کشاورزی، ارزان‌ترین راه اشتغال‌زایی
توسعه بخش کشاورزی به علت اهمیت آن در تامین امنیت و استقلال غذایی، یکی از اولویت‌های دولت‌ها محسوب می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، این در حالی است که بسیاری از کارشناسان در این زمینه معتقدند آب‌هراسی باعث شده پتانسیل‌های موجود بخش کشاورزی در زمینه اشتغال‌زایی و کاهش وابستگی کشور به خارج از مرزها نادیده گرفته شود.
کلانتری در این زمینه گفته است: امکان توسعه در بخش کشاورزی وجود ندارد، چراکه منابع آبی بسیار محدودند و بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته با توجه به کمبود آب و شوری آن، نه تنها باید جلوی توسعه کمی و سطحی در بخش کشاورزی را گرفت، بلکه باید میزان مصرف آب در این بخش 40 میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کند و در واقع به نصف میزان مصرف کنونی برسد. بخش کشاورزی ایران از نظر پرسنل بیش از حد اشباع شده است؛ بنابراین نمی‌توانیم اشتغال را در این بخش افزایش دهیم، چراکه به افزایش بیکاری پنهان منجر می‌شود و هم‌اکنون بخش کشاورزی ایران به دلیل بالا بودن هزینه‌های تولید در هیچ یک از محصولات تولیدی غیر از کیوی نمی‌تواند با دیگر کشورها رقابت کند؛ چراکه اشتغال زیادی در بخش‌های مختلف کشاورزی دارد که سبب شده هزینه تولید محصولات کشاورزی از این محل پرداخت شود و بالاتر برود.
این اظهارنظر فردی با سابقه چند دوره تصدی وزارت کشاورزی در حالی مطرح شده است که بخش کشاورزی موتور محرکه رشد اقتصادی کشور بوده و این سوال مطرح است که چطور بخشی با این سهم قابل توجه از اقتصاد کشورمان نمی‌تواند در زمینه اشتغال‌زایی مفید باشد؟
کشاورزی بیشترین مزیت اقتصادی را دارد
علیرضا بزرگی، رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان تهران گفت: بخش کشاورزی یکی از سه قطب اقتصادی کشورمان است که اگر بخواهیم به مزیت‌های این بخش‌ها جداگانه توجه کنیم باید بپذیریم در حوزه کشاورزی مزیت بسیار بالاتری نسبت به صنعت داریم و همین مزیت می‌تواند عاملی برای جذب سرمایه‌ها و ایجاد اشتغال باشد.
بزرگی با اشاره به جایگاه کشاورزی ایران افزود: در این زمینه اگر دقت کرده باشیم در بسیاری از محصولات کشاورزی ایران دارای بالاترین رتبه‌ها است که همین مزیت می‌تواند عامل قابل توجهی برای صاحبان سرمایه و افزایش فرصت‌های شغلی باشد؛ در حالی که متاسفانه تا امروز به جای این که مزیت‌ها دیده شود بیشتر سرمایه‌ها و حمایت‌ها در بخش‌های کمتر سودآور و مزیت‌دار به کار گرفته شده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان تهران معتقد است، بخش کشاورزی به دلیل تقاضای بالای برخی محصولات در بازارهای بین‌المللی همچنان توان جذب نیروی کار و اشتغال‌زایی بالایی دارد، چون می‌توان با سرمایه‌گذاری مناسب در صنایع تکمیلی، امکان اشتغال قابل توجهی ایجاد و در صادرات موفق‌تر عمل کرد، در حالی که هنوز به این بخش دقت قابل توجهی نشده است.
این مقام صنفی تصریح کرد: تنها با افزایش 10 تا 20 درصدی بهره‌وری در حوزه آب می‌توانیم امتیازهای قابل توجهی از بخش کشاورزی به دست آوریم که غیرقابل تصور است؛ چون بستر مناسبی برای تولید در کشورمان وجود دارد و اقلیم می‌تواند برگ برنده این بخش برای جذب نیروی کار با افزایش تولید باشد.
