پرورش میگو ؛ صنعت ارزآور و اشتغالزا

 میگو را نیز که خیلی‌ها نمی‌شناختند و به قول «بی بی» در قصه‌های مجید «ملخ دریایی» می‌گفتند، از دیدن آن چندش‌شان می‌شد چه برسد به خوردنش. اما سال‌ها گذشت و غذاهای دریایی راه خود را به سفره ایرانی‌ها باز کرد. اگرچه هنوز با سرانه مصرف غذاهای دریایی فاصله داریم اما حداقل سبد غذایی ما با ماهی و میگو بیگانه نیست. البته هنوز نیز بسیاری ترجیح می‌دهند با احتیاط به سراغ میگو بروند و بازار ماهی داغ‌تر است اما اگر تصور می‌کنید که اقبال کمتر افراد به میگو، باعث شده تا کسب و کار پرورش‌دهندگان آن کساد باشد، در اشتباهید زیرا برخلاف بازار داخلی، بازار صادرات آن داغ است و پر رونق.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، حالا پرورش میگو یکی از اهداف حوزه کشاورزی است که این روزها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است؛ چرا که این فرصت شغلی، زودبازده و در عین حال سودآور است و می تواند در کنار سایر اقلام صادرات غیر نفتی، این محصول پرورشی آبی نیز جزو اقلام صادراتی باشد. به عبارتی دیگر نگاه کلان اقتصادی ایران عبور از اقتصاد نفتی است و توسعه پرورش میگو نیز در این زمینه مورد اهمیت قرار گرفته است. با توجه به ظرفیت کشور در حوزه پرورش میگو، این امید وجود دارد که این محصول یکی از اقلام مهم صادراتی در آینده نزدیک باشد.

صنعتی با 23 سال سابقه

پرورش میگو یا بهتر بگوییم صنعت پرورش میگو، فعالیتی است که باید در مناطق ساحلی انجام شود و طبیعی است که با این اوصاف اگر علاقه‌مند به این فعالیت هستید، باید به مناطق شمالی و جنوبی کشور بروید. در ایران مناطق پرورش میگو در چهار استان جنوبی کشور و یک استان در شمال (استان گلستان) رونق دارد. در حال حاضر، نزدیک به 23 سایت یا مزرعه پرورش میگو در کشور فعال است، 22 مرکز در جنوب و یک مرکز نیز در شمال، استان گلستان، منطقه گمیشان در نزدیکی بندر ترکمن. این را «دکتر علی اکبر خدایی»، دبیر کل اتحادیه صادرکنندگان آبزیان ایران می‌گوید و ادامه می‌دهد: پرورش‌دهنده میگو با موجود زنده سر و کار دارد و طبیعی است که این کار ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ از تغذیه گرفته تا مسائل بهداشتی و بیماری‌ها. وی سابقه این صنعت را نزدیک به 23 سال می‌داند و ادامه می‌دهد: خوشبختانه در این مدت پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در پرورش میگو به دست آمده است و اکنون کسی که می‌خواهد وارد این حرفه شود، کار چندان دشواری پیش‌رو ندارد. شاید اگر کسی 20 سال پیش وارد این حرفه می‌شد، با چالش‌هایی مانند کمبود بچه میگو، غذا و ... روبه‌رو بود اما اکنون راه هموار است. پرورش میگو اگرچه مشکلات و دشواری‌های خاص خود را دارد اما برای افراد علاقه‌مند، شیرینی‌های خاص خود را داراست.

