سایه اندیشههای پوپولیسم بر عوام
رای مردم بریتانیا به ترک اتحادیه اروپا، هشداری بر ظهور پوپولیسم بود که بسیاری از جوامع جهانی را به تفکر جدی واداشته است.
طبق نظر بسیاری از تحلیلگران، رای مثبت به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و پس از آن، انتخاب غیرمنتظره دونالد ترامپ به عنوان رییسجمهوری امریکا، نشانههایی از رشد اندیشههای پوپولیستی را بههمراه دارد که حامیان دموکراسی در غرب و اروپا را تهدید میکند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، اندیشههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که در قالب «پوپولیسم» شناخته میشوند، بسیار متفاوت بوده و در هر کشوری شکل خاص خود را دارد. آنطور که نتایج همهپرسی بریتانیا نشان میدهد، بیش از 17 میلیون نفر به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا رای دادند و در نهایت برگزیت به موفقیت رسید. نتیجه رای 51.9درصدی به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، شروع درگیریها میان نخبگان جامعه اروپایی و پوپولیستها بود.
در رایگیری سالهای اخیر اروپا، نشانههای بسیاری از رشد پوپولیسم مشهود است؛ در بسیاری از انتخابات، احزاب راست ملیگرا و نژادپرست موفقیت بیشتری داشتهاند. این موضوع میتواند تاییدکننده رشد صعودی پوپولیسم در جهان باشد. انتخابات ریاستجمهوری امریکا و پیروزی ترامپ نیز به پوپولیسم در این کشور جانی تازه داد. بسیاری از تحلیلگران این پیروزی را به منزله سرایت پوپولیسم به قلب سرمایهداری و قویترین کشور سیاسی، اقتصادی و نظامی جهان ارزیابی میکنند. اکثر کارشناسان از مهمترین دلایل رشد پوپولیسم در غرب را عامل اقتصادی معرفی میکنند؛ بحران اقتصادی که منجر به رشد روزافزون بیکاری و فقر، همچنین شکاف طبقاتی در غرب شده است. این موضوع بسیاری از افراد را از رهبران سیاسی دلزده کرده و به سوی افرادی با اندیشههای پوپولیستی که شعارهای افسانهیی و غیرواقعی دادهاند، هدایت کرده است. آن طور که آمار نشان میدهد رای 46.1 درصدی به ترامپ از مصادیق گرایش مردم به این جریان ضد نخبهگرا و عوامفریبانه است.
آن طور که در این گزارش آمده، ترامپ در امریکا و رجبطیب اردوغان در ترکیه از نمونههای رهبران پوپولیست در جهان بهشمار میروند. مشخصه اصلی رهبران پوپولیست سخنرانیهای عوامفریبانه و تبلیغاتی است که اکثرا هم پوچ هستند. این رهبران پوپولیست اکثرا تندرو و رفتار و ایدههایی اغراقگونه دارند. در همهپرسی ترکیه نیز این اندیشههای پوپولیستی، دستاویزی برای کسب آرای مثبت در این رفراندوم شد. در این همهپرسی، رسانههای ترکیه که حامی دولت بودند، رای «آری» را نشانه ملیگرا بودن شهروندان نشان میدادند. در واقع در جریان این همهپرسی، رسانهها عظمت ترکیه را در حمایت از اردوغان بیان میکردند. آن طور که این گزارش نشان میدهد، رای «آری» 51.4 درصد از شهروندان ترکیه، تاکیدی بر رشد پوپولیسم در این کشور بود.
همانطور که گفته شد، افراد بسیاری از رشد پوپولیسم در سایر کشورها اظهار نگرانی کردهاند. در این میان آن طور که در این گزارش آمده، شکست حزب راست افراطی در انتخابات ریاستجمهوری اتریش، بعد از پیروزیهای پیدر پی این جناح، به مقامهای اروپایی فرصتی برای سرکوبکردن پوپولیستها داد. در این انتخابات، الکساندر فن در بلن با رای 53.8 درصدی مردم به پیروزی رسید. در انتخابات فرانسه نیز « مارین لوپن» با شعارهای پوپولیستی از «امانوئل ماکرون» شکست خورد. تحلیلگران مسائل اروپا، نتیجه انتخابات فرانسه را تغییر در ساختار احزاب اروپایی و امید به شکست پوپولیسم در اتحادیه اروپا تفسیر کردند. این تحلیلگران پیشبینی کرده بودند که در این انتخابات، اگر فرانسه به سرنوشت بریتانیا دچار و گرفتار ملیگرایی افراطی شود، اتحادیه اروپا یکی از پایههای اصلی خود را از دست میدهد. نتایج انتخابات فرانسه و پیروزی 66.1 درصدی ماکرون بر رقیب ملیگرای خود نشاندهنده شکست پوپولیستها در انتخابات فرانسه بود.
طبق نظر کارشناسان، سیاستمداران پوپولیست از سال ۲۰۰۸ تاکنون بر نارضایتی مردم از بحران اقتصادی، روند سریع جهانیشدن اقتصاد و نخبگان سیاسی تمرکز کردهاند و باعث رشد سریع این اندیشه عوامفریبانه شدهاند. در واقع سیاستمداران با بهکارگیری نامزدی خاص و اغلب کاریزماتیک، همچنین با وعدههای غیرواقعی از احساسات رایدهندگان به نفع خود بهره میبرند. در این میان برخی افراد نیز اعتقاد دارند که بسیاری از پوپولیستها آرمانگرا هستند و در کوشش برای تحقق بخشیدن به خواستههای مردم هستند.