بزرگی در ادامه افزود: تا امروز مسئولان، حوزه‌های خدمات و صنعت را در بخش کشاورزی نادیده گرفته‌اند، چون صنایع تبدیلی زیاد جدی گرفته نشده‌اند، در حالی که اگر به کشورهای موفق در کشاورزی توجه داشته باشیم می‌بینیم بیشترین ارزش افزوده این کشورها در بخش‌های جانبی غیر از خود کشاورزی بوده است که شاهد مثال اصلی آن سنگاپور است. این کشور به‌رغم این که سطح زیر کشت محدودی دارد در صنایع تکمیلی کشاورزی موقعیت قابل قبولی برای خود ایجاد کرده است.
وی تاکید کرد: اگر به حوزه کشاورزی نگاه علمی، مهندسی و فنی داشته باشیم و کل زنجیره را با هم در نظر بگیریم و در زمینه خدمات این بخش هم برنامه‌ریزی منطقی داشته باشیم، حتی در همین شرایط و امتیازات موجود می‌توانیم ارزش افزوده و اشتغالی داشته باشیم که بسیاری از مشکلات فعلی را برطرف خواهد کرد. این در حالی است که اغلب کشورهای توسعه‌یافته در زمینه استفاده از فناوری ارتباطات برای توسعه کشاورزی سرمایه‌گذاری گسترده‌ای انجام داده‌اند و فناوری اطلاعات را به کشاورزی مرتبط کرده و در نهایت فرصت‌های شغلی بسیار قابل اعتمادی به جامعه هدیه داده‌اند.
رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان تهران گفت: نباید همچون گذشته هر فردی که در بخش کشاورزی کارهای فیزیکی انجام می‌دهد را شاغل بدانیم و براساس همان برنامه‌ریزی کنیم، چون امروز لازم است مشاغل نوین را با کشاورزی مرتبط کنیم تا فرصت‌های شغلی قابل اعتمادتری داشته باشیم؛ به عنوان مثال هرکس که بتواند نرم‌افزارهای مناسب کشاورزی در جهت افزایش بهره‌وری ایجاد کند را باید در بخش کشاورزی شاغل بدانیم.
راه ساده اشتغال
از سوی دیگر محمدرضا شریفی، کارشناس کشاورزی در این زمینه گفت: برخی اظهارنظرها براین اساس است که افزایش اشتغال در کشاورزی یعنی افزایش بهره‌برداری از منابع آبی، بنابراین چون منابع آبی ما محدود شده‌اند این بخش قابلیت افزایش اشتغال را ندارد.
شریفی تاکید کرد: باید این نگاه را به بخش کشاورزی تغییر داد چون فناوری‌های نوین و همچنین استفاده از نهاده‌های مناسب در سراسر جهان باعث شده با حداقل منابع، حداکثر بهره‌برداری صورت پذیرد. این اتفاقی است که در بخش چغندرقند و برخی محصولات دیگر کشاورزی مثل گندم در کشورمان روی داده است و به‌رغم کاهش سطوح زیر کشت، شاهد افزایش تولید بوده‌ایم.
این فعال بخش خصوصی تصریح کرد: در کشاورزی ایران کارهای بکر و نادیده گرفته شده بسیاری وجود دارد که در صورت برنامه‌ریزی برای آنها می‌توانیم اشتغال‌زایی قابل توجهی برای اقتصاد کشورمان ایجاد کنیم بدون آن که نگران منابع آب یا منابع خاکی کشورمان باشیم.
شریفی درباره هزینه ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی نیز گفت: مطالعات علمی در سراسر جهان اثبات کرده کشاورزی یکی از ارزان‌ترین شیوه‌های اشتغال‌زایی برای دولت‌هاست به صورتی که با اعداد بسیار کوچک می‌توان فرصت‌های شغلی زیادی را برای جویندگان کار کشور ایجاد کرد.