از کجا باید شروع کرد؟

اگر می‌خواهید وارد این حرفه شوید، باید ابتدا به سازمان شیلات ایران مراجعه کنید و درخواست خود را ارائه کنید. سازمان شیلات ایران به شما سایتی را معرفی می‌کند و با اعلام شرایط و پر کردن فرم‌هایی و بستن قرارداد اجاره با منابع طبیعی ( که اکنون به سازمان امور اراضی تبدیل شده است) زمین در اختیار شما قرار می‌گیرد. مرحله بعد ساخت‎وساز مزارع است که شامل ایجاد استخرها و تاسیسات و زیرساخت‌های موردنیاز برای سایت‌ها است. در اینجا نیز با مشکل چندانی روبه رو نمی‌شویدچون تعداد زیادی شرکت پیمانکاری و مهندسی وجود دارد که به صورت کاملا حرفه‌ای کار ایجاد استخرها، کانال‌ها، ورودی‌ها و خروجی‌ها را انجام می‌دهند.حداکثر زمان واگذاری زمین تا کارهای مطالعاتی و نقشه‌برداری و احداث بین 6 تا هشت ماه طول می‌کشد. پس از طی این مرحله، باید به سراغ خرید بچه میگو و غذا بروید و کارگر نیز استخدام کنید و سپس فعالیت‌تان را آغاز کنید.

مزارع پرورش میگو

مساحت مزارع پرورش میگو معمولا نزدیک به 20 هکتار است که به 14 تا 15 استخر تبدیل می‌شود؛ استخرهایی که مساحتی یک هکتاری دارد اما اندازه‌های نیم تا پنج هکتاری نیز در آن دیده می‌شود. «در حال حاضر متوسط برداشت از استخرهای پرورش میگو، سه تن در هکتار است»،این آماری است که خدایی اعلام می‌کند و می‌گوید: البته برخی واحدها با مدیریت مناسب تا هفت یا هشت تن برداشت محصول دارند. برای میزان برداشت سه تن در هر هکتار برای هر استخر، شما به 250 هزار بچه میگو نیاز دارید و حدود چهار تا پنج تن غذا برای هر استخر.

فصل پرورش میگو

فصل پرورش میگو نیز بسته به استان متفاوت است ولی معمولا از اسفند در استان هرمزگان آغاز می‌شود و تا آبان ادامه دارد؛ به عبارتی در استان هرمزگان به جهت زودتر گرم شدن آب و طول دوره می‌توان در سال دو بار میگو برداشت کرد. اما در استان‌هایی مانند خوزستان، بوشهر و گلستان تنها یک دوره می‌توان میگو برداشت‌کردچون فصل پرورش از اردیبهشت آغاز و تا شهریور و مهر برداشت انجام می‌شود و پس از آن استخرها تا سال آینده خالی می‌ماند.

بچه میگو را از کجا باید تهیه کرد؟

واحدهایی وجود دارد که بچه میگو تولید می‌کنند که تحت عنوان مرکز تکثیر میگو شناخته می‌شوند.فاصله زمانی که میگوی مولد تخم‌کشی شده به لارو و به استخر منتقل می‌شود، بین 20 تا 25 روز است. به عبارتی بچه میگوی اولیه که وارد استخر می‌شود، در واقع 20 روز سن دارد. هر بچه میگو نیز بین 15 تا 20 تومان قیمت دارد.

تهیه غذا برای میگو

غذای میگو اگر از تولید کارخانه‌های داخلی باشد، هر کیلو بین چهارهزار تا چهارهزار و 200تومان قیمت دارد. از سوی دیگر غذای وارداتی نیز بین چهارهزار و 500 تا پنج هزار تومان قیمت دارد. البته برخی پرورش‌دهندگان نیز خودشان غذا را به صورت دستی درست می‌کنند؛ یعنی در همان مزرعه با یک سری از دستگاه‌ها و برخی مواد اولیه غذا تولید می‌کنند.

