهد شهر جهانی شد مسئولان باید از همان روز اول به فکر می بودند؛ با این وجود معتقدم با توجه به فرصتی که داریم هنوز دیر نشده است و می توان با اقدامات اورژانسی، شاخص های شهر جهانی را تقویت کرد و ارتقا بخشید ، در این صورت شورای جهانی گوهر سنگ ها تا یک سال دیگر این عنوان را برای مشهد حفظ خواهد کرد و در صورت ارتقای شاخص ها و اقدامات، این عنوان برای 4 سال دیگر هم تمدید خواهد شد.