وی معتقد است بخش کشاورزی در ایران امروز به شکل قرون گذشته اداره می‌شود و نباید این گونه نگاه داشته باشیم، بلکه می‌توانیم با استفاده از سیستم‌های نوین و همچنین تغییر نگاه به صنایع کشاورزی در بخش‌های بالادستی و صنایع تبدیلی از این بخش اشتغال‌زایی بالایی داشته باشیم.
این فعال بخش خصوصی تاکید کرد: امروز آمار نگران‌کننده‌ای از ضایعات بخش کشاورزی و دورریز محصولات در بخش‌های مختلف از مزرعه تا سفره دیده می‌شود، در حالی که اگر در بخش صنایع تبدیلی کشاورزی سرمایه‌گذاری دقیقی صورت گرفته باشد نه‌تنها در این بخش اشتغال‌زایی بالایی خواهیم داشت، بلکه می‌توانیم ارزش افزوده بالاتری به اقتصاد ایران هدیه دهیم، در حالی که امروز با خام‌فروشی یا فروش فله هیچ چیزی به دست نیاورده‌ایم و از این منظر اشتغال‌زایی بخش کشاورزی توجیه اقتصادی ندارد.
نگاه سنتی را کناربگذاریم
علــی وقــف‌چی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس درباره پتـــانسیل اشتغال‌زایی بخش کشاورزی گفت: اگر نگاهی سنتی به کشاورزی و مدیریت منابع داشته باشیم اشتغال‌زایی این بخش، منطقی نیست؛ اما باید توجه داشته باشیم فناوری‌های نوین در این زمینه باعث شده مشاغل پایدار و قابل توجهی در بخش کشاورزی ایجاد شود.
وقف‌چی با تاکید بر این که باید نگرش به بخش کشاورزی تغییر کند، افزود: وقتی بخش قابل توجهی از آب‌های شیرین ایران از طریق رودخانه‌ها به آب‌های آزاد روانه می‌شود و نمی‌توانیم بهینه از آنها استفاده کنیم نباید نسبت به بخش کشاورزی دید منفی داشته باشیم، چون این بخش باعث بروز مشکلات منابع آبی در ایران نشده و این مدیریت خودمان بوده که منابع آب را نزولی کرده است.
وی با اشاره به مواضع کلانتری افزود: تا وقتی مدیریت دقیقی بر واردات، اصلاح بذور و نژادهای دامی یا حتی مدیریت صادرات نداشته باشیم این‌گونه اظهارنظرها منطقی به نظر خواهد رسید؛ در حالی که واقعیت بخش کشاورزی متفاوت از این نوع تفکر است و باید در زمینه مدیریت منابع بیشتر دقت داشته باشیم، چون مشاغل مرتبط با کشاورزی از پایدارترین نوع مشاغل است.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس تصریح کرد: باید علم را در رأس کشاورزی قرار دهیم تا به اهداف تعیین‌شده در برنامه ششم توسعه برسیم. چون در این برنامه تاکید شده که نباید توسعه کشاورزی را محدود کنیم. با استفاده از برنامه‌های مدیریتی می‌توانیم با استفاده از همین منابع بهره‌وری دقیقی داشته باشیم.
وقف‌چی با اشاره به سهم اشتغال بخش کشاورزی در ایران گفت: برآوردها بیانگر آن است که 18 تا 22 درصد از اشتغال کشور در این بخش خلاصه‌شده است و متاسفانه در سال‌های گذشته این سهم در حال کاهش بوده چون روستاها رفته رفته از سکنه خالی می‌شوند که شاهد مثال آن کاهش 5/3 درصدی جمعیت روستاها تنها طی چهار سال گذشته بوده است. بنابراین اگر کشاورزی رونق داشته باشد مهاجرت از روستاها به شهرها کاهش یافته و در نهایت معکوس خواهد بود.
وی تاکید کرد بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده باید در سال 2035 سهم سکونت روستایی ما به 35 درصد برسد که این مستلزم ایجاد شغل و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی با مدیریت منابع است.