چالش‌های پرورش دهندگان میگو

دبیرکل اتحادیه صادرکنندگان آبزیان ایران در مورد چالش‌هایی که پرورش‌دهندگان میگو با آن روبه‌رو می‌شوند، می‌گوید: به طور کلی در ابتدای امر، پرورش‌دهندگان ممکن است برای خرید بچه میگو دچار مشکل شوند چون باید به موقع اقدام کنند؛ در غیر این صورت با کمبود بچه میگو روبه‌رو خواهند شد چون زمان رهاسازی میگو در مزارع محدود است و اگر دیر بجنبند، ممکن است یا لارویی برای‌شان باقی نماند یا مجبور شوند لارو را گران و بی‌کیفیت بخرند. وی ادامه می‌دهد: در درجه بعد مشکل تامین غذاست که نیاز به نقدینگی بالا دارد و ممکن است در میانه راه، پرورش‌دهنده با کمبود نقدینگی روبه‌رو شود. بیماری‌ها، سرما و گرمای غیرمنتظره، توفان و... از جمله مشکلاتی است که ممکن است برای پرورش‌دهنده در طول مدت پرورش میگو به وجود آید. به عقیده خدایی، در واقع پرورش میگو نیز مانند کشاورزی با چالش‌های خاص خود مواجه است چون شما با موجود زنده سر و کار دارید.

بیماری‌های میگو

«لکه سفید»، بیماری ویروسی است که به عنوان کابوس پرورش‌دهندگان میگو شناخته می‌شد و در سال‌های گذاشته خسارت بسیاری به این صنعت واردکرده است که خوشبختانه یاد گرفته‌اند چگونه با آن مقابله کنند. ویروس، باکتری و آلودگی در اطراف سایت‌های پرورش میگو وجود دارد و این ما هستیم که با به‌کارگیری روش‌های پیشگیری، نباید اجازه دهیم این بیماری‌ها بر محصول ما غلبه کنند. در مورد بیماری‌های باکتریایی نیز، مواردی همچون ویبریوز وجود دارد که البته آن نیز با رعایت مسائل بهداشتی قابل کنترل و پیشگیری است. مدیریت کنترل استرس مزارع نیز، از جمله مواردی است که نیازمند رعایت و مراقبت است.

برداشت میگو

با نگاهی به حجم پرورش میگو در مزارع می‌توان دریافت که یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، زمان برداشت میگو است زیرا در هنگام برداشت، شما با صدها تن میگو مواجه هستید که باید سریعا فرآوری شده و به بازار مصرف عرضه شود. سوال اینجاست که به عنوان یک پرورش دهنده چگونه باید برداشت محصول را مدیریت کرد. خدایی در این مورد نیز این‌گونه توضیح می‌دهد، صنعت پرورش میگو یک چرخه است، از تولید بچه میگو گرفته تا تولید غذا، پرورش، فرآوری و فروش آن.

برخلاف گذشته اکنون راهکارهای خوبی برای مدیریت برداشت میگو پیش پای تولیدکنندگان قرار دارد. با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که برای پرورش میگو سرمایه زیادی لازم است از همین رو بسیاری از پرورش‌دهندگان از عهده آن بر نمی‌آیندو در چنین شرایطی می‌توانند با شرکت‌هایی که قدرت تامین مالی دارند، وارد قرارداد شوند و درعوض خدماتی که دریافت می‌کنند، تولیدکننده به طور طبیعی محصول را به این شرکت‌ها بفروشد و در واقع محصول را پیش خرید‌کنند.

عرضه و فروش میگو

خوشبختانه رضایت نسبی از این روش وجود دارد. البته در این میان هستند تولید‌کنندگانی که ترجیح می‌دهند خود کار تولید و پرورش و فروش و حتی صادرات را انجام دهند که البته آن‌ها نیز با چالش‌های خاص خود روبه‌رو هستند.

به گفته این فعال صنفی پرورش آبزیان، خوشبختانه در کشور ما اکنون صادرکنندگان قوی وجود دارد و با روند فعلی بازار و رونق صادرات مشکل خاصی برای عرضه و فروش میگو وجود ندارد و در حال حاضر صادرکنندگان ما قادرند هر چه میگو تولید شود، صادر کنند و پرورش‌دهندگان به سوی تولید متمرکز شده‌اند.